Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.

Bewering

Als alle Nederlanders twee dagen per week geen vlees eten, vermindert de uitstoot net zoveel als wanneer twee miljoen auto’s van de weg worden gehaald.

Oordeel

Onwaar

Bron van de bewering

Op 27 oktober 2021 debatteerde de Tweede Kamer over de klimaatplannen van de Europese Unie, die de uitstoot van broeikasgassen in Europa moeten verminderen. Christine Teunissen van de Partij voor de Dieren liet weten dat ook het landbouwbeleid moet veranderen en pleitte voor vleesvermindering:

“Want als je twee dagen geen vlees eet, is dat hetzelfde als 2 miljoen auto’s van de weg qua uitstootvermindering.”

Als we bij de Partij voor de Dieren navragen waar Teunissen zich op baseerde, krijgen we als reactie dat de informatie afkomstig is uit onderzoek van de Nicolaas G. Pierson Foundation, het wetenschappelijke bureau van de partij. Op basis van dit onderzoek is in 2007 de documentaire Meat the Truth gemaakt, die gaat over de relatie tussen de veehouderij en de uitstoot van broeikasgassen.

Bij het maken van de documentaire is ook gebruik gemaakt van een ‘besparingstabel’ [pdf] die is opgesteld door het Instituut voor Milieuvraagstukken van de Vrije Universiteit Amsterdam. In deze tabel is te zien wat er gebeurt met de CO2-uitstoot als de Nederlandse bevolking een bepaald aantal dagen geen vlees eet. Als alle Nederlanders drie dagen geen vlees eten, levert dat een besparing van CO2-uitstoot op die gelijk staat aan het van de weg halen van drie miljoen auto’s, zo staat in de tabel.

Maar deze tabel is zo’n vijftien jaar oud, dus het is de vraag of die cijfers nu nog steeds gelden. Auto’s zijn met de jaren minder gaan uitstoten, onder meer doordat auto’s steeds zuiniger worden en door de toename van het aantal elektrische auto’s. Daarnaast eten Nederlanders gemiddeld al lang niet meer iedere dag vlees.

Verschil in opvatting

Voordat we de bewering checken, even een kanttekening. De bewering is op twee verschillende manieren op te vatten. Namelijk:

  1. Twee dagen vlees eten is evenveel uitstoot als twee miljoen auto’s.
  2. Als we met alle Nederlanders vanaf nu twee dagen in de week geen vlees meer eten, dan besparen we evenveel aan uitstoot als 2 miljoen auto’s.

Dit lijkt misschien hetzelfde te zijn, maar er is een belangrijk verschil. Veel Nederlanders eten namelijk al (minstens) twee dagen in de week geen vlees. In het eerste geval is het een vergelijking tussen wanneer alle Nederlanders twee dagen wél vlees eten en wanneer zij dit niet doen. In het tweede geval is het een vergelijking tussen wat alle Nederlanders nu uitstoten met hun vleesconsumptie en onze uitstoot wanneer we allemaal besluiten (minstens) twee dagen in de week geen vlees meer te eten.

Omdat het debat ging over de klimaatplannen van de Europese Unie en hoe we onze uitstoot verder kunnen verminderen, vinden wij het tweede scenario realistischer. Ofwel: Loont het voor onze uitstootvermindering meer als we met alle Nederlanders twee dagen in de week geen vlees meer eten of besparen we meer als we twee miljoen auto’s van de weg af halen?

Waarom is dit onwaar?

Om de bewering te checken moeten we de uitstoot van twee miljoen auto’s en twee dagen vlees eten berekenen. Hierbij gaat het om de uitstoot van zogeheten broeikasgassen, die zorgen voor de opwarming van het klimaat. Auto’s stoten vooral CO2 uit; bij de productie van vlees komen naast CO2 nog andere broeikasgassen vrij, zoals methaan.

Niet elk broeikasgas heeft dezelfde impact op het klimaat. Zo is de impact van methaan ongeveer 25 keer zo groot als CO2. Om handig met al deze verschillende broeikasgassen te kunnen rekenen, worden ze uitgedrukt in kilogram CO2-equivalenten. Twee kilo CO2-equivalenten betekent dus een impact op het klimaat die gelijk staat aan die van twee kilo CO2. Voor de helderheid hebben we het hieronder bij de berekeningen nog louter over kilo’s CO2-uitstoot.

CO2-uitstoot door twee miljoen auto’s

Om erachter te komen hoeveel CO2 twee miljoen personenauto’s in een jaar uitstoten, moeten we eerst vaststellen hoeveel één auto per jaar uitstoot. Hier is geen kant en klaar cijfer voor, maar we kunnen dit zelf berekenen met cijfers van het CBS. Hoe we die berekening gemaakt hebben, staat uitgelegd in onderstaand kader.

Zo hebben we berekend hoeveel CO2 twee miljoen auto’s uitstoten

Allereerst moeten we weten hoeveel CO2 in Nederland in totaal wordt uitgestoten door personenauto’s. De recentste cijfers van het CBS dateren uit 2020, maar deze zijn niet representatief doordat in dit coronajaar – door lockdowns – veel minder auto is gereden. Daarom nemen we een gemiddelde van de jaren 2016-2020. Personenauto’s stootten over deze periode gemiddeld 17.051 miljoen kilo CO2 per jaar uit.

Vervolgens moeten we het totaal aantal gereden kilometers door personenauto’s in Nederland vaststellen. Ook deze cijfers zijn beschikbaar via het CBS. In de periode 2016-2020 legden alle personenauto’s tezamen per jaar gemiddeld 106.005 miljoen kilometer af.

De CO2-uitstoot per gereden kilometer kan dan uitgerekend worden door 17.051 miljoen kilo CO2 te delen door 106.005 miljoen kilometer. Daaruit volgt dat in de periode 2016-2020 een personenauto in Nederland gemiddeld 0,161 kilo CO2 per gereden kilometer uitstootte.

Vervolgens moeten we berekenen hoeveel kilometer een personenauto in een jaar rijdt. Ook dit gegeven is te vinden op de site van het CBS. In de periode 2016-2020 reed een Nederlandse personenauto gemiddeld 12.534 km per jaar.

Door de uitstoot per kilometer te vermenigvuldigen met het gemiddelde jaarkilometrage, kunnen we achterhalen wat de uitstoot van één personenauto is per jaar. Deze berekening gaat als volgt: 0,161 kilo CO2 per kilometer maal 12.534 kilometer = 2.017,974 kilo CO2 per jaar.

Voor twee miljoen personenauto’s, is deze uitstoot dus 2.017,974 maal 2.000.000 = 4.035.948.000 kilo CO2, ofwel 4,04 megaton CO2.

Lees meer

Volgens bovenstaande berekening stoten twee miljoen personenauto’s 4,04 megaton CO2 per jaar uit.

CO2-uitstoot door twee dagen vleesconsumptie

De vraag is nu: bespaart twee dagen per week geen vlees eten 4,04 megaton aan CO2-uitstoot? Hiervoor moeten we de uitstoot van vleesproductie berekenen.

We gebruiken hiervoor een rapport [pdf] dat onderzoeksbureau Blonk Consultant heeft opgesteld voor de Nationale Week zonder Vlees en Zuivel (2022) om de milieu-impact van verminderde vleesconsumptie te berekenen. Hoe we dit hebben berekend, staat in onderstaand kader.

Zo hebben we berekend hoeveel CO2-uitstoot twee dagen vlees eten oplevert

Volgens het rapport van onderzoeksbureau Blonk zou een week zonder vlees 770 gram vlees per persoon besparen, dit komt neer op zo’n 40 kilo vlees per jaar, per Nederlander. Daarvan is volgens het rapport ongeveer 10,8 kilo rund, ongeveer 20 kilo varkensvlees en ongeveer 9,6 kilo kippenvlees.

In het rapport is ook berekend dat als een gemiddelde Nederlander een week geen vlees eet, dat 13,7 kilo CO2-equivalenten aan uitstoot bespaart. 13,7 kilo CO2 per week, dat is per dag (delen door zeven) 1,96. Per twee dagen kom je dan op 3,91. Voor een heel jaar (maal 52 weken) twee dagen geen vlees eten bespaart een gemiddelde Nederlander derhalve: 203,5 kilo CO2.

Wanneer we een uitspraak willen doen over de gehele Nederlandse bevolking, moeten we het aantal Nederlanders verrekenen. We gaan hierbij uit van het bevolkingscijfer van 2016, omdat de cijfers over vleesconsumptie uit het rapport van Blonk uit 2016 komen. Volgens het CBS bedroeg het aantal inwoners van Nederland in 2016 ongeveer 17 miljoen. In totaal zou er, mocht iedere Nederlander twee dagen geen vlees eten, dus 17 miljoen maal 203,5 = 3.459.500.000 kilo CO2 ofwel ongeveer 3,46 megaton CO2 bespaard worden.

Lees meer

Als alle Nederlanders het hele jaar wekelijks twee dagen geen vlees eten, vermindert de CO2-uitstoot met 3,46 megaton, zo blijkt uit bovenstaande berekening.

Twee miljoen auto’s versus twee dagen geen vlees

Twee miljoen auto’s van de weg halen levert volgens bovenstaande berekening een besparing op van 4,04 megaton CO2-uitstoot. Als alle Nederlanders twee dagen geen vlees eten, komen we uit op een besparing van 3,46 megaton CO2-uitstoot. Daaruit kunnen we concluderen dat twee miljoen auto’s van de weg halen meer CO2-reductie oplevert dan wanneer alle Nederlanders twee dagen geen vlees eten.

Maar er zijn wel kanttekeningen bij de vergelijking te plaatsen. Zo hebben we gerekend met de uitstoot van broeikasgassen die vrijkomen tijdens het rijden in auto’s, maar hebben we de uitstoot die vrijkomt bij de productie van brandstoffen niet meegenomen in de berekening. Als we die ook zouden meetellen, zou de CO2-uitstoot van auto’s hoger uitvallen en zouden we dus nog meer CO2-uitstoot besparen dan met twee dagen geen vlees eten.

Bovendien zullen mensen op de dagen dat ze geen vlees eten, iets anders eten, zoals vleesvervangers, om voldoende voedingsstoffen binnen te krijgen. De productie hiervan levert ook weer CO2-uitstoot op. Dat staat ook in het rapport van onderzoeksbureau Blonk. Als mensen vlees vervangen door vleesvervangers is de besparing 11,1 kg CO2-uitstoot voor een week. Per dag is dat 1,59 kilo. Voor twee dagen kom je op 3,17. Een heel jaar twee dagen per week geen vlees eten maar wel vleesvervangers, bespaart dan 164,9 kilo CO2-uitstoot per persoon. Als we dat doorrekenen naar 17 miljoen inwoners, komen we op 2.803.300.000 kilo, oftewel 2,8 megaton CO2-uitstoot. Dat is een stuk minder uitstoot dan de 4,04 megaton die twee miljoen auto’s uitstoten.

Conclusie

Als alle Nederlanders elke week twee dagen geen vlees eten, is de vermindering van CO2-uitstoot lager dan wanneer twee miljoen auto’s van de Nederlandse wegen zouden worden gehaald. Dit verschil wordt nog groter als de CO2-uitstoot van de productie van brandstof niet mee wordt geteld én als mensen die twee dagen zonder vlees geen vleesvervangers gaan eten. De uitspraak van Tweede Kamerlid Teunissen van de Partij van de Dieren kwalificeren we daarom als onwaar.

Rosa Hordijk

Rosa Hordijk

Student van de master Journalistiek en Nieuwe Media van de Universiteit Leiden, 2021/2022.
Profiel-pagina
IMG_8381

Jord van Beek

MSc

Redacteur voor Nieuwscheckers
Profiel-pagina