Media in verschillende Europese landen berichtten afgelopen week dat de voorzitter van de Europese Commissie, Jean-Claude Juncker, EU-critici zal weren uit de hoogste EU-ambten, zelfs als hun partijen een verkiezingsoverwinning boeken. Hij zou dit beweerd hebben in een interview met een Poolse nieuwssite. Juncker heeft dit echter niet gezegd: de vermeende quote is het resultaat van knip- en plakwerk.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering: Jean-Claude Juncker heeft in een Pools interview gezegd dat hij vertegenwoordigers van EU-kritische partijen zal weren uit de hoogste EU-ambten, ook als zij verkiezingswinst boeken.
Oordeel: Onwaar
Bron van de bewering
De media die deze uitspraken van Juncker publiceerden, verwijzen naar een interview met Juncker op de Poolse nieuwssite Rzeczpospolita, dat op 28 april verscheen. De bewuste selectie van uitspraken en het frame van Juncker als anti-democratisch zijn echter ontleend aan een Breitbart-artikel van 30 april, onder de kop: ‘EU Democracy: Prez Juncker Reveals He Blocks Eurosceptics from Commission Jobs, Regardless of Elections.’
In verschillende variaties is dit nieuws in de eerste dagen van mei vervolgens gepubliceerd door het Vlaamse Sceptr, de Nederlandse sites Xandernieuws, JDReport, Fenixx en E.J. Bron, en ook door Duitse, Zweedse, Italiaanse en andere media.
Het stond ook op de Engelstalige anti-EU-site Voice of Europe, maar uitgever Jan Dijkgraaf heeft het na vragen van Nieuwscheckers meteen verwijderd: ‘Geen behoefte aan onjuiste berichten op onze website.’
Het nieuws werd op 3 mei ook op Twitter verspreid door Eerste Kamer- en Statenlid Marjolein Faber (PVV) en geretweet door partijgenoten van haar.
Faber verspreidde screenshots van de versie van E.J. Bron, die zelf teruggaan op een artikel op de Duitse site Epochtimes.
Waarom klopt dit niet?
Het gesprek van Juncker met het Poolse Rzeczpospolita maakt deel uit van een serie interviews met Poolse, Slovaakse, Tsjechische en Hongaarse media die hij eind april gaf. Aanleiding voor deze interviews met media uit de vier Visegradlanden was het vijftienjarig jubileum van de uitbreiding van de EU in 2004.
De gewraakte uitspraak van Juncker is – zoals eerder vastgesteld door de Duitse factcheckers van Correctiv – een combinatie van twee uitspraken die hij in het interview in een andere context doet. De eerste gaat over de selectie van eurocommissarissen, de tweede over de verwachte samenstelling van het volgende Europarlement. Hieronder staat de bewuste passage uit Rzeczpospolita. We hebben de zinnen waar het om gaat gecursiveerd.
[interviewer:] Bent u bang dat de eurosceptische regeringen, na de verkiezingen voor het Europees Parlement, kandidaten voor de Commissie naar Brussel zullen sturen die de werking van de Europese Commissie zullen tegenwerken? De Commissie neemt tenslotte beslissingen op basis van consensus.
[Juncker:] “De Commissie werkt niet op basis van consensus, zelfs als daar daadwerkelijk permanent sprake van is. De Europese Commissie neemt beslissingen als een college. In dit college kan er gestemd worden – ook al ben ik nooit voorstander geweest van het nemen van beslissingen op basis van het aantal stemmen, omdat ik geloof dat de Commissie moet worden gezien als één orgaan, dat het algemeen belang van de unie behartigt. We moeten het standpunt van iedere commissaris erkennen, hoewel zij hun landen niet representeren, het zijn geen ambassadeurs van hun landen. Niemand weet dit, maar de vorige keer heb ik zes kandidaturen van commissarissen geweigerd, die mij werden voorgesteld door nationale regeringen.”
[interviewer:] Ook die uit Midden-Europa?
[Juncker:] “Ja.”
[interviewer:] Uit Hongarije ook?
[Juncker:] “Nee.”
[interviewer:] Uit Polen?
[Juncker:] “Nee. Als ik had gewild dat dit publiekelijk bekend zou worden gemaakt, dan had ik dat al lang gedaan. Ik wil u alleen eraan herinneren, dat de regeringen enkel een kandidaat kunnen voorstellen; het blijft aan de voorzitter van de Europese Commissie om hun kandidatuur te accepteren. Vervolgens worden de bevoegdheden onder hen verdeeld, en kan het Europees Parlement de kandidatuur en bevoegdheden accepteren of weigeren.”
[interviewer:] In hoeverre gaat het Europees Parlement veranderen na de verkiezingen?
[Juncker:] “Het zal zeker anders zijn dan nu. Maar, ik ben ook van mening dat diegenen die zich achter dom nationalisme hebben geschaard, in deze verkiezingen de prijs daarvoor gaan betalen. Ik respecteer de natiestaat; vanaf het begin was ik tegen het idee van Europees federalisme, op de manier zoals dat werd gedefinieerd in de jaren ‘50, ‘60 of ‘70. Ik geloof niet in de Verenigde Staten van Europa. De Europeanen willen niet alles mengen in één pot, waarin ze hun wortels kwijtraken. Je kunt geen Unie bouwen tegen de gevoelens van naties in. Maar het is wel mogelijk om een Unie te bouwen in verzet tegen dom nationalisme dat gericht is tegen anderen. Gezond nationalisme, patriottisme – dat is wat we nodig hebben. Toen ik in november 2014 voorzitter werd van de Commissie, had ik het gevoel dat we ons alleen op de grote vraagstukken moesten concentreren, en ons niet moesten gaan bemoeien met alle kleine details van het dagelijks leven van de burgers. Omdat de mensen het niet accepteren, en ik accepteer het ook niet.”
Fragment uit het interview in Rzeczpospolita, vertaling Ida Długosz
Juncker, die zelf zal aftreden als voorzitter van de Europese Commissie, zegt eerst dat hij ‘de vorige keer’, dus bij de samenstelling van de huidige Commissie onder zijn voorzitterschap in 2014, zes kandidaten heeft afgewezen. De benoemingsprocedure kent hem die macht toe. Alle lidstaten stellen in overleg met de voorzitter van de Europese Commissie één eurocommissaris aan, op een bepaald expertisegebied. De nationale regering nomineert een kandidaat en draagt deze aan bij de Europese Commissie. De EC-voorzitter kan zijn kandidatuur weigeren of accepteren.
Een aantal van de kandidaten die Juncker in 2014 wel accepteerde, werden ook niet zonder slag of stoot benoemd. Hun officiële benoemingen volgden pas zodra het Europees Parlement en de Europese Raad goedkeuring gaven. Het parlement kan geen individuele benoemingen dwarsbomen, maar wel bezwaren uiten tegen de portefeuilleverdeling. In 2014 keurde het Parlement de benoeming van de Hongaarse eurocommissaris Tibor Navracsics van onderwijs en cultuur af. Navracsics werd uiteindelijk wel commissaris van cultuur en onderwijs, maar Juncker veranderde op aandringen van het Parlement zijn takenpakket.
In de tweede quote, over ‘degenen die zich achter dom nationalisme hebben geschaard’, heeft Juncker het over de samenstelling van het Europees Parlement, dus niet van de Europese Commissie.
Conclusie
Uitspraken van de scheidende voorzitter van de Europese Commissie Jean-Claude Juncker in een interview met een Poolse nieuwssite, zijn uit hun verband gehaald en gecombineerd, waardoor hij lijkt te zeggen dat hij degenen die – in zijn woorden – ‘dom nationalisme’ voorstaan zal uitsluiten van de Europese Commissie.
Wil je geen enkele factcheck van ons missen? En wil je op de hoogte blijven van nieuws en onderzoek naar nepnieuws, desinformatie en factchecken? Meld je dan aan voor de wekelijkse nieuwsbrief van Nieuwscheckers.
Foto: Euranet_Plus (Flickr, CC BY-SA 2.0)
