Het aantal abortussen neemt toe. Vooral onder jonge vrouwen en vaak om financiële redenen. Schokkend nieuws, vond Kees van der Staaij. Alleen: het is niet waar.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Naar aanleiding van een artikel op de website van RTL-nieuws plaatste de partijleider van de SGP een tweet waarin hij aangeeft geschrokken te zijn:
Schokkend! Aantal abortussen, juist bij jonge vrouwen, groeit. Vaak spelen financiële redenen: https://t.co/XT7idtZRtS
— Kees van der Staaij (@keesvdstaaij) 9 februari 2017
Inderdaad, in het artikel van RTL wordt duidelijk dat het aantal abortussen voor het eerst sinds 2008 weer licht is gestegen.
RTL baseert zijn bevindingen op een rapport van de Inspectie voor de Gezondheidszorg (IGZ). De IGZ doet jaarlijks onderzoek naar de Wet afbreking zwangerschap. Ieder jaar wordt verslag gedaan van het aantal zwangerschapsafbrekingen dat in het vorige jaar werden verricht. Vandaag verscheen het rapport over het jaar 2015, waarin duidelijk wordt dat in dat jaar voor het eerst een stijging waar te nemen is in het aantal zwangerschapsafbrekingen.
Jonge vrouwen
Opvallend zijn juist de toevoegingen die Van der Staaij doet in zijn tweet. Laten we met de eerste suggestie beginnen: “vooral bij jonge vrouwen” stijgt het aantal abortussen, aldus Van der Staaij.
Tot 2015, stelt het RTL-artikel, vonden de meeste zwangerschapsafbrekingen plaats bij vrouwen tussen de 20 en 25 jaar. In die groep daalt het aantal abortussen al sinds vijf jaar, dus ook in 2015. Het aantal zwangerschapsafbrekingen bij vrouwen tussen de 25 en 30 jaar is in de afgelopen tien jaar juist steeds gestegen. Dit jaar is het voor het eerst dat de twee grafieken elkaar kruisen: het aantal zwangerschapsafbrekingen in de ‘oudere’ leeftijdscategorie is hoger dan het aantal jonge vrouwen dat abortus pleegt.
Ook het aantal afbrekingen van tienerzwangerschappen is in 2015 gedaald. In totaal werden in 2015 3.079 tienerzwangerschappen afgebroken, aldus het rapport van de IGZ. Dat is 102 minder dan in 2014 en maar liefst 564 minder dan in 2013.
Het aantal abortussen is daarnaast niet alleen in de leeftijdscategorie 25-30 jaar gestegen, maar ook in de oudere leeftijdsgroepen. Zowel bij vrouwen tussen de 30 en 35 jaar als bij vrouwen tussen de 35 en de 40 jaar nam het aantal abortussen in 2015 toe: een trend die overigens in 2014 ook al was waar te nemen (zie de grafiek hieronder).
Financiële redenen
Dan is er nog die tweede conclusie die Van der Staaij trekt: dat vaak om financiële redenen besloten wordt abortus te ondergaan. In het artikel van RTL wordt daar niet over gerept. Er wordt juist gezegd dat de IGZ geen verklaring heeft voor de toename van het aantal zwangerschapsafbrekingen bij vrouwen tussen de 25 en de 30 jaar oud.
Ook in het rapport van de IGZ wordt niet gerept over de redenen die mogelijk een rol zouden kunnen spelen in de beslissing voor een abortus. Telefonisch contact met de IGZ wijst uit dat de inspectie niet over die data beschikt: mogelijk vallen de redenen voor abortus onder het medisch beroepsgeheim van artsen. De cijfers zijn in ieder geval bij de inspectie niet bekend. Ook bij het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) zijn geen statistieken bekend over de redenen voor abortus. Waar Van der Staaij zijn bewering op stoelt, is dus onduidelijk.
Conclusie
Dat het aantal abortussen in 2015 is toegenomen, klopt dus. Wat dat betreft heeft Van der Staaij het bij het rechte eind. Maar het klopt niet dat het aantal zwangerschapsafbrekingen vooral onder jonge vrouwen toeneemt. Integendeel: bij vrouwen onder de 25 jaar komen abortussen juist ieder jaar minder voor.
De geschoktheid van Van der Staaij kunnen we dus relativeren: die is gebaseerd op overhaaste conclusies en onterechte aannames.
Update 9 februari 2017, 23.15 uur
Via Twitter kregen we de tip dat er in 2005 een evaluatie-onderzoek naar het functioneren van de Wet afbreking zwangerschap is verschenen. In dit rapport [pdf] staat op pagina 83 dat vrouwen financiën het vaakst als reden geven om een abortus te willen. Op dit punt heeft Van der Staaij dus gelijk.
Update 10 februari 2017, 10.11 uur
Je kan twisten over de definitie van ‘jonge vrouwen’. Uit het onderzoek van de IGZ blijkt dat het aantal abortussen in de leeftijdscategorie 25 t/m 29 jaar juist is toegenomen: is deze groep vrouwen niet ook ‘jong’? Daar valt wat voor te zeggen.
Maar als we kijken naar de totale aantallen abortussen bij vrouwen onder de 30, tegenover het totaal bij vrouwen van boven de 30, dan zien we in de jongere leeftijdcategorie een stijging van 98 abortussen ten opzichte van 2014. Bij de oudere leeftijdsgroep zien we een grotere stijging van het aantal abortussen, namelijk 355 (zie figuur). De bewering dat het aantal abortussen ‘vooral’ onder jonge vrouwen toeneemt, is dus niet juist.
