Gin-tonic drinken helpt niet tegen hooikoorts

Gin-tonic helpt tegen hooikoorts.

Onwaar

Afgelopen week kopten verscheidene websites dat gin-tonic hooikoorts zou kunnen verlichten. Onder andere fem-fem.nl, fashionlab.nl, beautify.nl en &C schreven erover. Het verhaal doet al langer de ronde: ook vorig jaar werd het veel gedeeld. Toen deden onder andere glamour.nl en viva.nl mee aan de hype.

Er zijn ook wat meer genuanceerde berichten te vinden. Zo leggen Lindanieuws en Menshealth uit dat bepaalde alcoholische dranken, zoals wijn en bier, hooikoortsklachten kunnen verergeren, terwijl dranken als gin of wodka dit niet doen.

Toch worden ook berichten die de beweringen wat meer context geven vaak voorzien van aandachttrekkende koppen als: “Dé oplossing voor hooikoorts is gin-tonic” (ELLE) en “Gin tonics blijken een uitstekend medicijn tegen hooikoorts te zijn”(ballinnn.com). Koppen die, afgaand op de tekst eronder, behoorlijk misleidend zijn.

Het nieuws over gin-tonic en hooikoorts laat zich traceren naar de website van het Britse astmafonds, Asthma UK. In een persbericht valt te lezen dat de organisatie een enquête heeft uitgezet, waarin 681 astmapatiënten zijn gevraagd naar hun ervaringen met alcohol. 64 procent van hen gaf aan dat bepaalde alcoholische drankjes hun astmasymptomen kunnen triggeren. Asthma UK legt uit dat de histaminen en sulfieten in sommige alcoholische dranken bij patiënten astmasymptomen kunnen oproepen. Omdat gin en wodka weinig van deze histaminen en sulfieten bevatten, zouden dit veiligere opties zijn. Maar: het persbericht zegt niet dat gin-tonic symptomen verlicht én het gaat niet over hooikoorts maar over astma.

Hannah Jowett, persvoorlichtster bij Asthma UK, laat Nieuwscheckers weten dat mensen met astma vaak ook last hebben van hooikoorts, maar dat deze twee aandoeningen niet hetzelfde zijn. “Alles wat wij over alcohol en astma hebben gezegd, kan daarom niet automatisch op hooikoorts worden toegepast.” In het Verenigd Koninkrijk werd het bericht volgens haar vorig jaar ook veel gedeeld. Asthma UK heeft toen contact opgenomen met alle journalisten die erover hadden geschreven. “We hebben hen geïnformeerd over hun fout en hen gevraagd het artikel te corrigeren.”

Er is wetenschappelijke literatuur over een verband tussen alcohol en allergieën. Een voorbeeld hiervan is een literatuurreview uit 2004 van Spaanse onderzoekers. Volgens dit artikel bevatten eerdere studies meerdere aanwijzingen dat alcohol iemand gevoeliger kan maken voor allergieën. Normale stoffen die het lichaam binnenkomen – in het geval van hooikoorts bijvoorbeeld pollen – hebben dan een grotere kans om als ‘indringer’ te worden gezien. Het lichaam produceert vervolgens immunoglobine E (IgE), dat aan ‘de indringer’ bindt. Na deze binding komt er histamine vrij, wat allergiesymptomen veroorzaakt.

Niet alleen kan alcohol iemand gevoeliger maken voor het ontwikkelen van allergieën, ook zou het volgens de Spaanse onderzoekers in staat zijn het IgE-niveau in het bloed te verhogen. IgE zet dus een allergische reactie in gang en een verhoogd niveau hiervan is daarom kenmerkend voor de aanwezigheid van een allergie. Toch behoort een verhoogd IgE-level volgens het artikel niet uitsluitend toe aan een allergie: dit wordt bijvoorbeeld ook gevonden bij een wormbesmetting. In sommige gevallen beschermt een verhoogd IgE zelfs tegen allergische reacties. Het is dus niet zeker dat het verhoogde IgE ook daadwerkelijk leidt tot een (versterkte) allergische reactie.

Daarbij worden de verhoogde IgE-niveaus gevonden wanneer er sprake is van flink alcoholgebruik, namelijk dagelijks één tot twee glazen. Bij minder alcoholgebruik is er geen verandering van het IgE in het bloed te zien. Bovendien wordt een verhoogd IgE niet bij alle alcoholisten gevonden. Hoewel er aanwijzingen zijn dat alcohol allergische reacties promoot, kan er daarom dus geen algemeen advies met betrekking tot alcohol en hooikoorts worden gegeven.

De precieze mechanismen waarmee alcoholische dranken in sommige mensen mogelijk IgE-reacties beïnvloeden, zijn niet bekend. Het artikel stelt echter dat het waarschijnlijk is dat deze door de alcohol zelf komen en niet door andere substanties in het drankje. Dit baseren de onderzoekers op de feiten dat de verhoogde IgE-levels bij alle typen alcoholische dranken worden gevonden en dat wanneer muizen pure alcohol (ethanol) toegediend krijgen, er ook een verhoogd IgE kon worden waargenomen. Verder onderzoek is noodzakelijk, maar als dit waar is, zou óók gin-tonic klachten hooikoortsklachten bij sommige patiënten kunnen verergeren.

Ook astmapatiënten moeten het bericht van het astmafonds niet zonder meer voor waarheid aannemen. De resultaten van de enquête zijn namelijk nergens gepubliceerd en gelden dus niet als wetenschappelijk bewijs. Volgens voorlichtster Jowett was dit ook niet het doel van de enquête: “Asthma UK ondervraagt regelmatig mensen om inzichten te krijgen in hoe mensen met hun aandoening omgaan en wat hun astmasymptomen oproept. Wij gebruiken dit om ons te helpen bij het geven van praktische adviezen, zelfs als sommige zaken nog niet wetenschappelijk onderbouwd kunnen worden. Het gaat dan ook om een indicator, gebaseerd op de ervaringen van astmapatiënten.”

Jowett legt bovendien uit dat astma een aandoening is waarvan de klachten en de ernst per persoon variëren. “Wat bij de ene patiënt astmasymptomen oproept, hoeft dat bij een ander niet te doen. Hierdoor kunnen wij niet zeggen dat het beter is om bepaalde alcoholische dranken te vermijden als iemand astma heeft. Wat we wel kunnen doen, is ervoor zorgen dat iedereen met astma zich bewust is van en kan omgaan met hun persoonlijke astmatriggers.”

Het gin-tonicverhaal is dus een hoax. Zelfs de meer genuanceerde berichten op het internet blijken niet juist.  Het zogenaamde “grootschalige onderzoek” – zoals &C het noemt – waarop de berichten zijn gebaseerd, blijkt niet meer dan een enquête die een indicator oplevert. Bovendien is dit een indicator voor astmapatiënten en niet voor hooikoortspatiënten. Gin-tonic is zeker niet in staat hooikoorts te genezen. Sterker nog: bij sommige patiënten zou het de klachten zelfs kunnen verergeren.

• Gonzalez-Quintela, A., Vidal, C., & Gude, F. (2004). Alcohol, IgE and allergy. Addict Biol, 9(3-4), 195-204. doi:10.1080/13556210412331292235