Op 18 september verschijnt in het AD regio Utrecht een artikel met de kop ‘Ik schiet die hond dood!’ In de Amersfoortse wijk Liendert lopen de spanningen tussen buurtbewoners en bezoekers van de El Fathmoskee volgens de journalisten hoog op. “De sfeer rond de El Fathmoskee in Liendert is verziekt nadat een hondenbezitter is gemolesteerd door moskeegangers”, aldus het AD. Het artikel doet geloven dat de situatie rondom de El Fathmoskee in Liendert onhoudbaar is. Maar de moskee of de bezoekers daarvan komen niet aan het woord. Klopt dit verhaal wel? De nieuwscheckers reisden naar Amersfoort om het te controleren.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Kapotte bril
Het ontbreken van de bron doet vermoeden dat hier geen officiële instantie bij betrokken is. Een telefoongesprek met de politie Amersfoort bevestigt dit. Na wat speurwerk blijkt dat de tipgever de achterbuurvrouw van het slachtoffer is. Zij was afgestapt op twee AD-redacteuren (niet de schrijvers van dit artikel) die achter de moskee bezig waren voor een artikel over een gemeentebesluit over het voetpad. Deze tip leidde tot het artikel dat nu onder de loep ligt.
Dat er iets achter de moskee heeft plaatsgevonden is duidelijk, maar wie het incident is begonnen blijft schimmig. Het artikel in het AD heeft de verklaring van de buurtbewoners als waarheid aangenomen. De tipgeefster heeft regelmatig contact met het slachtoffer, dus er is geen sprake van een bron zonder belangen. Op de site van het AD schrijft ene Achmed22 dat hij aanwezig was bij het incident, en dat juist het slachtoffer het conflict begon. Hierdoor wordt het ‘zijn verhaal tegen het andere’. Welk verhaal is nu het juiste? AD-redacteur Leo de Vries: “Wij hebben het slachtoffer gesproken en de kapotte bril gezien. Daarnaast hebben we ook ooggetuigenverslagen. Ik zoek het altijd zelf uit. Wij staan op zakelijke voet met de betrokken partijen.”
Fietsende moskeebezoekers
In het artikel wordt sterk de nadruk gelegd op de onreinheid van honden in de moslimcultuur. Islamspecialist Martijn de Koning bevestigt dat honden weinig aanzien hebben bij moslims. “Honden worden inderdaad beschouwd als onrein. Dat betekent dat ze er afstand van nemen, ze liever niet aanraken en ze niet in huis nemen.” Hij maakt wel een belangrijke kanttekening: “Je hebt verschillende niveau’s van afkeer. Als je zo anti-hond bent dat je iemand zijn bril van zijn hoofd slaat, vermijd je dit soort paden. Als het zodanig escaleert, lijkt het me dat er iets meer aan de hand is. Mijn eerste reactie na het lezen van het artikel was dat de moslims wel erg tot ‘moslims’ gereduceerd werden.” Volgens De Koning is de moslimgemeenschap net zo gevarieerd als de Nederlandse cultuur. Het is te makkelijk om een verklaring in de islam te zoeken.
Opmerkelijk is dat het artikel slechts uitgaat van fietsoverlast op het hondenuitlaatpad van de moskeebezoekers. De juiste zoekterm in Google of een wandeling door de buurt onthult dat de moskee niet als enige de fout in gaat. Het voetpad wordt namelijk ingeklemd door twee scholen: het ROC en het Meridiaan College. Een groot deel van de overlast wordt veroorzaakt door jongeren – onder wie ook moslimjongeren. Een hondenbezitster op het paadje laat weten dat dit inderdaad klopt: “Het probleem ligt bij de fietsers, en dat zijn lang niet altijd de moskeebezoekers. De scholieren die op dit pad fietsen, zijn vaak nog erg asociaal ook.”
‘Vroeger was de buurt een stuk slechter’
Hoe zit het dan met de spanningen in de wijk? Het artikel zet de moskee en de buurt tegenover elkaar, maar niets is minder waar. De buurt bestaat voor een groot deel uit moskeebezoekers. Meerdere buurtbewoners hebben dit bevestigd. Volgens het CBS bestaat de bevolking van de wijk Liendertsedreef voor 38 procent uit niet-westerse allochtonen. Het beeld van een Nederlandse wijk die problemen heeft met een moskee is dus verkeerd geschetst. Een Turkse buurtbewoner: “Hier wonen Turken, Marokkanen, Nederlanders, van alles wat.”
Is er dan sprake van spanningen tussen de autochtone en buitenlandse bewoners? In de wijk zijn wisselende geluiden te horen, maar het merendeel is positief over de huidige sfeer in de wijk. “Ik woon hier al veertig jaar en zit hier goed. Ik wil hier niet meer weg. Er zijn geen spanningen. Je hoort links en rechts wel eens wat, maar het valt enorm mee”, aldus een 79-jarige bewoonster. De plaatselijke fietsenmaker is het hier mee eens. “Vroeger was de buurt een stuk slechter, maar dat is erg verbeterd. De sfeer is nu goed. Ik heb het idee dat de media dit soort incidenten erger maken dan het is.”
Heftig geciteerd
Ondanks die positieve verhalen is er volgens opbouwwerkster Marieke van Krugten toch iets aan de hand. Het is alleen lang niet zo erg als in het artikel wordt geschetst: “Er is natuurlijk wel iets gebeurd. Dit soort spanningen komt wel voor in de buurt, maar ik vond het bericht wel vrij eenzijdig. Naar mijn mening heeft een journalist een controlefunctie. Ik miste een reactie van de moskee. Je ziet niet hoeveel arbeid de journalist erin heeft gestoken om ze te spreken te krijgen. Maar er zijn ook genoeg buurtbewoners die het geen enkel probleem vinden dat de moskee er staat. Die zijn nu niet voldoende in beeld gebracht.” Volgens Van Krugten geven de reacties van de overige geciteerden ook niet het juiste beeld. “Ik heb het idee dat er vrij heftig geciteerd is. Ik ken de negatieve geluiden uit de buurt, dus het klopt dat er tegenstanders zijn. Maar nu krijg je het idee dat de hele wijk er tegen is, en dat klopt niet.”
Eenzijdig
Het AD laat ook positieve geluiden horen uit Liendert. Buurtbewoners Tini Hilhorst en Kelvin Hagebeek vinden het allemaal wel meevallen. Het commentaar van de allochtone buurtbewoner blijft afwezig. Leo de Vries vindt dat ook helemaal niet relevant voor het artikel: “Het probleem speelt zich af rond de moskee. Andere allochtone buurtbewoners hebben hier niets mee te maken.”
Maar ook de moskeebezoekers komen niet aan het woord. “We hebben wel geprobeerd wederhoor toe te passen,” zegt Leo de Vries, “maar de moskee heeft niet gereageerd.” De Vries en Tomassen zijn tijdens hun onderzoek als eerste bij de moskee langs geweest, maar een reactie bleef uit. Na herhaaldelijk contact te hebben gezocht via e-mail, telefoon en het aanspreken van bezoekers komt er geen officieel standpunt van de moskee naar voren. Ook de Nieuwscheckers hebben dit ondervonden: de moskee is slecht bereikbaar en geeft geen commentaar.
Maar houdt het werk van de journalist daar op? Zijn er echt geen andere Liendertse moslims die commentaar willen geven op de gebeurtenissen? De Vries en Tomasen hebben wel allochtone bewoners aangesproken, zeggen ze, maar die vinden dat er geen probleem is of geven geen commentaar. Maar is de reactie ‘er is geen probleem’ geen goed commentaar?
Conclusie
De Nieuwscheckers komen tot conclusie dat het AD hier de nuance mist. Het staat buiten kijf dat er iets is gebeurd achter de El Fathmoskee, maar de toon en inhoud van het artikel sluiten niet aan bij onze eigen bevindingen van de sfeer en toestand in de wijk. Het lijkt erop dat deze ‘verziekte’ sfeer slechts een kleine groep buurtbewoners betreft. Een groep die zich al jaren verzet tegen de El Fathmoskee en die daar ook tegen lobbyt bij de krant en bij lokale politieke partijen.
Uit het onderzoek van de Nieuwscheckers is gebleken dat er geen groot probleem is in de wijk. Dit staat in directe tegenspraak met de reactie van Leo de Vries. Hij heeft uit zijn eigen onderzoek de conclusie getrokken dat er echt iets aan de hand is. Het is opmerkelijk dat er in het hele artikel geen moskeebezoekers of buitenlandse buurtbewoners aan het woord komen, terwijl de wijk toch voor een groot deel uit verschillende nationaliteiten bestaat. Een genuanceerder beeld was op zijn plaats geweest.