Agema (PVV) overdrijft: geen 100 duizend ww- en bijstandsuitkeringen in korte tijd erbij

Woensdag 1 maart was Fleur Agema, nummer twee op de kieslijst van de PVV, te gast bij Pauw & Jinek. Daar zei ze dat er “de laatste tijd” maar liefst 100.000 mensen in de bijstand én 100.000 mensen in de WW bij zijn gekomen. Klopt dat?

Het lastige aan deze uitspraak is dat “de laatste tijd” een vage indicatie is. Daardoor heb je helaas geen twee exacte momenten waarop het aantal mensen met een bijstands- of WW-uitkering naast elkaar kunt leggen. Wel kun je kijken naar hoeveel deze cijfers de afgelopen jaren gestegen of juist gedaald zijn. Als die 100.000 er in een jaar bij zijn gekomen, kun je zeggen dat Agema waarschijnlijk gelijk heeft.

Terugrekenen

Hoeveel mensen precies een uitkering krijgen, is vrij makkelijk online te vinden bij het CBS. Op het moment van schrijven lopen de cijfers tot en met december 2016. Voor deze check gelden de hoeveelheid bijstandsuitkeringen en werkloosheidsuitkeringen in die maand als uitgangspunt.

Vervolgens is het de vraag hoe ver je terug in de tijd moet voordat deze aantallen 100.000 lager zijn. Ook is het belangrijk of er sindsdien een constante groei is geweest, of dat het met pieken en dalen is gegaan.

Eerst maar eens naar de bijstandsuitkeringen kijken. In december 2016 waren er in totaal 444.000 mensen met een bijstandsuitkering. Voor 100.000 minder moeten we terug naar november 2010, toen er 342.400 waren. Deze groei is vrij constant geweest: er is sindsdien bijna geen sprake geweest van daling, en de grafiek laat een duidelijke trend zien. Toch is dit niet van de ene op de andere dag gebeurd. In totaal is er ruim zes jaar overheen gegaan.

De werkloosheidsuitkeringen zijn een ingewikkelder verhaal. Sinds het begin van de economische crisis in 2008 zijn deze lange tijd gegroeid, met af en toe een lichte daling. Vanaf begin 2014 blijft het aantal mensen met een uitkering echter schommelen rond een gemiddelde van ongeveer 445.000. In december 2016 waren er zelfs bijna 58.000 mensen met een uitkering minder dan op het hoogste punt, in maart 2016. Dat er de laatste tijd dus ineens 100.000 bij zijn gekomen, is moeilijk hard te maken.

Als we uitgaan van december 2016 (toen was het aantal werkloosheidsuitkeringen 412.000), dan moeten we terug naar oktober 2012 om op 100.000 minder uit te komen. Daar is dus ruim vier jaar voor nodig geweest.

Asielzoekers

Toch valt niet te ontkennen dat het aantal mensen met een bijstandsuitkering of werkloosheidsuitkering de laatste jaren flink is gegroeid. Met name bij de bijstandsuitkeringen lijkt er nog geen herstel in zicht. Opvallend is hierbij dat deze groei in 2016, zo is te lezen op de site van NRC, voornamelijk toe te schrijven zou zijn aan asielzoekers uit Syrië en Eritrea. Na toekenning van een verblijfsvergunning mogen asielzoekers namelijk een bijstandsuitkering aanvragen. Het aantal bijstandsgerechtigden met een Nederlandse of westerse achtergrond daalde daarentegen juist. Dit zou blijken uit cijfers van het CBS.

Enig rekenen wijst uit dat dit inderdaad zo lijkt te zijn. In 2015 ging 53 procent van de bijstandsuitkeringen naar autochtone Nederlanders en mensen met een westerse achtergrond, tegenover 47 procent die naar mensen met een niet-westerse achtergrond. In 2016 ging het om respectievelijk 52 en 48 procent. Het aantal mensen met een uitkering nam juist heel licht af. Als er tijdens de vluchtelingencrisis dus minder mensen waren toegelaten, zoals de PVV graag wilde, hadden er nu minder mensen in de bijstand gezeten.

Conclusie

Niettemin moeten we concluderen dat de bewering van Agema, voor zover na te gaan, ietwat overdreven is. Het is zeker zo dat het aantal mensen in de bijstand en WW sinds het begin van de economische crisis fors gegroeid is, waarbij vooral het aantal mensen in de bijstand gestaag is blijven groeien. Dat er “de laatste tijd” 100.000 mensen extra een van beide uitkeringen aan hebben gevraagd, is echter te kort door de bocht. Daar zijn enkele jaren (vier en zes) overheen gegaan.