Verpleegkundigen lijden onder agressie, meldden verschillende media eind oktober. Bron: een enquête van de Consumenten-bond, ingevuld door een kwart procent van de Nederlandse verpleegkundigen. Zij klagen niet alleen over agressieve patiënten, maar ook over de werkdruk – en ze vertellen dat ze vaak fouten maken met medicatie. Hoe kwam juist die agressie op de voorpagina van De Telegraaf? Niet via een persbericht van de Consumentenbond, ontdekte Nieuwscheckers, maar door een tip uit de Tweede Kamer.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
De Telegraaf kopt op het web: ‘Verplegers zijn geweld beu’ en op papier ‘Verpleging ten prooi aan geweld’, de Volkskrant: ‘Veel verpleegkundigen met agressie geconfronteerd’. De Telegraaf noemt het verbaal en fysiek geweld tegen verpleegkundig personeel zelfs ‘schrikbarend hoog.’ Als bron verwijzen beide kranten naar een enquête van de Consumentenbond die is ingevuld door 406 verpleegkundigen. Dat is volgens de bond zelf minder dan vorig jaar, toen op eenzelfde soort enquête 670 reacties kwamen. Die respons is volgens de bond te laag om algemene uitspraken te doen over alle Nederlandse ziekenhuizen. Maar de uitkomsten geven wel een ‘bijzonder inkijkje in het werk van een verpleegkundige’.
Het artikel in de Consumentengids van oktober telt vier kantjes. Er komen verschillende knelpunten aan bod, zoals de hoge werkdruk, de onderbezetting en de fouten die op de werkvloer gemaakt worden en die niet of nauwelijks gemeld worden. Slechts een klein kopje bericht over de agressie van patiënten en hun familie. Ruim de helft van de respondenten heeft in de eerste zes maanden van dit jaar te maken gehad met fysieke of verbale agressie, bijna een kwart is bedreigd met fysiek geweld, en acht procent heeft overwogen om te stoppen met werken.
Tip uit de Tweede Kamer
Agressie tegen hulpverleners was al vaker in het nieuws. Agressie in de zorg is een dankbaar nieuwsonderwerp, beaamt Edwin van der Aa, parlementair journalist van De Telegraaf en schrijver van het bericht ‘Verplegers zijn geweld beu’: “Als journalist van De Telegraaf weet ik uit mijn werkervaring welke onderwerpen hot issues zijn en goed gelezen zullen worden. Agressie in de zorg is zo’n onderwerp waar mensen bij de koffieautomaat over gaan praten.” Van der Aa vertelt dat hij werd getipt door een bron uit de Tweede Kamer. Vervolgens heeft hij gebeld met de Consumentenbond om cijfers op te vragen. “Agressie tegen ambulancebroeders en brandweerpersoneel is al langer in het nieuws, maar geen enkele krant had nog bericht over agressie binnen de muren van het ziekenhuis.”
Is het onderzoek zoveel aandacht waard? Beroepsorganisatie Nu ’91 schat het aantal werkzame verpleegkundigen in 2009 op circa 149.000. Een enquête onder slechts 406 personen, die zich bovendien zelf konden aanmelden, lijkt dus niet representatief. Dat de representativiteit van het onderzoek te wensen overlaat, erkent Van der Aa. “Het zijn niet mijn woorden, maar die van de Consumentenbond. Zij hebben een probleem gesignaleerd dat ik naar buiten breng.”
Agressie niet enige probleem
Eind september maakte het AD al melding van de medicatiefouten waar verpleegkundigen tegen de Consumentbond over klaagden, nieuws dat werd overgenomen door andere media. Ontbraken hierin de andere klachten, een maand later ging de berichtgeving eenzijdig over problemen met agressie. Waarom heeft De Telegraaf zich beperkt tot het nieuws over de agressie? Daar kan Van der Aa kort over zijn: “Ken uw werkgever. Agressie tegen hulpverleners is een hot issue in alle media, dus ook in De Telegraaf. Het is ook belangrijk dat er aandacht voor is.” Het artikel van Van der Aa kreeg uiteindelijk een plekje op de voorpagina, hoewel bij de eindredactie nog twee bronnen sneuvelden. Van der Aa: “Het is altijd jammer als je stuk niet wordt geplaatst zoals je het geschreven hebt. Een krant heeft nou eenmaal altijd te maken met een beperkte hoeveelheid ruimte en dan moet de eindredactie soms inkorten. Maar ik blijf erbij dat het stuk een prima weergave van de feiten geeft. Doordat twee reacties uiteindelijk de krant niet hebben gehaald, is het artikel niet minder geworden. De essentie van het nieuws is bewaard gebleven.”
Ziekenhuizen tevreden over nieuws
Hoewel de berichtgeving omtrent agressie in de zorg genuanceerder zou kunnen zijn, lijken de betrokken partijen hier geen moeite mee te hebben. Een belronde langs grote Nederlandse ziekenhuizen wijst uit dat ook de ziekenhuizen alleen maar blij zijn met de aandacht voor dit onderwerp. De meeste kunnen zich vinden in de resultaten van de enquête. Het VU Medisch Centrum nam verschillende maatregelen om de agressie te verminderen. ‘Zo is er een beleid genaamd ‘VUmc Agressievrij’, er zijn eigen sanctiemogelijkheden tegen daders, aangifte doen wordt gestimuleerd, en er zijn veiligheidstrainingen en scholing,’ aldus Martin Kersloot, beleidsmedewerker bij het VUmc.
Ook het Erasmus MC werkt aan een oplossing voor agressie op de werkvloer. Samen met politie, justitie en andere ziekenhuizen in de regio tekenden zij half november een protocol om de problematiek omtrent agressie aan te pakken. “Met dit protocol hebben we afgesproken om altijd aangifte te doen van een agressie-incident, zo kan de politie snel en adequaat optreden”, vertelt persvoorlichter David Drexhage.
Kamervragen
In de politiek werd de uitkomst van de enquête met beide handen aangegrepen om agressie in de zorg op de agenda te zetten. Sabine Uitslag, CDA-kamerlid en voormalig verpleegkundige, stelde op 20 oktober – de dag dat het Telegraaf-artikel verscheen – Kamervragen over het artikel in de Consumentengids. Zij vroeg behalve voor de agressie ook aandacht voor andere klachten, zoals de hoge werkdruk. Twee dagen later stelden ook de PvdA-Kamerleden Kuiken en Wolbert vragen aan de minister, verwijzend naar het Telegraaf-artikel. Zij beperkten zich tot de agressie.
Sandra de Jong, woordvoerder van de Consumentenbond, heeft wel begrip voor de keuzes van journalisten: “Als Consumentenbond moeten we soms kiezen voor één aspect dat we in een korte berichtgeving naar voren halen, het is goed dat de andere zaken door de kranten zijn benoemd. Daarnaast moet ik zeggen dat het voor ons met name belangrijk is dat het nieuws wordt opgepakt en in dit geval heeft het zelfs tot Kamervragen geleid. Dat is alleen maar goed voor de aandacht die de verpleegkundigen daarmee hebben gekregen”, aldus De Jong.