Als de Eurostar niet rijdt, stijgen er niet ineens 21 vliegtuigen per dag extra op

Als de Eurostar voor langere tijd niet rijdt, moeten er tot 21 vliegtuigen per dag extra vertrekken van Nederland naar Londen.

Onwaarschijnlijk

De voorspelling over de 21 extra vluchten verscheen vorig jaar onder meer bij de NOS, in het AD en aangesloten regiokranten, in het Parool en in NH Nieuws.

Amsterdam Centraal gaat (alweer) op de schop. De terminal waar de verplichte paspoort- en veiligheidscontrole plaatsvindt, sluit er voordat de nieuwe klaar is. Er is inmiddels een oplossing gevonden waarbij deze controles plaatsvinden in Brussel, maar afgelopen jaar werd in eerste instantie bekend dat passagiers niet vanuit Amsterdam konden vertrekken, en dat de halte Rotterdam in die periode hoogstwaarschijnlijk ook verviel.

Het is Eurostar zelf dat het aantal extra vliegtuigen naar Londen berekende. Op verzoek stuurt een woordvoerder de achterliggende cijfers. In Amsterdam stappen 250 passagiers op en in Rotterdam komen er nog eens 160 reizigers bij. Daarmee reizen er per rit maximaal 410 passagiers op het Nederlandse deel van het traject richting Londen. De directe trein rijdt vier keer per dag op en neer. Daarmee komt het totaal aantal Eurostar-reizigers per dag op 3280. Deel dat aantal door gemiddeld honderdvijftig stoelen in een vliegtuig en je komt op (ruim) 21 vluchten.

In een bijlage bij een beslisnota van het Ministerie van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) berekende de NS zelfs dat de Eurostar-passagiers maximaal 32 vluchten konden vullen. De NS rekende daarbij al met een geplande extra trein en met een groter aantal reizigers vanuit Londen naar Amsterdam. Vanuit Londen kunnen in theorie alle 900 treinpassagiers namelijk doorreizen naar Nederland.

Bij de berekening gaat Eurostar uit van retourritten en daarmee maakt de vervoerder een denkfout. De rechtstreekse trein van Londen naar Amsterdam blijft namelijk gewoon rijden. Passagiers vanuit Londen handelen de grensformaliteiten af op het station waar ze vertrekken. De reizigers die uitstappen in Rotterdam of Amsterdam horen dus niet mee te tellen in de berekening.

Daar komt nog bij dat Eurostar ervan uitgaat dat iedere trein tjokvol zit en dat elke passagier die misgrijpt bij een treinticket linea recta een vliegticket boekt. Hoewel een aantal reizigers er zeker voor zal kiezen om dan maar naar Londen te vliegen, gaat de berekening voorbij aan de andere reisopties die overblijven. Zo zou Londen ook in het eerdere scenario nog gewoon bereikbaar blijven per spoor met een overstap op Brussel Midi. Een andere optie is met de auto op de veerboot of via de Kanaaltunnel. Wie van slow travel houdt, boekt een ticket voor de Flixbus of een hut aan boord van de nachtferry. En er zullen mensen zijn die in de herfstvakantie dan maar naar Berlijn of een andere Europese stad gaan, en Londen bewaren voor een andere keer.

Volgens onderzoeksorganisatie CELTH vinden consumenten vooral geld en tijd belangrijk als het om hun reisgedrag gaat. De Eurostar legt het, zelfs als de trein wel rijdt, op dat vlak af tegen het vliegtuig: kaartjes zijn – uitzonderingen daargelaten – prijzig en de reis duurt in de meeste gevallen wat langer dan een vliegreis. Toch zit de Eurostar doorgaans behoorlijk vol en rijden er in de toekomst zelfs meer treinen op het traject. Het feit dat veel reizigers ook nu al kiezen voor de reis per spoor, wijst erop dat dat een (milieu)bewuste keus is. Of het vliegtuig voor hen het eerste alternatief is, valt daarom te bezien.

Zelfs als er dagelijks zich ruim 1600 mensen extra melden voor een vliegticket, zijn daar niet direct 11 extra vliegtuigen voor nodig. Op alle passagiersvluchten van KLM in 2022 was gemiddeld 83,4 procent van de stoelen bezet. Budgetmaatschappij Easyjet rapporteerde over het derde kwartaal van dit jaar een ‘load factor’ van 90 procent. Als die percentages ook gelden voor de route naar Londen, kan een deel van de Eurostar-passagiers mee met die vluchten.

Tekenen dat er daadwerkelijk meer vluchten komen, zijn er in elk geval nog niet. KLM – goed voor achttien vluchten per dag van Amsterdam naar Londen – laat desgevraagd weten gewoon het bestaande schema aan te houden.

Omgekeerd had de invoering van de directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen ook geen enorm effect op het aantal vluchten. Wie een blik werpt op 2019 – het jaar voordat de directe verbinding een feit was – ziet dat er toen zo’n zestig vluchten per dag van Amsterdam naar Londen vertrokken. Op een willekeurige doordeweekse dag waren het er afgelopen jaar drieënvijftig. Helemaal eerlijk is het overigens niet om deze gegevens met elkaar te vergelijken. De luchtvaartsector is de klap van corona immers nog niet volledig te boven. Toch is de voorzichtige conclusie gerechtvaardigd dat de start van de directe treinverbinding tussen Amsterdam en Londen géén dip in het aantal vliegbewegingen veroorzaakte.

NS en Eurostar hebben niet gereageerd op verdere vragen van Nieuwscheckers.

Als de Eurostar niet van Amsterdam rechtstreeks naar Londen rijdt, hoeven er minder extra vliegtuigen te worden ingezet dan nieuwsmedia vorig jaar in navolging van Eurostar berichtten. De gegevens uit het verleden, de alternatieve reisopties en de denkfout bij de berekening betekenen dat we zelfs bij het uitvallen van de directe verbinding tussen Amsterdam en Londen niet hoefden te vrezen voor 21 extra vluchten per dag. Wie vanaf Amsterdam met de trein naar Londen wil, kan gewoon de Eurostar boeken. Vanaf juni verdubbelt de vervoerder het aantal treinen per dag zelfs.