Nederlanders met een migratie-achtergrond worden systematisch gediscrimineerd op de arbeidsmarkt, blijkt uit cijfers van het Sociaal en Cultureel Planbureau. Vrijwel alle politieke partijen erkennen dit probleem, maar de oplossingen lopen uiteen. Als het aan de PvdA ligt, wordt anoniem solliciteren de norm bij alle overheden en publieke instellingen. Is dat realistisch? En hoe gaat de partij dit praktisch vormgeven? Nieuwscheckers zocht het uit.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Veel Nederlanders zien de groeiende kloof tussen Nederlanders en niet-Nederlanders als een van de belangrijkste onderwerpen van deze verkiezingen, aldus het Monitor Debat van 20 februari. Daarnaast werd er in het programma gezegd dat autochtonen bij sollicitaties twee keer zoveel kans hebben om te worden aangenomen als Nederlanders met een migratie-achtergrond met een gelijkwaardig CV. Om ervoor te zorgen dat Youssef even veel kans maakt als Pieter, is de PvdA voor de invoering van anoniem solliciteren.
Al eerder is er geëxperimenteerd met anoniem solliciteren bij de gemeenten Utrecht en Den Haag. De uitkomsten van deze proeven zijn samengebracht in een rapport: De Monitor Anoniem Solliciteren en Netwerkbijeenkomsten, onder andere geschreven door Marcel Coenders, hoofddocent Culturele diversiteit en Jeugd aan de Universiteit Utrecht.
De proef in Den Haag omvatte 57 vacatures en 1880 sollicitanten, die in Utrecht bestond uit 8 vacatures en 215 sollicitanten. Anoniem solliciteren bleek effectief: volgens de deelnemers maakte het hen bewuster van de mate waarin zij zichzelf bij de selectie laten leiden door onbewuste factoren.
Eerst inventariseren
‘Wat de PvdA betreft, gaat de norm dan ook meteen morgen in’, zegt Tristan van Rijn, persvoorlichter van de PvdA. Onderzoeker Marcel Coenders beweert echter dat het niet in één dag gerealiseerd kan worden: ‘Het doorvoeren van anoniem solliciteren in de praktijk heeft veel voeten in de aarde.’
Moet anoniem solliciteren wel overal worden ingevoerd? Volgens Robert Dur, hoogleraar Economie aan de Erasmus Universiteit, is het allereerst belangrijk om te kijken of er überhaupt sprake is van discriminatie in een bedrijf. Dat is Coenders met hem eens: ‘Het is denk ik verstandig om eerst een half jaar te inventariseren in welke mate er sprake is van ongelijke kansen binnen een organisatie. Want als er geen sprake is van discriminatie is deze norm ook niet nodig.’
De PvdA denkt hier anders over: ‘Dat discriminatie niet overal voorkomt, is geen reden om anoniem solliciteren beperkter in te voeren’, aldus woordvoerder Van Rijn. ‘Voor organisaties die zich er niet schuldig aan maken, verandert er nauwelijks iets.’
#hoedan?
Of er nauwelijks iets verandert, is echter maar de vraag. Een knelpunt is de manier van uitvoeren. Organisaties kunnen bij elk CV met de hand de persoonsgegevens weglakken, maar dat is arbeidsintensief. Daarnaast kan de achtergrond van de sollicitant hierbij alsnog achterhaald worden. Een alternatief voor weglakken is een online formulier: ‘Hierop kunnen persoonsgegevens weggelaten worden en beantwoordt elke sollicitant dezelfde vragen’, zegt Coenders.
Uit het rapport blijkt echter dat de medewerkers van de gemeente Utrecht tijdens de proef regelmatig onvolledige sollicitatieformulieren ontvingen, waardoor een stagiaire contact moest opnemen met de sollicitanten om de sollicitatie alsnog te voltooien. De helft van de sollicitanten meldde bovendien dat het hen meer tijd kostte om naast de gebruikelijke documenten ook nog het extra sollicitatieformulier in te vullen en vond anoniem solliciteren daarom minder efficiënt.
Een voordeel van een online sollicitatieformulier is volgens hoogleraar Dur wel dat daarmee anoniem solliciteren tegen lage kosten kan worden ingevoerd bij alle overheden en publieke instellingen.‘Bovendien zijn er ook tools die het mogelijk maken om anoniem solliciteren redelijk eenvoudig in te voeren.’
Haalbaarheid
Volgens Coenders is het niet verstandig om anoniem solliciteren meteen massaal uit te rollen over de hele overheid: ‘Er moet eerst een kleine selectie worden gemaakt, daarna kun je kijken wat de meest praktische manier is om zoiets aan te pakken.’ Anoniem solliciteren invoeren als norm hangt bovendien af van het politieke draagvlak, voegt Van Rijn toe. ‘De PvdA heeft in de Tweede Kamer een motie ingediend om te beginnen met proeven bij de Rijksoverheid. Deze werd ondersteund door de SP, de PvdD, de PvdA, GroenLinks, D66, 50PLUS en Klein. Afhankelijk van de verkiezingsuitslag kan de norm dus snel worden ingevoerd, althans de proeven.’
‘Als het aan ons ligt,’ zegt Van Rijn, ‘wordt de norm meteen overal ingevoerd, maar vanwege de huidige politieke realiteit gaan we voorlopig stapje voor stapje. Als wij het alleen voor het zeggen zouden hebben, zouden we het meteen overal invoeren.’
Niet structureel invoeren
Coenders is van mening dat anoniem solliciteren niet structureel moet worden ingevoerd. ‘Het tijdelijk inzetten vergroot bewustwording van organisaties. Het zorgt ervoor dat mensen meer gaan nadenken over discriminatie, maar daarna is het niet meer nodig.’ Anoniem solliciteren kan ook een belemmering zijn: ‘Stel dat een organisatie juist een divers team wil samenstellen, dan kunnen ze dat door de norm van anoniem solliciteren niet meer doen.’
PvdA-woordvoerder Van Rijn zegt dat anoniem solliciteren moet worden ingevoerd zolang er sprake is van discriminatie op de arbeidsmarkt. ‘Idealiter is het middel zo effectief, dat het zichzelf uiteindelijk overbodig maakt.’
Conclusie
Het lijkt haalbaar om anoniem solliciteren in te voeren als norm bij alle overheden en publieke instellingen, tegen relatief lage kosten. De PvdA moet echter wel op de praktische knelpunten letten. Een online sollicitatieformulier lijkt de beste methode. Tot slot nog een tip voor de PvdA: lees het onderzoek van Coenders nog een keer door om die knelpunten te voorkomen.
