Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Apenpokken is een virusstam gelinkt aan laboratoria
Oordeel
Onwaar
Bron van bewering
Op 22 mei bracht Frontnieuws – gekende bron van pulpnieuws – een bericht over de oorsprong van apenpokken. Volgens de site vertoont het virus tekenen van een laboratoriumstam. De inhoud van het artikel is een vertaling van een verhaal op de extreemrechtse complotsite InfoWars. Dat bericht gaat op 22 mei in kleine kring al rond op Nederlandstalig twitter.
Waarom is dit onwaar?
Kern van het bericht op InfoWars en Frontnieuws draait om een twitterdraadje van Benjamin Braddock, waarin hij zegt dat hij van een anonieme bron bij het European Centre for Disease Prevention and Control (ECDC) heeft gehoord dat apenpokken trekken van een laboratoriumstam vertoont. Verder heeft hij het over ‘geluiden’ die hij hoort over ‘een link’ met geheime Amerikaanse laboratoria in Oekraïne.
Benjamin Braddock geeft geen enkele verwijzing of verifieerbare bron, en zijn identiteit is niet te traceren; hij draagt dezelfde naam als Dustin Hoffman in de film The Graduate. Buiten een substack zonder persoonsomschrijving is er online weinig over Braddock te vinden. Een covid-19 artikel uit 2020 – zo te zien van Braddocks hand – geeft een reeks dubieuze voedingsadviezen.
Russische biolab-verhalen
Het tweede ingrediënt in het artikel op InfoWars en Frontnieuws draait om een bericht van 20 mei van staatspersbureau Tass, waarin Russisch parlementslid Irina Yarovaya vertelt dat ze een analyse heeft gezien waaruit zou blijken dat het Ministerie van Defensie van de Verenigde Staten ‘de facto’ in Oekraïne pokken en ebola liet onderzoeken. Hierbij worden geen bewijzen getoond, net zoals enkele weken geleden, toen Tass berichtte over de aanwezigheid van een Canadese generaal in Oekraïne.
Complotverhalen waarin Westerse landen in Oekraïne geheime labs runnen voor onderzoek aan biowapens circuleren sinds het begin van de invasie in Russische Telegram-groepen. Ze zijn een vast onderdeel in het Russische desinformatie-repertoire. Deze geruchten leveren al sinds het begin van de invasie een stroom aan fantasievolle, onheilspellende verhalen.
Conclusie
Tijdens de coronapandemie staken verschillen complottheorieën over de herkomst van het virus de kop op, variërend van laboratoria tot 5G. Bij de opkomst van apenpokken lijkt hetzelfde te gebeuren. Binnen een week circuleren al de eerste verhalen die het virus linken aan de laboratoriumwereld en geheime onderzoeksprogramma’s.
