Armste gemeenten vangen niet 20 keer meer asielzoekers op dan rijkste, maar 2 keer zoveel

De twintig armste gemeenten van Nederland vangen twintig keer zoveel asielzoekers op en huisvesten twintig keer zo veel statushouders als de rijkste gemeenten.

Onwaar

Op 5 oktober was SP-lijsttrekker Jimmy Dijk te gast bij WNL Op Zondag en had hij het met Dilan Yeşilgöz (VVD) en presentator Sam Hagens over migratie. Dijk pleit ervoor dat aan de randen van Europa bepaald moet worden welke asielzoekers wel en geen kans maken op asiel in Europa. Als het aankomt op de opvang van asielzoekers in Nederland, vindt Dijk de verdeling onder gemeenten scheef (39:35).

Dijk telt de rijke gemeente Wassenaar hier niet mee, omdat deze volgens Rick Nieman in de top drie gemeenten staat die de meeste asielzoekers opvangt. Ook stelt Dijk dat de gemeente Zutphen meer opvangt dan de twintig armste gemeenten van Nederland bij elkaar.

De bewering die Jimmy Dijk deed bij WNL Op Zondag lijkt op een bewering die toenmalig CDA-fractievoorzitter Pieter Heerma deed in 2023: dat de twintig rijkste gemeenten van Nederland vier keer minder asielzoekers opvangen dan de twintig armste gemeenten. Dit is destijds gecheckt door Nieuwscheckers en bleek onwaar. Hoe staat het er anno 2025 voor?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) houdt het gemiddelde persoonlijk inkomen per gemeente bij en op de website van het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) vinden we een overzicht van asielzoekerscentra. Hier kunnen we zien hoeveel opvangplekken er per gemeente beschikbaar zijn. Ook is er een Kamerstuk [pdf] waar de bezetting van die opvanglocaties op 13 augustus in staat. De locaties zijn hier ingedeeld per plaatsnaam, dus zochten we de gemeenten er bij. We vergelijken de twintig rijkste gemeenten van Nederland met de twintig armste en tellen Wassenaar, in 2024 de rijkste gemeente van Nederland, hierin niet mee net zoals Jimmy Dijk dat niet deed.

De armste gemeenten bieden net zoals in 2023 meer opvangplekken aan dan de rijkste. Maar niet twintig keer zoveel, eerder twee keer zoveel: 6035 in de arme gemeenten tegenover 2629 in de rijke gemeenten. Daarvan werden in augustus respectievelijk 6017 en 2602 plaatsen van bezet door asielzoekers. Voor de armste gemeenten is het belangrijk om in acht te houden dat in de gemeente Westerwolde het asielzoekerscentrum Ter Apel is gevestigd. Daar moeten asielzoekers die in Nederland aankomen zich melden, dus is de bezetting daar altijd hoog.

Dat Zutphen meer asielzoekers opvangt dan de twintig armste gemeenten van Nederland bij elkaar, zoals Dijk beweerde in WNL Op Zondag, klopt ook niet: in Zutphen is plaats voor 740 asielzoekers, waarvan er op 13 augustus 736 bezet waren. Dat is minder dan de 6035 plaatsen die samen beschikbaar zijn in de twintig armste gemeenten van Nederland en de 6017 die er daarvan bezet waren.

Statushouders zijn asielzoekers die een tijdelijke verblijfsvergunning hebben gekregen en dus in Nederland mogen blijven. Zij verblijven in asielzoekerscentra totdat er een woning voor hen beschikbaar is. Het CBS heeft geen specifieke cijfers over het aantal statushouders dat per gemeente gehuisvest wordt. De overheid heeft wel een overzicht van hoeveel statushouders elke gemeente moet huisvesten [pdf], de zogenoemde taakstelling die elk half jaar wordt bepaald. Dat zag er zo uit voor de twintig armste en rijkste gemeenten van Nederland, min Wassenaar, in de eerste helft van 2025.

Met 801 op te vangen personen hebben de twintig armste gemeenten samen dus een hogere taakstelling dan de twintig rijkste met 713, maar het gaat om een verschil van ongeveer honderd mensen in een half jaar. Dus ook op het gebied van het huisvesten van statushouders hoeven de armste gemeenten niet twintig keer zo veel te doen als de rijkste gemeenten. Zutphen heeft een taakstelling van 48 mensen, dus ook uit deze cijfers blijkt niet dat Zutphen meer asielzoekers opvangt dan de twintig armste gemeenten van Nederland bij elkaar.

Het klopt niet dat de twintig armste gemeenten van Nederland twintig keer zo veel asielzoekers opvangen als de twintig rijkste gemeenten (zonder Wassenaar). Het is eerder twee keer zo veel. Ook moesten beide gemeenten in de eerste helft van 2025 ongeveer evenveel statushouders huisvesten. Het is ook niet zo dat de gemeente Zutphen op deze gebieden meer doet dan de armste twintig gemeenten.

[Update, 25/10/25] Waarschijnlijk versprak Jimmy Dijk zich toen hij zei: ’twintig keer meer’ in plaats van ’twee keer’. Zo staat het namelijk al geruime tijd op de site van de SP: ‘De top 20 armste gemeentes vangen meer dan twee keer zoveel asielzoekers op dan de top 20 rijkste.’

[Update, 28/10/25] In de tabellen over het opvangen van asielzoekers hebben we de bezetting van 13 augustus toegevoegd naast het aantal opvangplaatsen en cijfers voor de gemeente Lansingerland, die we over het hoofd hadden gezien. Verder zei Jimmy Dijk bij het Debat van het Zuiden dat de twintig armste gemeenten twaalf keer meer opvangen dan de twintig rijkste gemeenten van Nederland, wat dus ook niet klopt.