Bevroren witbrood is geen superfood

Witbrood invriezen en dan roosteren verandert het in een superfood waarmee je je conditie kunt verbeteren.

Onwaar

Metronieuws publiceerde op 20 mei een artikel onder de kop ‘Bevroren witbrood als nieuwe superfood?’, waarin wordt gerefereerd naar een onderzoek van de Oxford Brookes University. Daaruit blijkt volgens Metronieuws dat er een manier is gevonden om witbrood om te toveren in superfood, dat ook nog eens je conditie verbetert. Het artikel lijkt voor het grootste gedeelte overgenomen van Men’s Health.

Witbrood is volgens Metronieuws minder gezond dan volkorenbrood, vanwege de hoge glycemische index. De glycemische index (GI) is een maat om aan te geven hoe snel koolhydraten in de darm worden verteerd en als glucose in het bloed worden opgenomen. Witbrood heeft volgens het artikel een GI-waarde van 71 en volkorenbrood van 50. Door de hoge waarde zou je een korte piek in je bloedsuikerspiegel krijgen, wat leidt tot ‘energiedipjes’. Met het invriezen en roosteren van witbrood zou je de insulinepiek echter kunnen halveren.

Meel wordt vervolgens moeilijker omgezet in suiker. Daardoor zou je energie langzamer en over een langere periode aan de spieren worden afgegeven, en dat zou je conditie verbeteren. “Ideaal voor een rondje hardlopen of om niet halverwege de ochtend in te storten achter je bureau”, luidt de slotzin in het artikel van Metronieuws.

De beweringen over witbrood als superfood zijn gebaseerd op een onderzoek uit 2008, door Pat Burton en Helen Lightowler van de Oxford Brookes University. Zij onderzochten welke impact het eten van ingevroren en vervolgens  geroosterd witbrood heeft op de bloedsuikerspiegel. Tien proefpersonen werden herhaaldelijk random toegewezen aan vier condities: vers brood, ingevroren en ontdooid brood, geroosterd brood, en brood dat is ingevroren, ontdooid en vervolgens geroosterd. Daarbij werd bovendien onderscheid gemaakt tussen zelfgebakken witbrood en brood uit de winkel.

Uit de resultaten blijkt dat er een relatie is tussen de manieren van conserveren en bereiden van witbrood en de blood glucose response. De blood glucose response is de verandering van de bloedsuikerspiegel over een bepaalde tijd, nadat je iets hebt gegeten of gedronken. Zo bleek die het laagst te zijn wanneer iemand zelfgebakken witbrood roostert na het invriezen en ontdooien. Bij commercieel witbrood was dat anders: daar was de blood glucose response het laagst wanneer het witbrood meteen wordt geroosterd.

Het onderzoek zegt echter niets over ‘het omtoveren van witbrood in een superfood’, zoals Metronieuws en Men’s Health claimen. En evenmin over het ‘langzamer worden van energie’ en ‘energiedipjes’. Op basis van het onderzoek, dat de hoofdbron zou moeten zijn van het artikel, kan je dus zeker niet stellen dat witbrood een superfood is als je het van tevoren bevriest en daarna roostert.

Fred Brouns, hoogleraar innovatie in gezonde voeding aan Maastricht University, reageert op de artikelen van Metronieuws en Men’s Health. “Invriezen van brood leidt tot de omzetting van een kleine fractie zetmeel in onverteerbaar zetmeel. De blood glucose response neemt daardoor af. Hetzelfde is echter ook het geval bij volkorenbrood”, aldus Brouns.

“Dat brood eten leidt tot een stijging van de blood glucose response waardoor er een ‘dipje’ zou ontstaan, zoals beide media dat noemen, is nooit ergens aangetoond.” Je kan dus niet stellen dat je energie op een betere manier aan je spieren wordt afgegeven en je conditie verbetert bij het eten van bevroren witbrood.

Dat volkorenbrood een gezondere keuze is dan witbrood, beaamt Brouns. “Witbrood is gemaakt van geïsoleerde witte bloem, waarvan de meeste micronutriënten. Micronutriënten zijn voedingsstoffen die je nodig hebt in kleine hoeveelheden, bijvoorbeeld vitaminen en mineralen. en het grootste deel van de voedingsvezels uit verdwenen zijn. Het wordt daarom wereldwijd door voedingsautoriteiten benoemd als de minder gezonde optie ten opzichte van volkorenbrood.” Maar er zit volgens hem ook een nadeel aan geroosterd brood, want het heeft een hoog acrylamide-gehalte. Die stof komt vrij bij het verhitten van zetmeelrijke producten, en kan bij hoge inname het risico op kanker verhogen.

Metronieuws en Men’s Health benoemen de twee GI-waarden van witbrood en volkorenbrood: respectievelijk 71 en 50. Die getallen worden overigens niet genoemd in het onderzoek van Burton en Lightowler waar ze zich op baseren. Volgens informatie van het Voedingscentrum en het Diabetes Fonds blijken volkoren- en witbrood echter heel andere waarden te hebben: de GI-waarde van witbrood is 75, die van volkorenbrood 74.

We vroegen Jessica Kiefte-de Jong, universitair docent aan de Universiteit Leiden en gespecialiseerd in volksgezondheid en voeding, naar deze cijfers. “De GI-waarde is altijd afhankelijk van het product waarmee je het vergelijkt. Bovendien wordt het ook beïnvloed door bijvoorbeeld de snelheid waarmee je eet en de andere ingrediënten van een maaltijd”, aldus Kiefte-de Jong, die zelf de Glycemic index van Harvard gebruikt. Ook daaruit blijkt dat wit- en bruinbrood waarden hebben van 75 en 74.

De getallen die Metronieuws en Men’s Health noemen, blijken dus onjuist. Het is bovendien onduidelijk waar die informatie vandaan komt.

Daarnaast kwam enkele jaren geleden al ter sprake in hoeverre men bepaalde producten ‘superfoods’ mag noemen. Het Voedingscentrum concludeerde dat er geen superfoods bestaan: aan sommige producten worden onterecht allerlei positieve effecten toegeschreven. Neem gojibessen: inname van grote hoeveelheden daarvan kan klachten geven als misselijkheid en overgeven.

Patricia Schutte, woordvoerster van het Voedingscentrum, reageerde in 2014 tegenover de Volkskrant op het woord ‘superfoods’:

“Het is een marketingstruc. Superfoods bestaan gewoonweg niet. Het wekt de indruk dat producten met dit label beter zijn dan het gewone groente en fruit, niets is echter minder waar. Daarbij zijn de geclaimde gezondheidseffecten van sommige superfoods onvoldoende wetenschappelijk onderbouwd.”

Bovendien is ‘superfood’ geen beschermde term, vult Kiefte-de Jong aan: “Er zijn geen regels voor het gebruik van dat woord. Iedereen kan het daarom voor allerlei voedingsmiddelen gebruiken, ook als de werking niet wetenschappelijk bewezen is.”

Kortom: het ‘nieuws’ was gebaseerd op een oud onderzoek, waaruit de claims van Metronieuws en Men’s Health niet kunnen worden afgeleid, en onderzoekers en andere deskundigen noemen de bewering over witbrood als superfood onjuist.  Wij beoordelen deze claim daarom als onwaar.

• Burton, P. & Lightowler, H.J. (2008) The impact of freezing and toasting on the glycaemic response of white bread. European Journal of Clinical Nutrition, vol. 62, p. 594-599