Bier verlaagt kans op nierstenen – net als water

Bier drinken levert 40 procent lagere kans op nierstenen

Waar

Clickbaitsite Elkedagverhalen.nu publiceerde onlangs een tijdloos lijstje met beweringen over de positieve effecten van bier op bijvoorbeeld de botten, cholesterolspiegel en hartziekten. Eén van de claims over bierconsumptie en sterke botten is al gecheckt door Nu.nl (oordeel: onwaarschijnlijk). Elkedagverhalen.nu verwijst niet naar bronnen: hierdoor valt dus niet te zeggen of de beweringen gebaseerd zijn op onderzoek.

Zoeken met de termen ‘alcohol’, ‘beverage’ en ‘kidney stones’ in de wetenschappelijke database Pubmed levert wel een onderzoek op, waarin wordt beweerd dat het drinken van bier zorgt voor een 41 procent kleinere kans op nierstenen. In dit onderzoek werden zo’n 195.000 medewerkers in de gezondheidszorg acht jaar lang gevolgd, en werd specifiek gekeken naar drinkgewoontes en het optreden van nierstenen.

Hoewel het percentage in dit onderzoek overeenkomt met de bewering van Elkedagverhalen ligt de kwestie toch genuanceerder, zegt Eric van Bommel, nefroloog in het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht: ‘De relatie tussen alcohol en nierstenen ligt zeker niet zo simpel zoals de claim zich voordoet. Het vinden van onderzoeken over dit onderwerp is nu eenmaal moeilijk want het is geen hot topic. De onderzoeken die je wel gaat vinden, zullen zeer waarschijnlijk heel brede onderzoeksvragen hebben.’

Een ander probleem volgens Van Bommel is de representativiteit van dit onderzoek. ‘Je kijkt hier naar het drinkgedrag van mensen in de gezondheidszorg. Lagere socio-economische klassen hebben een veel grotere alcohol- en zoutinname dan dit onderzoek laat zien. Dus volledig representatief is dit zeker niet.’

Is dat percentage van 41 procent dan wel te verklaren? ‘Om nierstenen te voorkomen, moet je veel drinken. Dat is de tip die artsen meegeven aan hun patiënten,’ zegt van Bommel. ‘Nierstenen ontstaan bijvoorbeeld door een hoge hoeveelheid kalk in de urine. Die gaat samenklonteren en neerslaan waardoor je last krijgt van nierstenen.’ Wie veel drinkt, laat de concentratie kalk in de urine dalen waardoor de kans op nierstenen afneemt.

Een tweede reden zou zijn dat alcohol een remmend effect heeft op het antidiuretisch hormoon. Van Bommel: ‘Het antidiuretisch hormoon zorgt ervoor dat je niet constant urine aanmaakt. Een remming hiervan betekent dus dat je meer gaat plassen.’ De aanmaak van extra urine zorgt zo voor een vermindering in de concentratie kalkstoffen.

Volgens Van Bommel is er nog een andere verklaring denkbaar. ‘Je ziet dat (zware) alcoholgebruikers hun calorieën halen uit de drank die ze nuttigen. De inname van kalk wordt minder, omdat er geen vast voedsel wordt gegeten. Dat effect in combinatie met de remming van het antidiuretisch hormoon door de alcohol zorgt er dus voor dat de kalkconcentratie in het urine vermindert en daardoor kalk dus niet neerslaat.’

Bierdrinkers hebben inderdaad een flink lagere kans op nierstenen, maar die  claim kan beter met een korreltje zout worden genomen. Overmatige bier-inname kan namelijk voordelig uitpakken voor de kans op nierstenen, maar veel andere organen ondervinden schade van overmatige alcoholconsumptie. Je kunt nierstenen dus voorkomen door meer te drinken, en dat lukt ook gewoon met extra glazen water.

Update 11-12-2018 16:40

In de intro van de eerste versie van dit artikel stond ‘hetzelfde effect kan ook worden bereikt door meer water en thee te drinken’. In thee zit echter oxalaat dat juist de kans op nierstenen kan vergroten. Vooral consumptie van veel sterke zwarte thee kan zo bijdragen aan de vorming van nierstenen. Overigens kan een scheutje melk de opname van oxalaat flink remmen.

• Ferraro et al. (2013). Soda and Other Beverages and the Risk of Kidney Stones. Clinical Journal of the American Society of Nephrology 8, 1389-1395