Volgens D66-leider Alexander Pechtold heeft Nederland nog lang niet het beloofde aantal vluchtelingen vanuit Griekenland en Italië opgenomen. En dat terwijl, zoals GroenLinks-leider Jesse Klaver beweerde, vluchtelingenopvang in Nederland leeg staat. Wat klopt er van deze beweringen? Nieuwscheckers zocht het uit en concludeert dat Pechtold en Klaver gelijk hebben.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Jesse Klaver (GroenLinks) zei tijdens het Rode Hoeddebat op 26 februari:
“Wij hebben hier opvanglocaties staan, die nog niet vol zitten”,
Ook Alexander Pechtold (D66) drukte op de groene knop voor de stelling: ‘Nederland moet meer vluchtelingen opnemen.’ Hij zei:
“Nederland had beloofd mensen uit Griekenland en Italië naar binnen te halen. Dat hebben we nog lang niet gedaan, in voldoende mate.”
Staan er daadwerkelijk asielzoekerscentra leeg? En wat zijn eigenlijk de afspraken met onze mediterraanse bondgenoten?
Europese afspraken over asielaanvraag
In het Dublin-akkoord [[Sinds 2014 is Dublin Verordening III van kracht. In dit akkoord staat dat indien familie- of gezinsleden een verblijfsvergunning hebben in een Europees land, dit land verantwoordelijk is voor de asielaanvraag. Zo niet, dan is het land waar de asielzoeker het Schengengebied binnenkomt verantwoordelijk.]] staat vastgelegd welk Europees land verantwoordelijk is voor inkomende asielaanvragen. In principe is dit het land waar de asielzoeker Europa inkomt. Omdat een groot deel van de asielzoekers Europa bereikt via Italië, Griekenland en Hongarije, besloot de EU deze landen een aanbod te doen. Hongarije weigerde, Griekenland en Italië stemden in.
De afspraken waar Pechtold op doelt, beslaan twee verdragen [[Een verdrag van 22 juli 2015 [pdf] & een verdrag van 22 september 2015 [pdf].]] tussen 25 EU-lidstaten, Griekenland en Italië. In 2015 besloten de staten om eerst een groep van 40.000 en daarna nog een groep van 120.000 asielzoekers te herverdelen vanuit landen die de vluchtelingenstroom niet aankunnen. Gezamenlijk is dit voor Italië en Griekenland een totaal van maximaal 106.000 asielzoekers. De rest van de plaatsen is voor Syrische vluchtelingen uit Turkije gereserveerd of voor lidstaten waar in de toekomst een hoog aantal vluchtelingen binnenkomt.
Komt Nederland de afspraak na?
Pechtold beweerde tijdens het Rode Hoeddebat dat Nederland de belofte aan Griekenland en Italië onvoldoende nakomt. Volgens de verdragen moet Nederland in totaal 5949 [[In de resolutie van 22 juli 2015 staat een aantal van 2047 en in de resolutie van 22 september 2015 staan de aantallen 2978 en 922. De som is dus: 2047 + 2978 + 922 = 5949.]] vluchtelingen herplaatsen.
Tot nu toe herplaatste Nederland 1434 [[Deze telling [pdf] was van 27 februari 2017. Vanuit Italië zijn tot dusver 423 personen overgeplaatst en vanuit Griekenland 1011 personen.]] vluchtelingen. Dat is dus om en nabij 24 procent van het streefaantal. Nu is ‘in voldoende mate’ relatief omschreven, maar in dit opzicht is Nederland Italië en Griekenland zeker nog wat verschuldigd.
Maar in vergelijking met andere landen, loopt Nederland zeker niet achter. Als je een top 3 opstelt van landen met de meeste overplaatsingen, staat Nederland op de derde plek.[[Volgens deze lijst [pdf] staat Frankrijk op nummer één met 2758 herplaatsingen en staat Duitsland op nummer twee met 2442 herplaatsingen. Nederland staat op plek drie met 1434 herplaatsingen.]]
Het staat elk land vrij om zelf aan te geven wanneer het klaar is om vluchtelingen over te nemen. Dit gebeurt aan de hand van formele toezeggingen jegens de Europese Commissie. Wat betreft Nederland zijn dit voor Griekenland honderd toezeggingen per maand en voor Italië vijftig.
Van de formele toezeggingen die Nederland heeft gedaan, is 91 procent daadwerkelijk herplaatst.[[Volgens deze lijst [pdf] heeft Nederland officieel aangegeven klaar te zijn voor 1575 plekken, daarvan zijn er al 1434 asielzoekers herplaatst.]] In dit opzicht doet Nederland het behoorlijk goed, aangezien er ook landen zijn die deze beloftes niet nakomen.
Staan Nederlandse asielzoekerscentra leeg?
Volgens Jesse Klaver kan Nederland meer asielzoekers opnemen, omdat er asielzoekerscentra leeg staan. Zoals op de kaart hieronder te zien is, lijkt deze bewering te kloppen.
Van de 49.112 beschikbare plaatsen in opvangcentra zijn er in totaal 25.203 bezet: een bezettingsgraad van 51 procent. COA[[COA staat voor Centraal Orgaan opvang Asielzoekers]]-woordvoerster Alet Bouwmeester vertelt dat de centra hebben afgesproken om 30 procent vrij te houden in verband met een eventuele nieuwe piek in de migrantenstroom. Het COA is volgens Bouwmeester sinds de zomer van 2016 aan het krimpen in opvangcapaciteit omdat de instroom van asielzoekers vorig jaar lager was dan verwacht.
Het aantal lege plekken wil overigens niet zeggen dat asielzoekers in aanmerking komen voor die plekken. Zo is het ene centrum uitsluitend voor alleenstaande minderjarigen en het andere juist voor hele gezinnen gereserveerd. [[Ook zijn er locaties waar slechts uitgeprocedeerde asielzoekers kunnen verblijven. Voor meer informatie over de verschillende opvanglocaties zie: website COA.]]De leegstand is dus niet een garantie dat er voor elke willekeurige asielzoeker uit Italië of Griekenland een geschikte plaats is.
Conclusie
Nederland heeft om en nabij 91 procent van de formele toezeggingen herplaatst. Het maximale aantal is echter nog lang niet behaald. Kijkend naar de beschikbaarheid van asielzoekerscentra is de bezettingsgraad 51 procent. Er is dus nog plek.
