Branden in Maui zijn niet veroorzaakt door lasers die de kleur blauw vermijden

De branden in Maui zijn aangestoken met een laser-wapen en bepaalde (blauwe) objecten zijn daarbij opzettelijk gespaard.

Onwaar.

Complottheorieën over zogenaamde “direct energy weapons” (lasers) circuleren volop op sociale media zoals TikTok, Instagram en Twitter. Een account dat zichzelf “Wall Street Apes” noemt en bekend staat om het verspreiden van misinformatie, plaatste op 23 augustus een tweet met de tekst: “Everything blue is untouched! Conspiracy theorists are never wrong. DEWS, Direct Energy Weapons.” De tweet, vergezeld van een video waarin onverbrande blauwe objecten werden getoond, bereikte maar liefst 1,4 miljoen mensen, werd meer dan 14.000 keer geretweet en kreeg meer dan 27.000 likes.

Het onderzoek naar de (oorzaken van) verwoestende branden in Maui is nog bezig, maar er zijn al verschillende factoren duidelijk. Zo was er al voor de branden een “red flag” waarschuwing voor brandgevaar in een groot deel van Hawaï, vanwege verschillende atmosferische omstandigheden, waaronder langdurige droogte en de harde winden van orkaan Dora. Ook heeft Maui een rechtszaak aangespannen tegen Hawaiian Electric, het belangrijkste elektriciteitsbedrijf van de staat. Het bedrijf erkent dat hun elektriciteitsleidingen de eerste brand hebben veroorzaakt, maar ontkent elke betrokkenheid bij de tweede, meer verwoestende brand.

Verschillende media wijzen ook op de rol van klimaatverandering bij de branden. The New York Times schrijft bijvoorbeeld over licht ontvlambare, uitheemse grassen die als brandstof voor de branden hebben gediend en door klimaatverandering meer voorkomen op Maui. Door klimaatverandering wordt het ook droger en warmer, wat het eiland nog brandgevoeliger maakt. Voor zover nu bekend, liggen de oorzaken voor de brand dus in een mix van menselijke, omgevings- en bedrijfsfactoren, versterkt door klimaatverandering.

Toch gaan op social media allerlei complottheorieën rond dat Maui is aangevallen met “direct energy weapons” (DEW). Dat zijn high-tech lasers die in de VS ontwikkeld zijn voor drone- en raketverdediging. Deze “space laser”-complottheorie speelde voor de branden in Maui al vaker en kreeg in 2018 een boost toen Marjorie Taylor Greene, een Republikeins Congreslid, op Facebook beweerde dat de branden in Californië erdoor werden veroorzaakt.

De claims dat zo’n laser verantwoordelijk zou zijn voor de branden in Maui, wordt ondersteund met (TikTok) video’s of foto’s die suggereren dat lasers selectief blauwe objecten, zoals een blauwe auto en wat blauwe parasols, gespaard zouden hebben. Dat het om de kleur blauw gaat, lijkt vooral een kwestie van selectief anekdotisch bewijs, hoewel AP ook bemerkt dat sommige berichten de kleur verbinden met een langlopend programma van FEMA dat “Operation Blue Roof” heet. Daarbij worden huizen die beschadigd zijn door stormen bedekt met plastic zeilen om verdere schade aan het pand te beperken. “Blauw” verwijst naar de kleur van het zeil – niet naar de huizen zelf.

Een verwante complottheorie beweert dat rijke landeigenaren de bosbranden in Maui opzettelijk zouden hebben aangestoken om land te stelen (een ‘land grab’) van de inheemse bevolking op het eiland. Zo wordt Oprah Winfrey ervan beschuldigd haar huis blauw te hebben geschilderd om het te beschermen van de brand. Foto’s van een blauw huis dat van Oprah zou zijn, blijken echter volgens een factcheck van een huis op een ander eiland in Hawaii te zijn en bovendien is Oprah niet de eigenaar.

Dronebeelden en luchtbeelden na de brand laten zien dat niet alleen blauwe spullen het hebben overleefd. Er zijn ook rode en groene afvalbakken en gebouwen van allerlei kleuren die nog staan. En een vergelijking van satellietbeelden voor en na de brand toont aan dat sommige blauwe gebouwen ook gewoon zijn afgebrand en dus niet gespaard zijn.

Experts vertelden AP dat het niet zo gek is als sommige dingen, zoals bomen of gebouwen, een bosbrand overleven. Dat komt omdat vuur vaak door de lucht verspreid wordt, meegevoerd door brandende stukjes (sintels) die niet per se alles raken wat ze tegenkomen. Arnaud Trouve, hoofd van de afdeling Fire Protection Engineering aan de Universiteit van Maryland, zegt dat de kans dat je huis heel blijft, vaak te maken heeft met hoe ver het staat van andere brandbare dingen. Dat maakt het minder waarschijnlijk dat die rondvliegende brandende stukjes je huis raken. Ook helpt het als je huis is gebouwd om tegen hoge temperaturen te kunnen. Iain Boyd, een expert op het gebied van gerichte energiewapens, maakt ook korte metten met de laser-theorie. Als zo’n laser echt sterk genoeg zou zijn om een megabrand te veroorzaken, dan zou volgens Boyd alles, ongeacht de kleur, gewoon verbranden. Kortom, er is geen bewijs om de laser-theorie te ondersteunen, en het bewijsmateriaal dat beschikbaar is, wijst op een (voornamelijk) natuurlijke oorzaak van de branden.

Er waren deze zomer opvallend veel natuurrampen (zoals bosbranden) en extreem weer. Wetenschappers schrijven de toename deels toe aan klimaatverandering. Die toename wordt door sommige social media-accounts juist gebruikt om desinformatie over het klimaat te verspreiden. Deze trend bevestigen experts, die opmerken dat de complexiteit van klimaatverandering en de gevolgen ervan, het makkelijker maakt om mensen met misleidende verhalen te overtuigen. Deze complottheorieën schilderen (de gevolgen van) klimaatverandering af als een tirannieke tactiek om een voorwendsel te creëren zodat mensen in gecontroleerde ‘groene’ (15 minute) steden gaan wonen. Hoewel deze theorieën soms in eerste instantie onzinnig lijken, zoals die van ruimte-lasers, bereiken ze een groot publiek en zijn ze volgens klimaatexperts schadelijk.

De claim dat laser-wapens de oorzaak zijn van de branden in Maui en dat bepaalde objecten bewust zijn gespaard, is ongegrond. Experts op het gebied van zowel laser-wapens als brandontwikkeling zijn het erover eens dat geen enkel feit deze laser theorie ondersteunt. Dronebeelden en andere visuele bronnen bevestigen dit ook. Al het solide bewijs wijst juist naar natuurlijke oorzaken als de echte boosdoeners achter de branden.