Champagne is geen levenselixer

Champagne voorkomt geheugenproblemen en is goed voor het hart

Onwaar

Vriendin is uitermate enthousiast over de eigenschappen van champagne. ‘Champagne wordt vaak geschonken tijdens feestelijke gebeurtenissen. Wij vertellen je 5 redenen waarom champagne goed voor je is.’ Het komt er volgens Vriendin kort gezegd op neer dat champagne geheugenproblemen voorkomt, een positief effect heeft op je hartgezondheid, je haar een ‘boost’ geeft, je libido doet stijgen, en helpt om de huid er jong uit te laten zien.

In een voetnoot verwijst Vriendin naar nbccomedyplayground.com. Deze Engelse bron is net zo enthousiast, maar geeft iets meer uitleg en wetenschappelijke verwijzingen. Het blijkt bovendien sponsored content te bevatten: via een link in de tekst kom je op een website waar je Californische champagne kunt bestellen. Het artikel van Vriendin verwijst niet naar een webwinkel, maar is wel een grote advertorial voor een bruisend levenselixer.

Met alle goede voornemens voor het nieuwe jaar reden genoeg om dit glas bubbelende beweringen tegen het licht te houden.

Vriendin schrijft dat een studie heeft laten zien dat maximaal drie glaasjes champagne per week je ‘breingezondheid zou kunnen verbeteren’. Nbccomedyplayground vertelt dat het gaat om  proefdieronderzoek van Reading University. En inderdaad: in 2013 heeft de groep van Jeremy Spencer een paper gepubliceerd, waaruit zou blijken dat ‘chronische consumptie van champagne’ het ruimtelijk geheugen verbetert.

In dat onderzoek kregen acht relatief oude ratten zes weken champagne te drinken, terwijl de prestaties  – voedsel zoeken in een doolhof – werd onderzocht. Er werd gekeken hoe snel en accuraat de dieren pellets lokaliseerden. De champagnegroep werd vergeleken met acht ratten die een waterig drankje kregen met hetzelfde alcoholpercentage als champagne.

Volgens het persbericht van Reading University presteerden de champagneratten beter dan de controlegroep en dat verschil is toe te schrijven aan de aanwezigheid van stofjes als galluszuur, dat ook in rode wijn en groene thee zit.

Het wetenschappelijk resultaat is wel mager. Er was, stellen de onderzoekers in de paper, geen significant verschil tussen beide groepen, hooguit ‘een trend richting significantie’: de champagneratten waren na zes weken iets accurater in het lokaliseren van voedsel dan de controlegroep.

In groente, fruit, thee, wijn en champagne zitten bioactieve stoffen – flavonoïden of polyfenolen – waarvan allerlei vermoedens bestaan dat ze een gunstige invloed kunnen hebben. Hard klinisch bewijs is alleen schaars, en dat geldt zeker voor het onderzoek van Spencer: zijn rattenobservaties  kun je niet vertalen in een drinkadvies tegen geheugenproblemen. Die bewering is gewoon onwaar.

Voor wie toch nog twijfelt: champagne is duurder dan een dosis flavonoïden in een handje blauwe bessen, en alcoholconsumptie verhoogt de kans op kanker en hart- en vaatziekten (waarover meer bij de volgende bewering).

‘De antioxidanten in wijn, waaronder polyfenolen, zorgen ervoor dat het slechte cholesterol vermindert en de kans kleiner wordt dat je bloedvaten beschadigd raken.’ Deze bewering over wijnconsumptie is bijna een volkswijsheid geworden, en de persafdeling van Reading University is ook hier invloedrijk geweest.

In 2009 verscheen een champagnepaper van Spencers groep, waarin werd gekeken naar het functioneren van de bloedvaten door een meting van de doorbloeding van de huid. Bij de proefpersonen die champagne drinken zien de onderzoekers op één punt een verbetering in vergelijking met de controlegroep. De persafdeling van de universiteit gaf er een creatieve draai aan: Champagne is good for your heart! Dat haalde de kranten, inclusief The Guardian.

Deze claim stamt uit een tijd waarin de wetenschap redelijk eensgezind was over een vermeend positief effect van gematigde wijnconsumptie, omdat uit een aantal epidemiologische studies bleek dat dat een kleinere kans op bepaalde hartkwalen levert. Met verfijndere analysetechnieken staat dat idee inmiddels weer ter discussie.

De aanwezigheid van polyfenolen in bubbelwijn kan weliswaar een gunstige invloed hebben, maar ‘alcohol verhoogt ook bij matig gebruik al de kans op verschillende hart- en vaatproblemen’, zo vat de Hartstichting de huidige consensus samen. Deze bewering over champagne is dus onwaar.

Los van het risico op hartziekten heeft champagne een tweede  keerzijde: alcohol wordt al dertig jaar geclassificeerd als een Groep 1 carcinogeen, de hoogste risicoklasse. In 2020 kon 4 procent van de kankergevallen wereldwijd worden toegeschreven aan alcoholgebruik. In Nederland zou dat gaan om 4200 mensen in 2020.

Vooral de organen waarlangs drank zijn weg volgt – mond, slokdarm, lever – lopen risico, maar ook de kans op borstkanker stijgt, zelfs bij matige consumptie, schrijft KWF. Al zou champagne positieve effecten hebben, dan is er nog altijd een reëel risico op nare bijwerkingen. 

Volgens Vriendin bevatten druiven en wijn antioxidanten, aminozuren en vitaminen die heel gezond zijn voor je haar. ‘Je zou er zelfs zachte, glanzende lokken aan overhouden.’ Het artikel gaat minder ver dan nbccomedyplayground.com, dat vervolgens een recept geeft voor een haarbehandeling met champagne.

Over het effect van champagne- of wijnconsumptie op esthetische eigenschappen van haar zijn in Pubmed geen publicaties te vinden. Er is wel onderzoek gedaan naar de sporen die drank nalaat als methode om te bepalen of iemand veel heeft gedronken. Er is geen bewijs dat champagne meer dan een normale, gezonde voeding bijdraagt aan een glanzende haardos, dus ook deze bewering is onwaar.

Alcohol werkt ontspannend, schrijft Vriendin, en champagne heeft bovendien een voordeel boven andere drank: ‘Je energie én de bloedtoevoer die seksuele spanning oplevert, gaan namelijk niet verloren.’ Dat alcoholconsumptie een positieve invloed heeft op het ervaren van seksuele opwinding is uit meerdere studies gebleken. De eenvoudigste verklaring daarvoor is dat als je die werking van alcohol verwacht, je het ook ervaart. Een andere verklaring is cognitieve bijziendheid door drankgebruik: je gaat vanzelf meer focussen op je eigen gevoelens.

Hoe dan ook, schrijven deze onderzoekers, ‘... regardless of the explanation, it seems clear that low to moderate dosages of alcohol result in women feeling and reporting more sexual arousal than if they were sober.’ De bewering heeft dus een kern van waarheid, voor wat betreft de aanwezigheid van alcohol in champagne. Dat bubbelwijn extra eigenschappen heeft op dit vlak, is niet bewezen. De bewering is daarom ongenuanceerd.

De polyfenolen en antioxidanten in champagne zijn volgens Vriendin ook goed voor mensen met een vette en rode huid. Je kunt champagne gebruiken als gezichtsverzorging. Nbccomedyplayground.com raadt aan dat niet meer dan twee keer per week te doen, anders kan je gezicht droog en strak gaan aanvoelen. Of alcohol een geschikte gezichtsreiniger is, is in huidverzorgingskringen onderwerp van discussie. Dat je er daadwerkelijk een jonger uitziende huid van krijgt, is nog nergens gebleken. Daarom is ook deze bewering onwaar.

Het artikel in Vriendin geeft een luchtige, positieve duiding van de mogelijke effecten van champagne. De beweringen in het artikel zijn in de verte gebaseerd op oud wetenschappelijk onderzoek en schreeuwerige persberichten. Er zitten inderdaad bioactieve stoffen in champagne, maar het is zeer de vraag of hun vermoedelijke effect opweegt tegen de bewezen risico’s van alcoholconsumptie. Er is hoe dan ook geen reden om de kurk te laten knallen voor je gezondheid.