Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Met GroenLinks in het college (2018-2022) is ten opzichte van 2015 in Leiden de CO2-uitstoot met 13% verminderd.
Oordeel
Deels onwaar
Bron van de bewering
GroenLinks Leiden probeert in het verkiezingsprogramma voor de gemeenteraadsverkiezing in maart de Leidenaar ervan te overtuigen dat de partij een positieve impact heeft op het klimaat. Met GroenLinks in de coalitie zou in Leiden, ten opzichte van 2015, de CO2-uitstoot met 13 procent zijn verminderd.
De cijfers die de partij van lijsttrekker Ashley North gebruikt, zijn afkomstig van de Klimaatmonitor. De Klimaatmonitor presenteert in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat trends in de energietransitie. Gemeenten, regio’s en provincies monitoren hun voortgang met deze gegevens.
De CO2- uitstoot wordt door de Klimaatmonitor als volgt berekend. De verbruikte energiedragers (bijvoorbeeld kWh elektriciteit of m3 aardgas) worden vermenigvuldigd met de impact van diezelfde energiedragers, de zogeheten emissiefactor.
Waarom is dit deels onwaar?
GroenLinks schrijft in het verkiezingsprogramma dat in Leiden de CO2-uitstoot sinds 2015 is gedaald met 13 procent. Het is logisch om bij een dergelijke bewering de cijfers te vergelijken over meerdere jaren, maar in hoeverre heeft GroenLinks een verschil gemaakt in die periode?
CO2-daling
Als we kijken naar de CO2-uitstoot in Leiden, zien we een duidelijk dalende trend. In onderstaande grafiek is te zien dat de uitstoot in Leiden tussen 2015 (547.900 ton) en 2019 (493.000 ton) met 14,1 procent zelfs een procent meer is afgenomen dan GroenLinks in het verkiezingsprogramma beweert.
De Klimaatmonitor geeft in een reactie aan dat de belangrijkste oorzaak van deze daling is dat de gemiddelde opwekking van elektriciteit in Nederland vandaag de dag een stuk minder CO2-uitstoot tot gevolg heeft. Landelijk is er meer hernieuwbare productie van elektriciteit (zoals wind- en zonne-energie) en wordt er fors minder gebruik gemaakt van kolen. Deze CO2-reductie is dus niet te danken aan beleid op gemeentelijk niveau.
Een woordvoerder van de Leidse afdeling van GroenLinks geeft toe dat de gemeenteplannen niet doorslaggevend zijn:
“Uiteindelijk zijn er natuurlijk vele factoren van invloed op dit soort reductie, ongetwijfeld niet alleen gemeentelijk beleid.”
Landelijk gemiddelde
De daling wordt volgens de Klimaatmonitor dus niet zozeer veroorzaakt door het groene beleid in Leiden, maar meer door een algemene, landelijke verduurzaming van het elektriciteitsverbruik in Nederland. In onderstaande tabel wordt de daling van de CO2-uitstoot in Leiden vergeleken met het landelijk gemiddelde.
Je ziet dat ook de landelijke CO2-uitstoot is gereduceerd. Ten opzichte van 2015 (145.754.400 ton) is de uitstoot in 2019 (130.581.100 ton) met 10,4 procent gedaald. Vergeleken met het landelijke gemiddelde doet Leiden het dus wel iets beter.
Vergelijkbare gemeenten
Als we vervolgens kijken naar gemeenten die, qua inwonersaantallen, vergelijkbaar zijn met Leiden, zoals Dordrecht en Alkmaar, zien we dat Leiden (-14,1 procent) het vrij gemiddeld doet. In Zwolle (14,8 procent), Alphen aan den Rijn (-16,4 procent) en Alkmaar (-20,9 procent) werd een grotere daling bereikt. Leiden presteert wel beter dan Dordrecht (-6,4 procent), ‘s-Hertogenbosch (-11,8 procent) en Venlo (-13,0 procent).
Hoewel Leiden het dus iets beter doet dan het landelijk gemiddelde zijn er vergelijkbare gemeenten die nog een stuk beter presteren op het gebied van CO2-reductie.
Leidse coalitie
Leiden presteert op het gebied van CO2-reductie dus niet uitzonderlijk. De cijfers in Leiden zijn iets beter dan het landelijk gemiddelde, maar de stad houdt in vergelijking met even grote gemeenten gelijke tred.
Het is daarom ook niet heel aannemelijk dat het beleid van GroenLinks in het Leidse college de doorslag heeft gegeven voor de daling. Niet in de laatste plaats, omdat GroenLinks in het overgrote deel van de periode waarmee wordt gerekend helemaal niet in de coalitie zat. De partij betrad sinds de gemeenteraadsverkiezingen van 21 maart 2018 het college van burgemeester en wethouders in Leiden. De periode waarmee wordt gerekend is van 2015 tot en met 2019. Als er al invloed is van het beleid van GroenLinks, is die er slechts op maximaal anderhalf jaar van diezelfde periode. In het overgrote deel van de periode maakten PvdA, D66, SP en VVD deel uit van de coalitie.
Daarover zegt een woordvoerder van de Leids afdeling van GroenLinks het volgende:
“Om de effectiviteit van het huidige beleid te kunnen aantonen is het natuurlijk handig om te vergelijken met een periode voordat we in het college zaten. Maar we gebruiken cijfers uit 2019, omdat dat voor zover bekend de meeste recente cijfers zijn die voorhanden waren tijdens het schrijven van het programma. We hadden ook ten opzichte van 2016 of 2017 kunnen vergelijken, dan was de reductie inderdaad minder geweest.”
Conclusie
Hoewel de berekeningen uit het verkiezingsprogramma kloppen, lijkt het onwaarschijnlijk dat GroenLinks Leiden daar veel invloed op heeft gehad. Leiden volgt op het gebied van CO2-reductie tussen 2015 en 2019 de landelijke trend. Bovendien zat de partij een groot deel van de periode zelf niet in de coalitie. Dus mocht de Leidse politiek al een grote impact hebben gehad op de CO2-afname, lijken vooral D66, PvdA, SP en VVD met die veren te mogen pronken.
