Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Pim Fortuyns LPF zou volgens de peilingen de grootste partij worden bij de Tweede Kamerverkiezingen op 15 mei 2002.
Oordeel
Onwaar
Bron van de bewering
Afgelopen zaterdag werd in Rotterdam de moord op Pim Fortuyn herdacht. Op 6 mei 2002 werd hij neergeschoten op het Mediapark in Hilversum, negen dagen voor de Tweede Kamerverkiezingen, waaraan hij meedeed met zijn partij Lijst Pim Fortuyn (LPF). In een bericht over de herdenking meldt de NOS dat de LPF volgens de peilingen de grootste zou worden bij de Kamerverkiezingen op 15 mei van dat jaar.
Waarom klopt dit niet?
In 2002 hielden twee onderzoeksbureaus peilingen voor de Tweede Kamerverkiezingen: Interview/NSS en NIPO. In het krantenarchief LexisNexis heb ik de uitkomsten van de peilingen teruggezocht, vanaf twee weken voor de moord op Fortuyn tot aan de verkiezingen op 15 mei. De cijfers voor de vier grootste partijen staan in onderstaande grafieken.
In beide grafieken is de groeiende populariteit van de LPF te zien. Maar volgens de cijfers van Interview/NSS scoort de LPF op alle meetmomenten het laagst van de vier grootste partijen. In de cijfers van NIPO streeft de LPF de VVD en de PvdA voorbij, maar blijft drie zetels achter op het CDA. Dus volgens geen enkele peiling zou de LPF de grootste partij worden.
Waar komt de bewering van de NOS vandaan?
Op 6 mei 2002, de dag waarop Pim Fortuyn werd doodgeschoten, opende de Volkskrant met de kop:
Intomart peilt Fortuyn als leider grootste partij
Het bericht begint met de volgende tekst:
Lijst Pim Fortuyn wordt 15 mei op afstand de grootste partij van het land en de lijsttrekker wordt premier. Het onderzoeksbureau Intomart verwacht een electorale revolutie. LPF zou daarin op 38 zetels kunnen uitkomen.
De kop van de Volkskrant is feitelijk onjuist: onderzoeksbureau Intomart hield geen peilingen in de aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van 15 mei 2002. De voorspelling dat de LPF de grootste partij zouden worden, was een speculatie van de directeur van Intomart, Tom van Dijk.
In het artikel op pagina drie van de Volkskrant (dit artikel is hier gearchiveerd) zegt hij dat de peilingen van NIPO en Interview/NSS voor Fortuyn stelselmatig te laag zijn. Afgaande op de peilingen voor de gemeenteraadsverkiezingen in Rotterdam van maart eerder dat jaar, zouden volgens Van Dijk de gepeilde cijfers voor de LPF met een factor 1,7 vermenigvuldigd moeten worden. Zo zou Fortuyn op 38 Kamerzetels uitkomen en de grootste partij worden.
Een speculatie van een directeur van een onderzoeksbureau is geen peiling. Maar vermoedelijk is dit wel de reden dat de NOS zich meende te herinneren dat de LPF volgens peilingen de grootste partij zou worden tijdens de Tweede Kamerverkiezingen van 2002.
Met dank aan Lennart Huurman voor de tip.
