Het draait natuurlijk om de uitslag, maar ook de opkomst is een vaak besproken onderwerp tijdens verkiezingen. Zeker als het gaat om de Europese verkiezingen, want die trekken weinig kiezers naar de stemlokalen. De Volkskrant schreef ten onrechte dat de opkomst al bijna dertig jaar niet hoger is dan veertig procent. Dat moet 25 jaar zijn.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering: De opkomst bij Europese verkiezingen komt al bijna dertig jaar niet meer boven de 40 procent uit.
Oordeel: onnauwkeurig
Bron van de bewering
Op 21 mei publiceerde de Volkskrant een voorbeschouwing op het tv-debat tussen Rutte en Baudet dat op 22 mei plaatsvond in de Rode Hoed in Amsterdam. Het artikel begint met de zin:
De opkomst bij Europese verkiezingen komt al bijna dertig jaar niet meer boven de 40 procent uit.
Dat zou betekenen dat sinds 1989 het opkomstpercentage niet meer boven de veertig procent kwam.
Waarom is dit onwaar?
Alle uitslagen van verkiezingen in Nederland worden officieel vastgesteld en bijgehouden door de Kiesraad. Ook de opkomstpercentages worden geregistreerd door dit orgaan. Al deze cijfers zijn te vinden in de Databank Verkiezingsuitslagen.
In onderstaande grafiek zijn de opkomstpercentages in Nederland te vinden voor de Europese parlementsverkiezingen. In 1979 vonden die verkiezingen voor het eerst plaats.
In 1979, 1984 en 1989 ligt het opkomstpercentage boven de veertig procent. In 1979 gaat bijna zestig proces stemmen, in 1984 daalt het naar ongeveer vijftig procent, en in 1989 is het nog geen 48 procent.
In de verkiezingen erna zet de daling door. In 1994 daalt het opkomstpercentage onder de veertig procent, namelijk 35 procent. In 1999 maakt maar dertig procent de gang naar de stembus. Dat is de laagste opkomst in Nederland voor de Europese verkiezingen ooit.
In de daarop volgende verkiezingen stijgt de opkomst weer, maar blijft steeds onder de veertig procent.
1994 is dus het eerste jaar dat de opkomst onder de veertig procent duikt. Dat is 25 jaar geleden en geen dertig jaar.
Volgens de definitieve exitpoll van onderzoeksbureau Ipsos (in opdracht van de NOS) gaat de opkomst dit jaar waarschijnlijk voor het eerst sinds 1989 weer boven de veertig procent uitkomen.
De NOS meldde gisteravond: PvdA grootste bij hoogste opkomst in dertig jaar. Ook dat is onnauwkeurig, want de opkomst is dit jaar niet hoger dan in 1989, maar wel hoger dan in 1994. En dat is 25 jaar geleden.
Conclusie
1989 was het laatste jaar dat in Nederland de opkomst voor de Europese verkiezingen hoger was dan veertig procent. De verkiezing erna, in 1994, ging de opkomst onder de veertig procent en dat bleef zo. Dat betekent dat de bewering van de Volkskrant dat de opkomst bij Europese verkiezingen al bijna dertig jaar niet meer boven de 40 procent uitkomt, onnauwkeurig is.
Ook de NOS is onnauwkeurig door te melden dat dit jaar de hoogste opkomst is in dertig jaar.
Wil je geen enkele factcheck van ons missen? En wil je op de hoogte blijven van nieuws en onderzoek naar nepnieuws, desinformatie en factchecken? Meld je dan aan voor de wekelijkse nieuwsbrief van Nieuwscheckers.
