Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Een voormalige IS-oorlogsmisdadiger verblijft sinds 2019 in Europa als vluchteling.
Oordeel
Deels onwaar
Bron van de bewering
Nu de PVV de verkiezingen heeft gewonnen, laait de discussie over vluchtelingen weer in alle hevigheid op. Afgelopen week toonden bewoners van de Haagse wijk Kijkduin zich bezorgd over de opvang van asielzoekers in een hotel. Ook op sociale media uiten mensen hun onvrede en ongerustheid, soms door erop te wijzen dat asielzoekers gevaarlijk zijn.
Zo gaat op X een schokkende post rond over een IS-oorlogsmisdadiger die sinds 2019 als vluchteling in de EU zou verblijven.
De post bevat twee foto’s. Links is een man in legeruitrusting te zien die een mensenhoofd vasthoudt. Onderschrift: “2013 ISIS WAR CRIMINAL”. Rechts van deze gruwelijke foto is dezelfde man te zien, staande in iets wat lijkt op een vertrekhal van een station. Onder deze foto staat: “2019 EU ‘refugee’”.
De post is op 28 november op X geplaatst door account @Veendam2017 (ruim 2500 volgers), met de gebruikersnaam ‘Tegen instroom’ en de tagline: ‘97% van de asielzoekers zijn gelukszoekers’. De post heeft als tekst boven de twee foto’s:
Kom maar hier vluchtelingen. Hier zijn jullie veilig. #asielzoekers #Kijkduin #wilders #asielstop #grenzendicht #PVVdegrootste #verkenner #PVV.
Tegelijkertijd geeft de X-gebruiker in een reactie op zijn eigen post aan niet te weten of de foto, die hij ook al op 27 november postte, wel echt is. De post was op zeker moment duizenden keren bekeken.
De post krijgt een veel groter bereik als columniste Ebru Umar (meer dan 70 duizend volgers op X) de post van @Veendam2017 deelt met de opmerking: ‘zeg me ajb dat dit niet waar is.’ Dat levert de post meer dan zeshonderdduizend views op.
De post van 28 november is door X verwijderd, omdat die in strijd is met de huisregels van X. De reden is vermoedelijk dat de man een mensenhoofd in zijn hand houdt.
Het account @Veendam2017 heeft de foto’s op 30 november opnieuw gepost, met het hoofd geblurred, en de tekst:
Asielzoekers kom maar naar Nederland. Hier zijn jullie veilig. Op de linkerfoto heeft hij een afgehakt hoofd vast (vorige is verwijderd door X) #asielzoekers #vluchtelingen #gelukzoekers #pvv.
Deze posts en de bijbehorende foto’s en teksten suggereren dat deze man namens IS oorlogsmisdaden pleegde en sinds 2019 als vluchteling in de EU mag verblijven. De woorden ‘Hier zijn jullie veilig’ wekken de indruk dat oorlogsmisdadigers in de EU niet hoeven te vrezen voor vervolging.
Waarom dit deels onwaar is
De vraag is of de afgebeelde man inderdaad een oorlogsmisdadiger is van de terroristische organisatie IS. En verblijft hij inderdaad sinds 2019 als erkende vluchteling in de EU? En is op die twee foto’s inderdaad dezelfde man te zien?
De online gezichtsherkenningstool Face++ geeft aan dat het zeer waarschijnlijk om een en dezelfde persoon gaat, maar dat is eigenlijk zonder tool (en wat zoekwerk naar duidelijkere foto’s) ook al wel te zien.
Iraaks legeruniform
Een reverse image search met Google Lens leidt naar een artikel van AFP uit 2019. De combinatie van deze twee foto’s gaat dus al langer rond op sociale media.
De rechterfoto is afkomstig uit een Facebookpost uit 2015. Deze post is niet meer beschikbaar, maar het Facebook-account is hier gearchiveerd. Het account hoort bij de man op de foto, en vermeldt dat hij uit Bagdad in Irak komt.
Hij heeft behalve de foto op het station ook andere foto’s geplaatst. Zo is hij op een foto uit 2015 te zien in een legeruniform met op zijn borst de Iraakse vlag. De man is dus geen lid van de terroristische organisatie IS, zoals op X wordt beweerd. Immers, IS begon in juni 2014 een offensief tegen het Iraakse leger.
Op zijn Facebookpagina suggereerde hij lid te zijn van Asaib Ahl al-Haq, een door Irak opgerichte Sjiitische paramilitaire eenheid die vocht tegen de Soennitische IS. Op een andere foto is de man te zien voor een vlag. Een door AFP geraadpleegde expert stelt dat dit de vlag is van Kata’ib Jund-al-Iman, een gewapende militie die ook vocht tegen IS en gesteund werd door Iran.
Als vluchteling naar de EU
Het Foreign Relations Bureau Iraq identificeerde de man op de foto’s als Amar Alziady of Al-ziadi. Deze organisatie waarschuwt dat voormalige militairen die veroordeeld zijn voor terrorisme of misdaden tegen de menselijkheid, zich voordoen als onschuldige vluchtelingen, en publiceerde een lijst van hen.
Hierop komt ook de rechterfoto uit de op X geplaatste post voor. Amar poseert op een treinstation in het Oostenrijkse Wenen, waar in 2015 duizenden vluchtelingen arriveerden.
Dat de man zich voordeed als vluchteling doet ook deze video vermoeden waarin hij (rond 4:19 minuut) te zien is in een item van de Finse televisiezender YLE, over angst van en voor vluchtelingen in Finland. Op dit screenshot is dezelfde man te zien. Het rood omkaderde gezicht is volgens de eerder genoemde tool zeer waarschijnlijk dat van de man op de schokkende foto.
De vluchteling is te oordelen naar zijn Facebookposts onder meer in Griekenland, Oostenrijk en dus ook Finland geweest. In dat laatste land, waar in de herfst van 2015 32.500 vluchtelingen, onder wie vooral Irakezen en Syriërs, asiel zochten, is hij onder de naam Jebbar-Salman Ammar opgepakt op verdenking van oorlogsmisdaden, begaan in Irak in juni 2014. Deze Jebbar-Salman is dezelfde als op de foto’s op X.
Veroordeeld voor oorlogsmisdaden
Op een andere foto, te zien bij dit Poolse nieuwsartikel, draagt de toen 29-jarige Ammar precies dezelfde kleding als op de schokkende foto op X waarin hij een mensenhoofd vasthoudt. Op deze foto rust zijn voet op het afgehakte hoofd van een man.
In een rapport [pdf, pagina 14] van TRIAL International, een organisatie die zich inzet voor de vervolging van oorlogsmisdadigers, is te lezen dat hij in Finland veroordeeld werd voor oorlogsmisdaden. Hij kreeg een voorwaardelijke straf van 16 maanden wegens het onteren van lichamen van vijandige strijders. Jebbar-Salman erkende te hebben gevochten en op foto’s te poseren met afhakte mensenhoofden, maar ontkende de mannen te hebben gedood en onthoofd.
AFP meldt dat zijn advocaat heeft laten weten dat de man door Finland onmiddellijk na de rechtszaak is uitgezet naar Irak. Hij heeft dus geen vluchtelingenstatus gekregen.
Vervolging van vluchtelingen voor oorlogsmisdaden
Het gebeurt vaker dat mannen die oorlogsmisdaden hebben begaan, zich als asielzoeker melden in de EU. Ze worden daar zo mogelijk voor vervolgd. Zo werd in 2021 een Syrische asielzoeker in Nederland veroordeeld tot 20 jaar gevangenisstraf voor zijn betrokkenheid bij het doodschieten van een Syrische militair in 2012. Vaak volgt echter geen vervolging, omdat de bewijsvoering lastig is voor misdaden die zijn begaan in landen als Irak en Syrië.
Eerder dit jaar onthulden Trouw en Argos dat waarschijnlijk tientallen Syriërs in Nederland verblijven, die in Syrië martelingen hebben uitgevoerd in de beruchte gevangenissen van president Assad. Hoewel de afdeling internationale misdrijven van het Landelijk Parket van het OM onderzoek doet naar verdachten, verloopt dit zeer moeizaam.
Als asielzoekers verdacht worden van oorlogsmisdaden, kan hun asielaanvraag in principe worden geweigerd. Dat kan al gebeuren als ze niet vervolgd worden of veroordeeld zijn. De verdenking kan som genoeg zijn om geen verblijfsvergunning te krijgen. Als ze die al hebben, kan deze worden ingetrokken.
Ze zijn dan verplicht om Nederland te verlaten, maar ook dat gebeurt niet altijd. Nederland kan ze ook niet gedwongen uitzetten als dat gevaar voor ze oplevert in het land van herkomst. Ze blijven dan op illegale basis in Nederland. Het is dus een serieus probleem dat plegers van oorlogsmisdaden als vluchteling in EU-landen verblijven.
Conclusie
Een post op X suggereert dat een voormalige IS-oorlogsmisdadiger sinds 2019 in Europa als vluchteling verblijft. De betreffende man, Jebbar-Salman Ammar, is inderdaad in Finland veroordeeld voor oorlogsmisdaden, maar hij is geen IS-strijder, want zijn Iraakse militie vocht juist tegen IS. Dat wil niet zeggen dat hij geen potentieel gevaar in Europa vormt. Hij is na zijn veroordeling door Finland teruggestuurd naar Irak.
De tekst op X “kom maar hier vluchtelingen. Hier zijn jullie veilig” suggereert dat dergelijke oorlogsmisdadigers in Europa vaak onder de radar verdwijnen. Dat gebeurt inderdaad, doordat bewijsvoering ingewikkeld is en uitzetting niet kan als dat gevaar oplevert voor de betreffende persoon.
