Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Ondervoede mensen hebben meer baat bij dierlijke eiwitten dan plantaardige eiwitten, omdat die sneller in het lichaam worden opgenomen.
Oordeel
Grotendeels waar
Bron van de bewering
Van der Plas deed deze uitspraak tijdens een Tweede Kamer debat op 7 oktober 2021. De bewering was een reactie op Lammert van Raan van de Partij voor de Dieren. Hij vroeg Van der Plas waarom ze de mondiale veestapel wil laten groeien. Ze antwoordt dat ze helemaal niet vindt dat de veestapel moet groeien of dat mensen meer vlees moeten eten, maar dat er veel ondervoede mensen in de wereld zijn, voor wie dierlijke eiwitten nuttig zijn:
“Er zijn landen in de wereld waar mensen ondervoed zijn. Dat is niet alleen dat ze te mager zijn, maar dat ze gewoon onvoldoende voedingsstoffen hebben. Die mensen zijn juist heel erg gebaat bij dierlijke eiwitten, omdat die sneller worden opgenomen in het lichaam. Er zijn juist organisaties in die landen die juist zeggen: die kindjes, met honger, moeten juist dierlijke eiwitten hebben.”
Hoe zit het?
Eiwitten zijn belangrijke voedingsstoffen, ze leveren namelijk bouw- en brandstoffen voor ons lichaam. Bouwstoffen zorgen ervoor dat je cellen ontwikkelen en herstellen en brandstoffen geven je energie. Daarnaast bestaat eiwit uit zogeheten aminozuren. Een deel van die aminozuren maakt het lichaam zelf aan, maar er is ook een deel dat we niet zelf aanmaken. Dit deel halen we daarom uit onze voeding en worden essentiële aminozuren genoemd.
Dierlijke en plantaardige eiwitten
Verder kan je eiwit indelen in twee soorten: dierlijke en plantaardige. Ze verschillen van elkaar door de samenstelling van aminozuren. Zo bevatten dierlijke eiwitten veel van alle essentiële aminozuren die je per dag nodig hebt, terwijl dit bij plantaardige eiwitten minder het geval is. Puur op basis van deze informatie is Van der Plas haar bewering daarom ook niet zo gek.
Maar door plantaardige producten met elkaar te combineren is dit verschil goed te overbruggen. Door bijvoorbeeld bonen met rijst te eten krijg je net als biefstuk alle benodigde essentiële aminozuren binnen, stelt Marjolein Visser, hoogleraar Voeding en Gezondheid aan de Vrije Universiteit Amsterdam.
Daarbij zijn plantaardige en dierlijke eiwitbronnen ook prima naast elkaar te combineren, vult Peter Weijs aan, lector Voeding en Beweging aan de Hogeschool van Amsterdam en hoogleraar Voeding en Beweging aan Amsterdam UMC. Volgens Weijs is een combinatie van dierlijke en meer plantaardige eiwitten namelijk net zo goed als enkel dierlijke eiwitten.
Biobeschikbaarheid
Niet alle stoffen die het menselijk lichaam binnenkrijgt, worden ook daadwerkelijk opgenomen. Het gedeelte van alle stoffen dat wel wordt opgenomen, heet daarom de biobeschikbaarheid. Zo is de biobeschikbaarheid van plantaardig eiwit ten opzichte van dierlijk eiwit wat lager. Dit komt doordat het menselijk lichaam bij plantaardig eiwit een minder groot deel van de totale hoeveelheid beschikbare aminozuren kan verteren dan bij dierlijk eiwit.
Dierlijke producten hebben dus een wat hogere ‘biobeschikbaarheid’. Om tot dezelfde hoeveelheid aminozuren in je bloed te komen als dierlijk eiwit, moet je dus relatief meer plantaardig eiwit consumeren. Door ongeveer twintig procent meer plantaardig voedsel te eten, valt dit verschil goed te compenseren volgens Visser.
Volume
Tot nu toe bespraken we eiwitten in het algemeen. Maar hoe zit het met de eiwitbehoefte van ondervoede mensen? Daarbij speelt volume een belangrijke rol. Weijs legt uit dat ondervoede mensen doorgaans een slechte eetlust hebben. Dit zorgt ervoor dat ze moeite hebben met volumineus voedsel. “Aangezien je met dierlijke producten relatief minder voedsel hoeft te eten om tot voldoende eiwit te komen dan met plantaardige producten, liggen dierlijke producten daarom wel meer voor de hand”, legt Weijs uit.
“In ons land kijken we er ook goed naar, omdat het voor ouderen en zieke mensen best lastig is om voldoende eiwit binnen te krijgen. We zijn nu aan het onderzoeken hoe we plantaardige eiwitten volwaardig bij deze doelgroep kunnen inzetten zonder dat dit extra belastend voor ze is, door meer te moeten eten. Plantaardige voeding is over het algemeen namelijk wel gezonder.” Een plantaardig dieet zorgt bijvoorbeeld voor een lagere bloeddruk en verkleint de kans op hart- en vaatziekten.
Grond en water
Tot slot is de bewering vanuit pragmatisch oogpunt vrij onlogisch, vervolgt Visser: “Als je kijkt hoeveel landbouwgrond en water je nodig hebt om een kilo plantaardig of dierlijk eiwit te maken, dat is natuurlijk veel minder met plantaardige eiwitten. Dus al helemaal als je het over landen hebt waar ondervoeding heerst, waar schaarste is in goede grond en water, laat mensen dan plantaardige eiwitten eten. Ga dat niet eerst aan dieren geven, waardoor de uiteindelijke productie van eiwitten vele malen kleiner is.”
Conclusie
Ondervoede mensen hebben baat bij dierlijke eiwitten, maar niet omdat het lichaam die sneller opneemt dan plantaardige eiwitten. Snelheid heeft namelijk niets te maken met deze kwestie. Volume daarentegen wel, omdat ondervoede mensen moeite hebben met voedsel binnenkrijgen. Daarom is dierlijk eiwit voor hen gunstiger, want daarvan hoeven ze minder te eten om tot de benodigde hoeveelheid essentiële stoffen te komen.
