Een e-mail zorgt niet voor evenveel CO2 als een plastic tasje

De CO2-uitstoot van een e-mail is significant en zelfs even groot als die van een plastic tasje. Specifiek: Een e-mail met een bijlage van 1 MB leidt tot een uitstoot van 11 gram CO2.

Onwaar.

In een recent artikel van de Groene Amsterdammer met de titel “Plastic tasjes in je inbox?” gaat het over onze digitale CO2-voetafdruk. Een van de elementen van die voetafdruk die wordt besproken is mail. Het artikel haalt een doorgestuurde e-mail aan:

“Waar voorheen vaak werd aangespoord om een e-mail niet te printen tenzij noodzakelijk, stond nu het verzoek om de e-mail ‘indien mogelijk’ te verwijderen, met de toevoeging: ‘1 mail met een bijlage van 1 MB stoot 11 gram CO2 uit. Dat is net zoveel als een plastic tasje.’”

Hoewel het stuk een essayistische inslag heeft, biedt het een goede gelegenheid om claims over de CO2-voetafdruk van mails eens te factchecken. De oorsprong van dit getal blijkt te liggen in een boek van Mike Berners-Lee uit 2010, dat regelmatig direct of indirect als bron wordt aangehaald in artikelen over de CO2-voetafdruk van e-mails. Bijvoorbeeld in dit artikel uit The Guardian uit 2019, waarin een studie wordt besproken die zich baseert op de cijfers van Berners-Lee.

Voordat we de specifieke bewering over de CO2-uitstoot van e-mails onder de loep nemen, moeten we eerst het concept van de digitale CO2-voetafdruk begrijpen. Dit idee bouwt voort op de bredere notie van de persoonlijke CO2-voetafdruk. De term “carbon footprint” werd begin jaren 2000 gepopulariseerd door de (marketing van) oliemaatschappij British Petroleum, oftewel BP. De oliemaatschappij introduceerde in 2004 een ‘carbon footprint calculator’ om de impact van dagelijkse activiteiten op het klimaat te meten. Hoewel dit concept nu wijdverspreid is, begon het dus als een PR-initiatief van BP om de focus op klimaatverandering te verschuiven van bedrijven naar individuen.

Met deze achtergrondinformatie in gedachten kunnen we de specifieke bewering uit het artikel van de Groene Amsterdammer onder de loep nemen: dat een e-mail met een bijlage van 1 MB resulteert in 11 gram CO2-uitstoot. Deze blijkt te komen uit het boek How Bad are Bananas?: The Carbon Footprint of Everything van Mike Berners-Lee, specifiek de editie uit 2010. Opvallend is dat deze berekening, zelfs jaren later, nog steeds vaak wordt geciteerd. Zo werd zijn werk zelfs door de Britse regering gebruikt als basis om inschattingen te maken over hoeveel CO2-uitstoot het zou schelen om minder mails te versturen, schrijft de Financial Times in 2020.

Mike Berners-Lee (niet te verwarren met zijn broer Tim, de uitvinder van het World Wide Web), is hoogleraar aan het Environment Centre van de Universiteit van Lancaster en gespecialiseerd in de CO2-voetafdruk. Hij gaf in 2019 tegenover The Guardian toe dat de cijfers uit 2010 “ruwe schattingen” waren. In zijn geüpdatete editie van 2020 schat hij de uitstoot tussen 0,03 en 26 gram, mede door efficiëntere technologie van apparaten en datacenters. Daarbij zou een korte mail die van laptop naar laptop gaat voor zo’n 0,4 gram CO2-uitstoot zorgen. Als het gaat om de vergelijking met plastic tassen, schat Berners-Lee in het meest recente boek de CO2-uitstoot als variërend van 3 (zeer lichte plastic tas) tot 50 gram (zware herbruikbare tas), afhankelijk van het type tas. Nemen we zijn berekeningen aan, dan klopt het in de meeste gevallen niet dat een plastic tasje voor evenveel CO2-uitstoot zorgt als een mail.

Berners-Lee gaf in een tweet uit 2020 zelf aan het opmerkelijk te vinden dat de verouderde berekeningen uit zijn boek uit 2010 nog steeds op grote schaal worden aangehaald. Soms direct, maar vaak ook indirect. Zoals via The Carbon Literacy Project, dat tot 2018 de oudere cijfers gebruikte. Die organisatie heeft inmiddels haar gegevens bijgewerkt op basis van de recentere inzichten van Berners-Lee.

Het is ook belangrijk om de CO2-uitstoot van mails in perspectief te plaatsen. Digitale opslag- en transmissiesystemen werken continu (24/7), zelfs als ze niet in gebruik zijn om een mail te sturen. E-mails vormen sowieso maar een fractie van het totale internetverkeer. Het verminderen van het aantal verzonden e-mails zou dus een minimale impact hebben op het totale internetverkeer. Het handmatig verwijderen van e-mails door zo’n 30 minuten gebruik te maken van een laptop kan zelfs méér CO2-uitstoot veroorzaken dan het simpelweg opslaan ervan, afhankelijk van de energiebron van de gebruikte computer, aldus The Conversation. 

Jonathan Koomey, voormalig onderzoeker aan Stanford en nu IT-adviseur, stelt dat de impact van een extra e-mail op het klimaat minimaal is. Hij legt uit dat veel IT-apparatuur een constante energiebehoefte heeft. Een verdubbeling van de IT-belasting betekent niet een verdubbeling van het energieverbruik. Koomey benadrukt ook het bredere perspectief. Als je dankzij een e-mail of Zoom-gesprek een rit of vlucht naar een fysieke vergadering kunt vermijden, levert dat een netto CO2-reductie op. Als regeringen echt het internet klimaatneutraal willen maken, zijn er volgens hem dringendere beleidsuitdagingen dan het beperken van het aantal verzonden e-mails. 

Chris Preist, hoogleraar aan de Universiteit van Bristol, merkt in een artikel van de BBC op dat de CO2-uitstoot van een e-mail rekening houdt met het hele systeem, van servers tot datacentergebouwen: “Veel van het systeem blijft actief, ongeacht of een e-mail wordt verzonden. Je laptop, wi-fi en thuisinternet blijven aan; het bredere netwerk blijft ongeveer evenveel energie verbruiken.” Datacenters kunnen weliswaar energie besparen door minder servers te gebruiken als mensen minder mails sturen, maar de besparing per e-mail is volgens hem waarschijnlijk minder dan 1 gram. The Conversation refereert aan een recent onderzoek en suggereert dat de CO2-voetafdruk van e-mails het best kan worden verminderd door minder elektronica aan te schaffen, deze langer te gebruiken en energiezuinige apparaten te kiezen.

De bewering dat e-mails een significante CO2-uitstoot veroorzaken, zelfs even veel als de uitstoot van een plastic tasje, klopt niet. De specifieke claim dat een e-mail met een bijlage van 1 MB leidt tot een uitstoot van 11 gram CO2 komt uit het boek How Bad are Bananas? The Carbon Footprint of Everything van Mike Berners-Lee uit 2010. Die berekening heeft hij inmiddels bijgesteld. In zijn geüpdatete versie uit 2020 schat hij de uitstoot op zo’n 0,4 gram CO2 per korte e- mail, minder dan een licht plastic tasje, dat volgens zijn boek voor zo’n 3 gram CO2 zou zorgen. Bovendien is CO2-voetafdruk van e-mails relatief klein binnen de hele keten. De meeste impact komt door het elektriciteitsgebruik en de meeste elektriciteit wordt gebruikt door systemen die continu draaien, zoals datacenters.