Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
In een korte video op sociale media spreekt Elon Musk over Mark Rutte en Nederlandse boeren
Oordeel
Onwaar
Bron van bewering
Op Twitter circuleert een video waarin Elon Musk premier Mark Rutte bekritiseert:
“If you look at the Netherlands, you will see dictators like Mark Rutte actively working against their country, trying to ruin it. People need to stand up against this. When I spoke to Mark Rutte, he told me that Dutch people want farmers to disappear. I don’t think that that is the truth. Dutch people want their farmers.”
In Nederland kreeg de video behoorlijk bereik: twee accounts [deze en deze] haalden opgeteld al meer dan zeshonderd retweets. Daarbij is aan de knipogende emoijis te zien dat zeker niet iedereen de video serieus neemt. Het invloedrijkste account, voegt een dag later toe: “Schijnt nep te zijn, maar de boodschap klopt wel.”
Waarom is dit onwaar
De inhoud van de Twitter-video is uiteraard erg bijzonder, en zelfs zo opmerkelijk dat het ook een deep fake zou kunnen zijn. Wie met InVid een reverse image search doet, ziet dat een deepfake niet waarschijnlijk is. Er is online een video te vinden met dezelfde paarse achtergrond: een TED-interview, opgenomen op 14 april 2022. De opname duurt bijna een uur, en daarin komt Musk veelvuldig close-up in beeld, in dezelfde positie en kleding waarin hij in de Twitter-video is te zien.
De video is na uploaden in Azure Video Indexer eenvoudig te doorzoeken: dit artikel laat zien hoe. De zoektermen ‘Mark Rutte’, ‘Netherlands’ en ‘farmers’ leveren geen treffers op. De videoclip op Twitter is kortom een bewerking: er is nieuw stemgeluid en een muziekje toegevoegd, plus ondertiteling. Zij aan zij met de originele TED-video toont de videoclip overigens ook vage sporen van beeldbewerking: de mond van Musk lijkt in sommige frames extra zwart gekleurd.
Welk fragment van de originele TED-video daarvoor is gebruikt, is lastig met zekerheid vast te stellen. Het gaat tenslotte om enkele seconden uit een uur video, waarin Musk zeer regelmatig in vrijwel dezelfde positie in beeld wordt gebracht. Bovendien bevat de Twitter-video halverwege een opvallende ‘knip’. De video duurt in totaal 14 seconden, waarin de eerste 7 seconden nogmaals voorbij komt, alleen loopt de spraak en de ondertiteling door.
Computerstem
In de originele video – tussen 21:15 en 22:50 – leunt Musk lichtjes naar rechts en draait een paar maal zijn hoofd richting de interviewer. Een aantal van die posities komt goed overeen met de Twitter-video. Musk noemt rond dat tijdstip in de originele video overigens wel een andere Mark.
“You know, as for media sort of ownership, I mean you’ve got, you know, Mark Zuckerberg owning Facebook and Instagram and WhatsApp and with a share ownership structure that will have Mark Zuckerberg the 14th still controlling those entities.”
Tot slot de stem: die lijkt in de verte wel op Musk, en mogelijk is daarvoor een AI-stemgenerator gebruikt, die tekst kan omzetten in spraak. Het monotone spraaktempo en ontbreken van pauzes wijst in de richting van die technologie. Op de site ElonTalks en FakeYou wordt die deepfake-technologie met korte zinnen geïllustreerd. Welk programma of website de maker van de videoclip heeft gebruikt is niet te achterhalen.
Conclusie
De video waarin Elon Musk over Nederland en Mark Rutte spreekt is gemanipuleerd: de baas van Twitter heeft deze uitspraken in werkelijkheid nooit gedaan.
