Er zijn geen hybride wolven in Nederland

In Nederland zijn hybride wolfhonden uitgezet die minder schuw zijn voor mensen dan wolven.

Onwaar

Op 25 maart werd in de Tweede Kamer gedebatteerd over de wolf in Nederland. Wolven wonen sinds tien jaar weer in Nederland en dat heeft incidenten met zich meegebracht, zoals wolven die vee vermoorden. In de Tweede Kamer stonden voor- en tegenstanders van de wolf tegenover elkaar en pleitten onder meer voor wolfwerende hekken voor betere bescherming van vee of het afschieten van wolven.

Een andere kwestie die in de Kamer werd besproken is dat wolven in Nederland in de buurt komen van mensen, zoals in een reeks gevallen waarbij wandelaars werden achtervolgd. Wolven in Nederland zijn minder schuw voor de mens dan in bijvoorbeeld Duitsland, vertelde ecoloog Erwin van Maanen vorig jaar aan de Volkskrant. Kamerlid Gideon van Meijeren (FvD) stelt dat dit komt door zogenoemde hybride wolven met honden-DNA:

Later in het debat vraagt Van Meijeren zich af of wolven op natuurlijke wijze naar Nederland zijn teruggekomen of dat ze bewust zijn uitgezet. 

Een hybride is een kruising tussen twee verschillende soorten dieren. In dit geval van een wolf en een hond, die wolfhonden worden genoemd. Dit is mogelijk omdat honden een ondersoort van wolven zijn. Met honden worden dan gedomesticeerde honden bedoeld oftewel honden die geschikt gemaakt zijn om samen te leven met mensen, bijvoorbeeld als huisdier. Een ander voorbeeld van hybriden zijn lijgers en teeuwen, oftewel kruisingen tussen leeuwen en tijgers.

Onderzoekers spreken bij wolfhonden van F1-, F2-, etc.-wolfhybriden. Een F1-hybride heeft bijvoorbeeld één ouder die hond is, een F2-hybride heeft één grootouder die hond is, enzovoorts. Een F4-hybride heeft nog maar 6% honden-DNA en is dus het laatste wat telt als hybride. Wolven met minder honden-DNA hebben waarschijnlijk geen recente voorouder als hond en zijn het resultaat van kruisingen die honderden of duizenden jaren geleden plaatsvonden. Volgens BIJ12 Team Faunazaken zijn zulke hybriden niet minder schuw voor de mens dan andere wolven. 

Volgens een fact-finding-studie van onder andere de Universiteit Wageningen [pdf] is er geen bewijs dat er in 2021 hybride wolven in Nederland aanwezig waren. Ook heeft het bestuur van de provincie Gelderland in 2024, na claims over hybride wolven in Nederland, een Sloveens onderzoekinstituut DNA van elf dode wolven laten onderzoeken [pdf]. Hieruit bleek eveneens dat er ook onder deze wolven geen sprake was van hybriden. Verder houdt BIJ12 Team Faunazaken een lijst bij van alle veeschade die gemeld wordt en voert hierbij ook DNA-onderzoek uit om te bepalen welk soort dier de schade heeft aangericht. Tot nu toe is er de laatste tien jaar één incident veroorzaakt door een wolfhond tegenover 1749 incidenten door de wolf.

Hoe zit het met het vermeende uitzetten van de wolf? Van Meijeren twijfelt eraan of de wolf op natuurlijke wijze in Nederland is teruggekomen. Maar volgens de fact-finding-studie is er geen indicatie dat de wolf is uitgezet. De huidige wolvenpopulatie in Nederland is terug te leiden naar populaties uit de Alpen en West-Polen. Die laatste groep is eind jaren negentig naar Duitsland uitgebreid, waarna de Centraal-Europese wolvenpopulatie snel groeide. De geschiedenis van de verspreiding was volgens de studie goed te volgen via genetische monitoring.  

Een rapport van de Raad voor Dierenaangelegenheden geeft bij vraag twaalf verdere verklaringen voor deze verspreiding. In de jaren negentig kreeg de wolf in Polen en het herenigde Duitsland een beschermde status, waardoor de populatie zich kon uitbreiden. Ook zijn in de hele Europese Unie betere beschermingsmaatregelen genomen en is de jacht op wolven in veel EU-landen verboden. In West-Europa zijn de afgelopen decennia de reeën-, zwijnen- en edelhertenpopulaties toegenomen en is het door EU-subsidies aantrekkelijk geworden om schapen te houden. Door deze ontwikkelingen heeft de wolf ook meer prooidieren ter beschikking dan voorheen.

Het idee dat (hybride) wolven expres zijn uitgezet doet al langer de ronde, zoals Nieuwsuur eind vorig jaar onderzocht. Geruchten werden in grote Facebookgroepen verspreid. Volgens de fact-finding-studie gaat het hier over mythen die aangepast worden aan lokale situaties, maar verder hetzelfde zijn. Ook werden op sociale media beelden gedeeld van zogenaamde uitzettingen, terwijl het in werkelijkheid ging over wolven die waren aangereden en weer werden vrijgelaten na herstel.

Zoals Nieuwsuur liet zien, bereikten deze geruchten ook de politiek. In 2023 diende een Statenlid voor de BBB bij de Gelderse Staten een motie in over deze kwestie, wat leidde tot het eerder genoemde Sloveense onderzoek. Ook werden in de Tweede Kamer uitspraken gedaan en vragen gesteld door BBB, CDA, JA21, SGP en VVD. In reacties aan Nieuwsuur nemen de partijen afstand van de geruchten. De uitspraken van Van Meijeren moeten ook tegen deze achtergrond gezien worden.

Dat er in Nederland hybride wolven zijn uitgezet, is een gerucht dat al langer rondgaat op sociale media en waar af en toe in de politiek naar verwezen wordt. Maar er is in Nederland geen sprake van wolven die een hond als recente voorouder hebben. Ook is er geen indicatie dat de wolf in Nederland is uitgezet: de komst van de wolf in Nederland is een logisch gevolg van de uitbreiding van de Centraal-Europese populatie sinds de jaren negentig.