Factcheck-overzicht: beelden en berichten over de oorlog tussen Israël en Hamas

Verschillende video’s beweren recente aanvallen van Hamas op Israël of Israëlische aanvallen op Gaza te tonen. De video’s zijn oud en werden geüpload vóór de recente escalatie van het conflict.

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23] – Video toont geen raketten die vanuit Libanon op Israël worden afgevuurd. Het bijschrift van een gedeelde video beweert dat raketten werden zijn afgevuurd op Israël vanuit Libanon. De video is in werkelijkheid opgenomen in januari 2018 in Noord-Syrië tijdens Turkse militaire operaties. De claim is dus onwaar. Factcheck van Logically Facts

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23] – Video gedeeld door Israëlische luchtmacht toont geen luchtaanvallen in Libanon maar luchtaanvallen op Gaza. Op 17 oktober 2023 plaatste de Israëlische luchtmacht een video met een beschrijving dat ze doelen van Hezbollah in Libanon hadden aangevallen. De video was echter al eerder door hetzelfde account gedeeld op 15 oktober en tenminste twee van de clips zijn met geolocatie te herleiden naar Gaza, niet Libanon. Factcheck door Logically Facts

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23]  – Oude foto van dode baby in Beiroet, Libanon. Een foto van een overleden baby zou een Palestijns kind tonen dat onlangs in Gaza is gedood door Israëlische troepen. De foto dateert uit 2006 en toont een 10 dagen oude baby die gedood werd tijdens een luchtaanval door Israël in Beiroet, Libanon. Factcheck van The Quint
• Grieks-orthodoxe Sint-Porphyrius kerk in Gaza niet verwoest door Israelische bombardementen. Een video op sociale media beweert dat de kerk van Sint-Porphyrius is gebombardeerd door Israël. Deze bewering is onwaar. De kerk heeft het bombardement zelf ontkend op haar Facebook-pagina, en Bellingcat heeft de luchtaanval in de video getraceerd naar een andere locatie in Gaza. Factchecks door Bellingcat, Knack, AFP, DPA, AP en France24.
• Schokkende video is acht jaar oud en niet van een Israëlische gijzelaar, maar een meisje uit Guatemala. Een schokkende video toont een meisje dat levend wordt verbrand. Het bericht erbij beweert dat zij een Israëlische gijzelaar zou zijn. Dit is onwaar. De video is acht jaar oud, stamt uit Guatemala en is vaker met verkeerde context gedeeld. Factchecks door Bellingcat, Reuters en IndiaToday.

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23] – Misleidende video van mensen die “Gaza is een begraafplaats” zingen. Over een video met zingende en dansende Israëli’s wordt op X en TikTok beweerd dat ze vieren hoe Gaza een begraafplaats wordt voor kinderen. Het beeld komt uit een documentaire uit 2014 en toont een Joodse extreem-rechtse groep die protesteert tegen een huwelijk van een Joodse vrouw en Arabische man, in Israël. Het heeft niets te maken met de huidige oorlog van Israël en Hamas. Factchecks van: Logically Facts en BOOM

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23] – Video van Egyptenaren die Palestina binnenkomen toont smokkelaars, geen hulpgoederen en water voor Gaza. Het bijschrift van een video beweert dat Egyptenaren Palestina binnenrennen met hulpgoederen voor de mensen daar. De video is eigenlijk van september 2023 en toont smokkelaars aan de Egyptisch-Libische grens en heeft dus niets te maken met Palestina of hulpgoederen. Factcheck van Logically Facts en Politifact.

• Video toont geen Israelische bombardementen in Gaza, maar vuurwerk van Algerijnse voetbalfans. Een video van een geverifieerd Twitter-account beweert “Israëls reactie op Hamas” te tonen met vuurwerk. Deze bewering is onwaar. De video toont in feite de 102e verjaardagsviering van de Algerijnse voetbalclub MC Alger. Factchecks van Bellingcat, AFP, Sky News en Reuters.
• Meisje in video is niet ontvoerd door Hamas. Een video op sociale media zou een Israëlisch meisje tonen dat door Hamas is ontvoerd. Dit is onwaar. De video werd een maand voor de recente escalaties op TikTok geplaatst, en er is geen bewijs dat het meisje is ontvoerd. Factcheck door Bellingcat.

• Beelden van paragliders komen uit Egypte en zijn geen beelden van Hamas. Een video die meerdere paragliders toont, wordt beschreven als video van Hamas-soldaten die Israël binnenvliegen. Deze bewering is onwaar. Reuters heeft de video gelokaliseerd naar Egypte, en het gebouw op de achtergrond is een militaire academie in Caïro. Factchecks door Bellingcat en Reuters.

• Kinderen in kooi zijn geen gijzelaars van Hamas. Een video met vijf kinderen in een kooi werd op sociale media gedeeld met de bewering dat het zou gaan om gegijzelde Israëlische kinderen in handen van Hamas. Deze bewering is onwaar. De video is gemaakt door een inwoner van Gaza en toont kinderen uit zijn eigen familie. Bovendien werd de video drie dagen vóór de aanval van Hamas op Israël online gedeeld. De maker heeft zelf uitleg gegeven op TikTok, waarin hij bevestigt dat het om een grap ging. Factcheck van Nieuwscheckers.

• [Factcheck toegevoegd op 20/10/23] – Nep-bericht. Israëlische leger heeft niet in een bericht op Facebook verantwoordelijkheid genomen voor de aanval op een ziekenhuis in Gaza. Het Israëlische leger zou in een Arabisch geschreven bericht op sociale media hebben bevestigd dat ze een ziekenhuis in Gaza hebben gebombardeerd. Maar een dergelijke post bestaat niet op de sociale mediapagina’s van de IDF, en de Arabisch sprekende woordvoerder van het leger bevestigde dat zijn kantoor een dergelijke verklaring niet heeft gepubliceerd. Factcheck van Reuters

• Video toont geen Hamas-strijder die Israëlische helikopter neerhaalt, maar beelden uit de game Arma 3. Een video die Israëlische helikopters zou tonen die door Hamas worden neergeschoten, is in werkelijkheid afkomstig uit het computerspel Arma 3. De clip werd online gedeeld met het bijschrift “Twee helikopters van Israël neergeschoten door Hamas,” maar in een factcheck door Reuters en in een statement op hun website bevestigt de woordvoerder van Bohemia Interactive, de ontwikkelaar van het spel, dat de beelden uit het spel komen en niet echt zijn. Bij de oorlog in Oekraïne werden al eerder dezelfde beelden als echt beeld gedeeld. Factchecks van Reuters en AFP.

[Factcheck toegevoegd op 20/10/23] De beschuldiging dat een video van een Palestijns kindslachtoffer in werkelijkheid een pop laat zien, is vals. Uit andere beelden, contact met de filmer en raadpleging van een forensisch patholoog blijkt dat het gaat om een slachtoffer van Israëlische bombardementen. De aantijging dat de video een pop laat zien, kreeg mede een groot bereik door staatsaccount @israel. Factchecks van Alt News en France Info.

• Video toont niet een door Israëliers in scène gezette moord, maar filmopnamen van Palestijnse regisseur. Het gaat om opnamen voor een korte video van de Palestijnse regisseur Awni Eshtaiwe. Het ‘behind the scenes’-clipje werd eerder misbruikt als ‘bewijs’ van Palestijns bedrog. Factchecks van Reuters en Knack.

• Nep Taliban-account. Een ongefundeerd bericht afkomstig van een account genaamd “Taliban Public Relations Department” beweerde dat de Taliban in Afghanistan toestemming hadden gevraagd aan Iran en Irak om strijders naar Palestina te sturen. Hoewel dit account meer dan 50.000 volgers heeft, is er geen bewijs dat het daadwerkelijk verbonden is met de Taliban. De bewering is ontkracht door meerdere bronnen, waaronder een artikel op iNews en een tweet van Shayan Sardarizadeh, een BBC-journalist die gespecialiseerd is in het volgen van desinformatie.
• Nep-account van Jerusalem Post deelt valse geruchten over ziekenhuisopname van Netanyahu. Een nepaccount van de Jerusalem Post dat inmiddels verwijderd is door X verspreidde ongefundeerde geruchten dat Netanyahu in het ziekenhuis zou zijn opgenomen. Bronnen: iNews en Vox. 
• ‘Verona Mark’ is geen journalist bij de BBC. Een nepaccount op X, dat zich voordeed als een BBC-journalist met de naam “Verona Mark”, deelde beelden die niets te maken hadden met het conflict tussen Israël en Hamas. Factcheck van BBC-journalist Shayan Sardarizadeh – ook genoemd in Mediaite.

• Nep-video niet van de BBC. Een video die de huisstijl van de BBC nabootst, beweert ten onrechte dat het collectief van onderzoeksjournalisten Bellingcat de verkoop van Oekraïense wapens aan Hamas heeft geverifieerd en bevestigd. Bellingcat benadrukt dat dit niet klopt. De video is ook niet van de BBC. Factcheck van AP.

• Video van CNN-correspondent is echt. Een video met CNN’s internationale correspondent Clarissa Ward is bewerkt om het te doen lijken alsof CNN een aanval vlakbij de grens tussen Israël en Gaza in scène zou hebben gezet. Dit is onwaar. De video werd bewerkt door een audiotrack toe te voegen van iemand die zich gedroeg als een acteercoach. De originele video is echt en werd uitgezonden op CNN. De bewerkte video werd geplaatst door een account met de naam The Quartering en is miljoenen keren bekeken, waardoor veel mensen ten onrechte geloven dat de audio echt was. Factchecks van Snopes, Reuters, AP en Politifact.

• Geen projectie Israëlische vlag op de Sphere in Las Vegas. Een veel bekeken video beweert dat er een Israëlische vlag werd getoond op het projectiescherm van de Las Vegas Sphere. Dit is onwaar. Het officiële account van de Las Vegas Sphere bevestigde dat de afbeelding gefotoshopt was. De oorspronkelijke maker van de video gaf ook toe dat ze gebruik hadden gemaakt van effecten (VFX).  Factcheck van Snopes, AP en Reuters.