Foto uit Soedan toont een drinkplaats voor koeien, geen massamoord

Een satellietfoto uit het zuiden van Soedan toont stapels lijken te midden van een plas bloed.

Onwaar

In het Afrikaanse land Soedan woedt sinds april 2023 een burgeroorlog tussen het leger en de paramilitaire organisatie Rapid Support Forces (RSF). De oorlog heeft meerdere hongersnoden veroorzaakt en in de westelijke regio Darfur zou er volgens Human Rights Watch sprake zijn van etnische zuiveringen en genocide. Het doel zou zijn om de etnisch diverse regio te veranderen in een gebied waar vooral mensen van Arabische afkomst wonen. 

Eind oktober nam de RSF de stad Al-Fasher in Darfur in, waardoor veel mensen op de vlucht sloegen. Volgens onderzoek van de Yale School of Public Health [pdf] is op satellietbeelden te zien dat er in en rond Al-Fasher lichamen opgestapeld zijn, wat consistent is met massamoorden die door de RSF gepleegd zijn.

Op X gaan sinds de inname van Al-Fasher Engelstalige berichten rond met een foto die stapels met lijken zou tonen. De lijken liggen in een plas bruine vloeistof, vermoedelijk bloed. De X-gebruikers spreken van bewijs voor genocide en hun berichten zijn op 5 november duizenden tot miljoenen keren bekeken.

Op X wordt betwist dat de foto stapels met lijken toont. Volgens deze en deze gebruikers gaat het om een drinkplaats voor vee en zijn de objecten die op de foto worden aangezien voor lijken daadwerkelijk runderen die staan te wachten om uit de plas te drinken. 

De BBC schrijft eveneens dat het om runderen gaat: de objecten hebben schaduwen die consistent zijn met nabije gebouwen en moeten dus rechtop staan. Dat zou betekenen dat de objecten geen lichamen zijn die plat op de grond liggen. Ook schrijft de BBC dat Nathaniel Raymond, een van de mensen achter het onderzoek van de Yale School of Public Health, op sociale media tegenspreekt dat op de foto lichamen te zien zijn. Kijken we naar zijn X-account, dan zien we dat hij dit bericht van Bellingcat-journalist Benjamin Strick heeft gerepost. Strick beweert eveneens dat de foto een drinkplaats voor dieren toont.

In de foto’s op X staat verder een locatie: Kumia. Al snel na het inzoomen vinden we de desbetreffende satellietbeelden. Ze stammen uit maart 2024, maar met Google Earth kunnen we verder terugkijken in de tijd. Het blijkt dat de bruine plas er in maart 2022, een jaar voordat het huidige conflict in Soedan begon, er al was, zoals Benjamin Strick ook aangeeft. Verder vinden we op satellietbeelden in de omgeving van Kumia vergelijkbare plassen: een verdere aanwijzing dat de foto een drinkplaats toont.

Bovendien ligt Kumia ongeveer 430 kilometer ten zuiden van de stad Al-Fasher, waar het geweld van de afgelopen dagen plaatsvindt. Volgens Google Maps duurt het 11 uur om een autoreis af te leggen tussen de twee gebieden. Het ligt niet voor de hand dat beelden uit Kumia van doen hebben met het geweld in Al-Fasher. We vinden geen berichten dat er moordpartijen plaatsvinden in Kumia of de rest van de regio Oost-Darfur.

Op vragen van Nieuwscheckers vertelt Benjamin Strick dat hij meer plaatsen in het zuiden van Soedan heeft geïdentificeerd waar omheiningen met dieren te vinden zijn. Zie bijvoorbeeld hier en hier. Er zijn daar ook dieren te zien die onder bomen de schaduw opzoeken tegen de zon. Volgens Strick is via Google Earth te zien dat deze plekken al vele jaren bestaan en gemeengoed zijn in de zeer afgelegen dorpen van Oost-Darfur.

Op X is er ook een post die laat zien dat er op Google Earth in Oost-Darfur meerdere plekken gemarkeerd zijn met “SAVE SUDAN”. De markeringen zijn recensies die mensen op Google Earth kunnen achterlaten over locaties. Struck vertelt hierover dat het vooral gaat over drinkplaatsen en plaatsen waar dieren gehouden worden. Ook zijn grote gebieden waar de aarde rood kleurt gemarkeerd. Hiervan wordt gezegd dat het om bloed gaat, maar de gebieden zijn daar veel te groot voor. Dat is anders dan bloedvlekken die in Al-Fasher zijn geïdentificeerd door de Yale School of Public Health. De accounts die deze recensies plaatsten hebben diverse achtergronden, namen en etniciteiten, aldus Strick.

De foto die op X rondgaat, toont geen lijken die in een grote plas bloed liggen. Het zijn waarschijnlijk runderen die zich verzamelen rond een drinkplaats. De plas was volgens Google Earth al aanwezig in het gebied voordat de huidige oorlog in Soedan begon. Een van de mensen achter het onderzoek naar bewijs van geweld in Soedan op satellietfoto’s deelde verder een bericht dat tegenspreekt dat de foto in Kumia lijken toont.