Deze resultaten zijn de uitkomst van een kwalitatief onderzoek naar retweets door FVD-politici en kwantitatieve analyse van 100.000 tweets, retweets en likes van tientallen politici (op lokaal, provinciaal en landelijk niveau) van zeven politieke partijen: FVD, BIJ1, D66, DENK, GL, PVV en SGP. Het onderzochte materiaal beslaat 2021 en de eerste maanden van 2022. Anders dan twitterende politici van BIJ1, D66, DENK, GL, PVV en SGP retweeten FVD-politici structureel accounts die antisemitische berichten verspreiden.
Hardcore en diffuus antisemitisme
Hoewel de FVD-politici slechts bij uitzondering antisemitische berichten doorstuurden naar hun volgers, retweetten ze wel berichten van antisemitische accounts. Deze retweets verhogen de viraliteit van de accounts: ze maken ze zichtbaarder en vergroten hun bereik en zichtbaarheid.
Uit de kwalitatieve analyse blijkt dat het antisemitisme van deze accounts te verdelen is in hardcore en diffuus antisemitisme. Het eerste type antisemitisme richt zich expliciet tegen Joden en maakt deel uit van de kernboodschap van de accounts. Het tweede type kenmerkt zich door antisemitische stereotypen en verhaalmotieven, maar wordt daarbij verweven met andere complottheorieën zoals QAnon en de Great Reset. In beide gevallen is het basismotief hetzelfde: beschuldigingen over pogingen van Joden om de wereld te beheersen.
Meer dan 10 procent van de Twitter-activiteit van de onderzochte FVD-politici bestond uit het liken en retweeten van ‘diffuus antisemitische’ accounts. Voor de twitterende PVV-politici ligt dit getal op 2 procent, voor de andere partijen op 0 procent.
Online antisemitisme: analyse Utrecht Data School
Tegelijk met het rapport van Nieuwscheckers en Textgain verschijnt een veelomvattende studie van de Utrecht Data School (UDS) naar online antisemitisme in 2020.
Een analyse van Twitter-berichten bevestigt de bevinding dat antisemitisme het sterkst aanwezig is in de omgeving van rechts-radicaal georiënteerde twitteraars en complotdenkers. Ook bevestigt het UDS-onderzoek de uitzonderingspositie van FVD onder Nederlandse politieke partijen. Zo werd op YouTube het hoogste aantal antisemitische comments aangetroffen onder video’s van Forum voor Democratie.
Dit onderzoek is een project van Nieuwscheckers en Textgain. Textgain is een spin-off van de Universiteit Antwerpen, gespecialiseerd in analyse van big data met kunstmatige intelligentie. Het volledige onderzoek is hier te lezen (pdf).
