‘Steeds meer drugslabs ontdekt in seniorenflats’, kopte Metro op 15 september. Het was de aanleiding voor veel andere artikelen, een enkel radio-interview en veertien Kamervragen. Het nieuws blijkt overtrokken: het gaat tot nu toe om niet meer dan twee vondsten. Spreken van een landelijke trend is voorbarig, helemaal omdat het aantal drugslabs in seniorenflats nooit is bijgehouden. Zowel de lokale als landelijke politie en brandweer hebben geen cijfers die deze bewering ondersteunen.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
‘Steeds meer drugslabs’ – maar Metro zegt niet hoeveel meer. Belangrijkste bron is Remco van Werkhoven, teamleider brandonderzoek van de Brandweer Rotterdam-Rijnmond: “We hebben in de regio Rijnmond steeds vaker te maken met incidenten die veroorzaakt worden door het produceren of verwerken van drugs in bejaardentehuizen en seniorenflats. […] Het is een groter wordend probleem en wij vrezen voor de effecten en de gevolgen.” Charles Meijer, van Brandweer Nederland, verwacht dat de omvang van de teelt stijgt, maar kan niets zeggen over de zogenaamde verschuiving, omdat ‘er landelijk geen cijfers worden bijgehouden’. Tot zover het bericht in Metro.
Brandweercijfers
In de meest recente landelijke Brandweerstatistieken van het CBS (2012) is te vinden op wat voor soort plekken er brand was in dat jaar en met welke oorzaak. Brand als gevolg van drugsproductie is geen categorie, maar ‘brandgevaarlijke werkzaamheden’ wel. Lassen is echter de enige activiteit in deze categorie. In het lijstje met locaties waar brand geweest is, bestaat de categorie ‘seniorenflats’ niet. Het rapport biedt dus geen cijfers die de bewering van Metro steunen.
Frank Huizinga, woordvoerder van Brandweer Nederland, bevestigt de opmerking van zijn collega Charles Meijer: de brandweer houdt landelijk geen cijfers bij over brand in seniorenflats. Het laatste rapport van veiligheidsregio Rotterdam-Rijnmond stamt uit 2012 en is samengesteld door onder meer de brandweer en de politie. Dit verslag maakt echter geen onderscheid tussen verschillende brandoorzaken en (woon)ruimtes.
Politiecijfers
Ook de landelijke politie registreert drugsproductie in seniorenflats niet afzonderlijk, aldus Sven van den Burg, woordvoerder bij Korpsleiding Nationale Politie. Ook de lokale politiewoordvoerder van politie-eenheid Rotterdam, Lilian van Duijvenbode, bevestigt: ”Dat er meer branden zijn in seniorenflats door drugsgerelateerde inrichtingen, zoals de brandweer stelt, is voor ons niet zomaar na te gaan. Branden worden namelijk niet gecategoriseerd op oorzaak en locatie. Om dit te onderzoeken, zou onze analyse-eenheid het dossier van elke brand handmatig moeten inlopen en turven. Dat is een monnikenwerk dat alleen de media bedient en ten koste gaat van het ‘echte’ politiewerk.”
In de politiek
D66-Kamerlid Magda Berndsen-Jansen is ook op zoek naar cijfers. Op 16 september, één dag na publicatie van het artikel in Metro, stelde ze veertien Kamervragen aan de Minister van Veiligheid en Justitie. De vragen zijn nog niet beantwoord.
Trend?
Remco van Werkhoven, de belangrijkste bron van Metro, vertelt Nieuwscheckers telefonisch hoe het precies zit: “Op 15 april en 14 augustus zijn er twee branden ontstaan in seniorenflats doordat er iets fout ging bij een cocaïnewasserij en een hennepkwekerij. Beide hadden grote gevolgen. Veel woningen zijn tijdelijk onbewoonbaar verklaard en veel ouderen moesten een nieuw onderkomen vinden. Voor zover wij weten is zoiets vóór april nog nooit voorgekomen.”
EenVandaag interviewde Van Werkhoven al op 19 augustus over deze incidenten, waarna er veel media-aandacht volgde. Hij vervolgt: “Rotterdam is een belangrijke haven voor heel Europa. Er komt hier van alles binnen, waaronder drugs. Regio Rotterdam-Rijnmond is daardoor een aantrekkelijke regio om dit soort activiteiten als hennep kweken, drugssmokkel en cocaïne wassen te ontplooien. Het kan stom toeval zijn dat er hierdoor in zo’n korte tijd twee branden ontstonden in seniorenflats, maar het kan ook betekenen dat drugsproducenten nu vaker dit soort plekken gebruiken als dekmantel. Twee ontdekkingen is te weinig om te spreken van een trend, maar de effecten van deze incidenten zijn zo groot geweest, dat we ons als brandweer buitengewoon veel zorgen maken als dit een trend zou worden die zich binnen heel Nederland verspreidt. Vandaar dat we vroegtijdig aan de bel trekken.”
Dekmantel
Van Werkhoven noemt twee ontwikkelingen die hem grote zorgen baren: “We zien dat steeds meer ouderen zelfstandig moeten gaan wonen én dat voormalige bejaardencentra worden getransformeerd tot normale woongebouwen zonder toezicht. Zo wordt een seniorenflat een goede dekmantel voor criminele activiteiten. De brandweer is niet tegen de ontwikkeling dat ouderen zelfstandig gaan wonen, maar hoopt wel dat gebouwen daarvoor geschikt zijn en dat er toezicht wordt gehouden.”
Van 0 naar 2 in 5 maanden
‘Steeds meer drugslabs ontdekt in seniorenflats’: dat was de kop die op 15 september veel mensen liet schrikken. ‘Steeds meer’ is technisch gezien correct, maar blijkt ook sensationeel nu bekend is dat het om twee ontdekkingen gaat in vijf maanden tijd. Zoals Van Werkhoven zelf ook al zei, is het te vroeg om van een ware verschuiving of trend te spreken.
De Metro-journaliste die het artikel schreef was niet bereikbaar voor commentaar.