Geen bewijs voor bewering VVD-raadslid Verheij dat 1 op de 6 kogels in Nederland wordt afgevuurd op Rotterdam Zuid

Een op de zes kogels in Nederland wordt afgevuurd op Rotterdam-Zuid.

Onwaar

Journalist Rik Kuiper doet voor de Volkskrant verslag van de verkiezingscampagne in Rotterdam. Hij schreef een reportage over het Rotterdamse Jongerendebat, waar raadsleden discussieerden over de ‘patsercontroles’. Die houden in dat politieagenten jongeren met dure kleding en auto’s aanspreken om te checken of die wel passen bij hun inkomen. De politie wil zo (drugs)criminaliteit opsporen.

De meningen over deze controles zijn verdeeld: sommige partijen juichen ze toe, andere partijen bekritiseren de manier waarop mensen worden geselecteerd voor een controle.

VVD-raadslid Jan-Willem Verheij staat achter de keuze van de politie om jongeren op straat te controleren. “Dat de politie controleert op onrechtmatig gekregen geld en dat ook afpakt – dat vinden wij meer dan terecht”, zegt hij tijdens het debat. Hij benadrukt dat camera’s niet verwijderd moeten worden en de controles niet moeten worden geschrapt, omdat “een op de zes kogels in Nederland op Rotterdam-Zuid wordt afgevuurd, en dan vooral door de drugscriminelen die in die patserbakken rijden.”

Om te controleren of een op de zes kogels in Nederland wordt afgevuurd in Rotterdam Zuid, hebben we twee gegevens nodig. In de eerste plaats het aantal kogels dat wordt afgevuurd in Rotterdam Zuid, en in de tweede plaats het aantal kogels dat wordt afgevuurd in heel Nederland.

Als eerste zijn we te rade gegaan bij de man die de uitspraak deed: VVD-gemeenteraadslid Jan-Willem Verheij. Waar baseert hij zich op?

Verheij reageert niet rechtstreeks, maar laat via een fractiemedewerker weten dat zijn informatie afkomstig is uit een vertrouwelijk rapport. Volgens de fractiemedewerker had Verheij deze cijfers niet mogen noemen tijdens het debat; het was een slip of the tongue. Van welke instantie het rapport afkomstig is, wil de fractiemedewerker niet zeggen.

Dan gaan we zelf maar op zoek naar de benodigde cijfers.

Hoeveel kogels worden afgevuurd in Rotterdam Zuid? In het in september 2017 door de Rotterdamse politie gepubliceerde rapport Dreigingsbeeld Rotterdam zijn cijfers te vinden over het aantal schietincidenten in 2016 in de gemeente Rotterdam. Dat waren er 67. Zie hiervoor de pdf Dreigingsbeeld Rotterdam. Het rapport meldt dat de meeste schietincidenten plaatsvonden in de districten Rotterdam Zuid en Rotterdam Stad. Hoeveel dat er waren in deze districten wordt niet vermeld. Ook wordt er in dit rapport niks gezegd over het aantal afgevuurde kogels. Evenmin worden er vergelijkingen gemaakt met de rest van Nederland.

Als we bij de Politie Eenheid Rotterdam navragen of er ook cijfers uit 2017 beschikbaar zijn en of we ook de aantallen schietincidenten per district mogen ontvangen, krijgen we een negatief antwoord. De politiewoordvoerder laat weten dat de Rotterdamse politie op vaste momenten cijfers openbaar maakt en niet tussentijds cijfers op verzoek aan de media verstrekt.

We doen ook nog navraag bij de afdeling Onderzoek & Business Intelligence van de gemeente Rotterdam en de Directie Veiligheid van de gemeente Rotterdam. Beide zeggen niet te beschikken over de gegevens van het aantal schietincidenten en verwijzen ons naar de politie.

Ook hebben we via e-mail nog contact met Loes van der Wees, die zich als officier van justitie bezig houdt met het Nationaal Programma Rotterdam Zuid. In het Nationaal Programma Rotterdam Zuid (NPRZ), werken Rijk, de gemeente Rotterdam, corporaties, zorginstellingen, schoolbesturen, bedrijfsleven, politie en Openbaar Ministerie aan het verbeteren van de sociaaleconomische situatie in Rotterdam Zuid. Ook Van der Wees heeft geen gegevens over schietpartijen die de claim van Verheij bevestigen of tegenspreken.

Onze voorlopige conclusie is dat er dus mogelijk wel cijfers zijn over het aantal schietincidenten in Rotterdam Zuid, maar dat die niet publiekelijk beschikbaar zijn. Waar kan het vertrouwelijke rapport vandaan komen waar Verheij zich op beroept? En bestaan er wel landelijke cijfers over door criminelen afgevuurde kogels?

Om hard te kunnen maken dat een op de zes kogels in Rotterdam Zuid wordt afgevuurd, moeten we ook weten hoeveel kogels in heel Nederland worden afgevuurd.

Daarvoor hebben we contact opgenomen met de landelijke politie. Maar die blijkt geen cijfers bij te houden over het aantal vuurwapenincindenten in Nederland. “We hebben geen landelijk beeld van het aantal schietincidenten in Nederland, dat wordt niet door ons geregistreerd op landelijk niveau”, aldus woordvoerder Suzanne van de Graaf.

In 2011 zegt Willem Woelders van de Raad van Korpschefs in een interview met RTL Nieuws dat het aantal schietincidenten in Nederland toeneemt. Maar RTL Nieuws meldt ook dat de politie het aantal schietincidenten niet goed bijhoudt: het Nationaal Platform Vuurwapens, kan geen cijfers geven. Dit samenwerkingsverband van politie, justitie, douane en inlichtingendiensten hield zich destijds bezig met de bestrijding van de illegale wapenhandel.

In 2005 verscheen een rapport over het gebruik en bezit van illegale vuurwapens in Nederland.Dit is het rapport Illegale vuurwapens in Nederland: Gebruik, bezit en handel in de periode 2001-2003, opgesteld door IVA beleidsonderzoek en advies van de Universiteit Tilburg, in opdracht van het WODC. Daaruit bleek dat de meeste politieregio’s het aantal schietincidenten niet consequent registreren. We raadpleegden de auteurs van dit rapport om te vragen hoe de huidige situatie is.

Monique Bruinsma is tegenwoordig eigenaar van een onderzoeksbureau   ?   Haar bureau heet Bureau Bruinsma. dat gespecialiseerd is in onderzoek naar veiligheid en criminaliteit. Ze bevestigt dat de politie niet beschikt over landelijke cijfers: “De politie heeft wel gegevens over schietincidenten, maar analyseert ze niet op landelijk niveau. Elke politie-eenheid bekijkt de eigen data, afhankelijk van wat relevant is voor het beleid in de eigen regio.”

Verder legt ze uit dat het aantal afgevuurde kogels al helemaal niet terug te vinden zal zijn in officiële statistieken: “De eenheid ‘afgevuurde kogels’, zoals die in de uitspraak wordt gebruikt, is een beetje een rare, en wordt door niemand op die manier bijgehouden. Veel kogels die illegaal worden afgevuurd raken ook bomen en verkeersborden of worden afgeschoten ergens achteraf, zonder dat iemand er aangifte van doet.”

Zou het dan niet kunnen dat er desondanks een vertrouwelijk rapport is waaruit valt af te leiden dat een op de zes kogels in Nederland wordt afgeschoten in Rotterdam-Zuid? Bruinsma vindt het onwaarschijnlijk: “Dat geloof ik niet. Het enige vertrouwelijke rapport waarin op landsniveau een beeld geschetst wordt van de problematiek van vuurwapencriminaliteit is het deelrapport ‘Illegale handel in vuurwapens en explosieven’ voor het Nationaal dreigingsbeeld. Voor dat deelrapport zijn alle beschikbare bronnen benut, ook vertrouwelijke, maar deze uitspraak is er niet uit te herleiden. Kortom: áls het al ergens als uitspraak in een vertrouwelijk rapport wordt genoemd, de uitspraak dat een op de zes kogels in Nederland wordt afgevuurd in Rotterdam-Zuid, dan is ook dat zonder onderbouwing.”

Haar toenmalige mede-auteur van het rapport over bezit en gebruik van illegale vuurwapens, Hans Moors, hij is tegenwoordig partner van het onderzoeks- en adviesbureau EMMA. vindt het eveneens onwaarschijnlijk: “Dat dit staat in ‘een vertrouwelijk rapport’ lijkt me sterk. Geen enkele onderzoeker die ik ken, zou een formulering hanteren waarmee je deze uitspraak in letterlijke zin zou kunnen adstrueren.”

Voor de uitspraak dat een op de zes kogels in Nederland wordt afgevuurd in Rotterdam Zuid is geen bewijs te vinden. Er zijn namelijk geen betrouwbare cijfers over het aantal afgevuurde kogels of het aantal schietincidenten in Nederland. Dat er een vertrouwelijk rapport zou zijn waarin de betreffende informatie staat, is onwaarschijnlijk, omdat deskundigen die zich met dit onderwerp bezighouden dit uitsluiten. We beoordelen de uitspraak van Verheij daarom als onwaar.

Omdat VVD-raadslid Jan-Willem Verheij zich beriep op een vertrouwelijk rapport, hebben we gebeld met andere Rotterdamse gemeenteraadsleden die in de commissie veiligheid zitten. Geen van hen zegt een vertrouwelijk rapport te kennen waarin staat dat op een op de zes kogels in Nederland wordt afgeschoten op Rotterdam Zuid.

Als we wederom met de fractiemedewerker van Verheij bellen geeft hij te kennen dat hij er na overleg met Verheij achter is gekomen dat de cijfers niet uit een vertrouwelijk rapport komen, maar dat de cijfers komen van ‘iemand’ die het in vertrouwen aan Verheij heeft verteld. Wie die ‘iemand’ is wilde hij ons niet vertellen vanwege vertrouwelijkheid.