Geen bewijs voor ziekmakende windmolens

Windturbines maken mensen letterlijk ziek

Onwaar

In het nieuwe verkiezingsprogramma neemt de PVV op pagina 20 duidelijk stelling tegen de plaatsing van windmolens.

“Ondertussen worden er nog volop nieuwe windturbines gebouwd – ten koste van het net én de gezondheid van omwonenden. Windturbines maken mensen letterlijk ziek. De PVV wil dat er geen enkele windturbine meer wordt bijgebouwd – niet op land, niet op zee, nergens. Windturbines waar omwonenden last van hebben en/of ziek van worden, gaan we afbreken – want wij kiezen wél voor gezondheid in plaats van afzichtelijke klimaatmolens.”

Er is al meer dan vijftien jaar discussie over de vraag in hoeverre windmolens overlast en gezondheidsschade veroorzaken. De turbine en wieken van windmolens produceren namelijk geluid en onhoorbare trillingen (infrageluid) en ze geven slagschaduwen. Volgens omwonenden zorgen die voor irritatie en gezondheidsklachten, zoals slaapstoornissen. Door zulke meldingen en maatschappelijke discussie is de wetenschappelijke aandacht voor windmolens flink gegroeid.

In eerste instantie keken onderzoekers vooral met vragenlijsten en enquêtes naar klachten van mensen die in de buurt van windmolens wonen. Dat onderzoek kan soms ook meer vertellen of klachten erger zijn bij mensen die dichterbij windmolens wonen. Een review uit 2015 constateerde dat de kans op irritatie en slaapproblemen toeneemt naarmate het windmolengeluid sterker is. Een andere review stelt dat er geen overtuigend bewijs voor een relatie tussen windmolengeluid en slaapproblemen, hart- en vaatziekten of mentale problemen.

Tegelijkertijd spelen denkbeelden over windmolens volgens onderzoekers een rol. “De kans op ergernis of ontevredenheid was groter als respondenten windturbines konden zien vanuit hun woning, of als ze vonden dat windturbines het landschap ontsierden.”

Ander onderzoek stelt dat het zogenaamde nocebo-effect van invloed is op klachten. Door maatschappelijke discussie en mediaberichten ontstaan negatieve verwachtingen, die aanleiding geven tot het melden van klachten. Proefpersonen die in een experiment uitleg kregen over het nocebo-effect vóórdat ze werden blootgesteld aan windmolengeluid meldden minder klachten dan proefpersonen die een video bekeken over de medische risico’s van windmolengeluid

Toch is daarmee de discussie niet gesloten. Er zijn aanwijzingen dat windmolengeluid de slaap kan verstoren, laat een review uit 2023 zien. Naarmate windmolens verder weg staan en het geluidsniveau lager ligt, nemen klachten over slaapstoornissen af. De auteurs merken wel op dat veel studies van een matig niveau zijn omdat ze geen gevalideerde vragenlijsten gebruiken, maar vragen naar een subjectieve inschatting.

Wie exacter wil weten of windmolengeluid de slaap verstoort, moet kijken naar objectieve slaapindicatoren: hoe vaak wordt iemand wakker in de nacht en de totale slaaptijd. Dat soort gegevens kun je afleiden uit nachtelijke meting met sensoren die hersenactiviteit registreren. De laatste jaren is daar meer onderzoek naar gedaan. Een review uit 2020 die negen van dergelijke publicaties tegen het licht hield, constateert dat windmolengeluid geen significant effect heeft op objectieve slaapindicatoren.

Tot slot is aandacht geweest voor het onhoorbare infrageluid dat windmolens verspreiden. Volgens sommigen is infrageluid de belangrijkste oorzaak van veel klachten. Er is experimenteel onderzoek gedaan: 37 proefpersonen werden dag en nacht blootgesteld aan onhoorbaar windturbine infrageluid. Tegelijkertijd werden objectieve slaapindicatoren gemeten met sensoren. De onderzoekers zagen geen verstoring van de slaap of verslechtering van andere psychologische symptomen. Enige minpunt van dit onderzoek is dat het maar 72 uur duurde en dus niet kijkt naar langdurige blootstelling.

Er is de laatste jaren behoorlijk wat onderzoek gedaan naar de invloed van windmolens op klachten van omwonenden, zoals slaapproblemen. Daaruit blijkt dat nabijheid en een hoger geluidsniveau meer klachten opleveren. Tegelijkertijd geeft uiteenlopend wetenschappelijk onderzoek geen signalen dat windmolens de slaap ernstig verstoren, laat staan dat ze tot ziekte leiden.