Geen opleving coronabesmettingen door heropening scholen in Frankrijk

De heropening van de scholen in Frankrijk leidde tot een opleving van het aantal coronabesmettingen.

Onwaar

In Nederland publiceerde het Algemeen Dagblad op 18 mei een artikel over scholensluiting in Frankrijk als gevolg van een ‘opleving’ van coronabesmettingen. Ook het Belgische De Morgen schrijft over ‘een opleving’ waardoor zeventig onderwijsinstellingen zijn gesloten. In Frankrijk melden onder meer Le Monde en Libération dat zeventig scholen zijn gesloten vanwege virusuitbraken, al houdt eerstgenoemde wel een slag om de arm met ‘wegens bewezen of vermoedelijke gevallen van covid-19’. De media refereren in hun berichtgeving aan een interview van de Franse minister van Onderwijs, Jean-Michel Blanquer, met RTL.

De Franse onderwijsminister zei in het RTL-interview dat er zeventig coronagevallen zijn aangetoond sinds de scholen hun deuren weer hebben geopend. Vanaf 11 mei kunnen basisscholen in relatief lichtgetroffen gebieden weer kinderen ontvangen; geleidelijk volgden meer regio’s. Wel is de kans groot dat de besmettingen hebben plaatsgevonden voor de heropening van de scholen, aangezien de incubatietijd een paar dagen tot twee weken is. Toch moesten de scholen, hoewel ze voorzorgsmaatregelen hadden getroffen, hun deuren sluiten.

Volgens de minister ging het om scholen in Nice en in de departementen Mayenne, Finistère, Cantal, Haute-Garonne, Indre-et-Loire en Hérault. Blanquer zegt in het interview dat sinds 11 mei 40.000 basis- en kleuterscholen zijn geopend, waar 1,4 miljoen kinderen zijn verwelkomd. In 70 van die onderwijsinstellingen zijn coronabesmettingen geconstateerd. ‘Bijna elke keer zijn dit gevallen die zich buiten de school voordoen. Het blijft een minderheid. Het sluiten is een toepassing van het gezondheidsprotocol. Dit illustreert dat we streng zijn, zoals is aangekondigd.’

Verschillende media schrijven ten onrechte over een ‘opleving’ van het aantal besmettingen, maar de cijfers van het aantal bevestigde coronabesmettingen van de Franse overheid tonen juist een geleidelijke stijging aan vanaf 11 mei. Op die dag telde Frankrijk 139.519 coronabesmettingen; dat aantal steeg in de daaropvolgende dagen naar 140.227 (12 mei) en 140.734 (13 mei). Er was dus sprake van een toename van het totale aantal aangetoonde besmettingen, maar als we kijken naar nieuwe besmettingen is de periode vanaf 11 mei juist relatief constant. Dagelijks komen er 500 tot 700 nieuwe coronagevallen bij. In vergelijking met de weken daarvoor kun je onmogelijk spreken van een opleving, eerder van een consolidering.

Het AD schrijft over een ‘zorgwekkende opleving van coronabesmettingen die te linken zijn aan scholen die deze week deels heropenden’, waarmee wordt gesuggereerd dat er een verband is tussen de heropening van de scholen en een toename van het aantal besmettingen. Deze aanname contrasteert met bijvoorbeeld berichtgeving van de Britse Guardian: die constateert dat een heropening van scholen in 22 Europese landen niet heeft geleid tot een significante stijging van coronavirusinfecties bij kinderen, ouders of personeel. Die conclusie trekt de krant op basis van een videovergadering tussen EU-ministers, waaraan ook Frankrijk deelnam.

In het artikel staat dat de Franse onderwijsminister Blanquer van mening is dat kinderen thuishouden risicovoller is dan ze terug naar school sturen. Niet naar school gaan is volgens Blanquer voor kinderen (vanwege sociale en educatieve achterstanden) erger dan de coronavirusdreiging. Het Franse coronaprotocol schrijft echter voor dat scholen kunnen bepalen om te sluiten als er corona is vastgesteld. De incubatietijd – de periode tussen besmetting en eerste symptomen van de ziekte – kan fluctueren van enkele dagen tot twee weken, dus is het vooralsnog lastig vast te stellen of de besmettingen op school hebben plaatsgevonden. Onderwijsminister Blanquer zei wel ‘dat bijna alle gevallen zich buiten de school voordoen’.

Het blijft de vraag hoe besmettelijk basisscholen zijn en of een heropening kan leiden tot een toename van besmettingen. Bestaande studies wijzen uit dat een sluiting van de scholen slechts beperkt effect heeft gehad op het indammen van het virus.

Wetenschappers van het RIVM schrijven op basis van eigen studies en internationaal onderzoek dat er wereldwijd ‘relatief weinig kinderen met covid-19 zijn gemeld. Kinderen spelen een kleine rol in de verspreiding van het coronavirus. De meeste verspreiding vindt plaats onder volwassenen en van volwassen familieleden naar kinderen. Verspreiding van covid-19 onder kinderen of van kinderen naar volwassenen komt minder vaak voor.’ De kans is dus klein dat een basisschoolleerling zijn of haar leraar besmet. Even goed raadt het RIVM aan om contact tussen basisschoolleerlingen en leraren zoveel mogelijk te beperken.

Een wetenschappelijke studie van Science constateert dat kinderen van nul tot veertien jaar ongeveer 30 procent minder vatbaar zijn voor het coronavirus dan oudere leeftijdsgroepen, van 15 tot 64 jaar. Onderzoekers aan het Londense Imperial College schrijven dat het sluiten van scholen een beperkte invloed heeft op de verspreiding van het coronavirus. Ook collega-onderzoekers in The Lancet (.pdf) zeggen op basis van onderzoeken naar schoolsluitingen in China, Hong Kong en Singapore dat de effecten van de sluitingen op de verspreiding van het virus beperkt is.

Verschillende wetenschappers menen dus dat het effect van schoolsluitingen op de verspreiding van het virus gering is. Dat zou betekenen dat heropening onder veiligheidsvoorwaarden ook een klein effect sorteert. Er is echter nog te weinig bekend om harde conclusies te trekken. Een van de landen in Europa die vrij snel besloot de scholen weer te openen, is Denemarken, waar de scholen hun deuren half april weer openden. De Deense scholen ontvangen kinderen in de leeftijdscategorie zes tot vijftien jaar. De reproductiefactor steeg daarna korte tijd van 0.6 naar 0.9; dat houdt in dat één besmet persoon bijna weer één ander onbesmet iemand kan infecteren.

Deze stijging was echter van korte duur. Het besmettingscijfer zette een gestage daling in, terwijl de scholen hun leerlingen weer verwelkomden. ‘Het feit dat de infectiedruk de afgelopen week zo stabiel is gebleven onder de 1, bewijst dat de eerste fase van de heropening de verspreiding van de infectie niet heeft gestimuleerd,’ zei de Deense hoofdonderzoeker op 11 mei, zo meldde de NOS.

Er is geen causaal verband tussen de heropening van de scholen en een toename in het aantal besmettingen in Frankrijk. Een groot deel van de 70 infecties is opgelopen buiten de scholen, die zouden dus ook aan het licht zijn gekomen als de scholen dicht waren gebleven. Het Franse protocol schrijft echter voor dat een school kan sluiten als iemand in het gebouw besmet is.

Er is nog te weinig tijd verstreken en onderzoek gedaan om stellig te kunnen concluderen of een heropening van de scholen in Frankrijk en andere landen in Europa leidt tot meer coronabesmettingen. Bestaande onderzoeken tonen wel aan dat scholen een beperkte rol spelen bij het indammen van het coronavirus. Een sluiting daarvan heeft op de uitbraak een gering effect gehad.