Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De gemeente Haarlem gaat reclames voor vlees in de openbare ruimte verbieden
Oordeel
Onwaar
Bron van bewering
“Haarlem gaat als eerste stad ter wereld vleesreclames verbieden”, kopte Trouw op 2 september. De inhoud van artikel vond veel weerklank bij andere media, en leidde tot discussiestukken en opinies.
Veel media namen het bericht van Trouw over, bijvoorbeeld de NOS, die het nieuws nog iets scherper neerzette met: “De gemeente Haarlem gaat reclames voor vlees in de openbare ruimte verbieden.” Ook WNL heeft het over “vleesreclames weren uit de publieke ruimte”. En dat doet ook The Guardian, die een wereldprimeur ziet: “Dutch city becomes world’s first to ban meat adverts in public.”
Waarom is dit onnauwkeurig?
Het artikel in Trouw is geschreven naar aanleiding van de uitvoering van nieuw reclamebeleid in de gemeente Haarlem. Aanleiding voor die verandering is een motie (hier te zien: pdf), op 11 november 2021 ingediend door GroenLinks, met de titel “Verleid niet tot verergeren van de klimaatcrisis.”
In de motie wordt gesteld dat als Haarlem de strijd tegen klimaatverandering serieus neemt, de gemeente de inwoners niet moet verleiden tot gedrag dat aan klimaatverandering bijdraagt.
Daarom verzocht de GroenLinks-fractie het college om:
“in gesprek te gaan met de exploitant van de reclames in de Haarlemse bushokjes en openbare ruimte over het niet langer toestaan van reclames voor producten die bovenmatig bijdragen tot het uitstoten van CO2, zoals vliegreizen, vervoermiddelen die voornamelijk gebruikmaken van fossiele brandstoffen en producten uit de bio-industrie.”
Contractbesprekingen
In gesprek gaan met exploitanten klinkt een stuk milder dan een gemeentelijk vleesreclameverbod. Er komt dan ook geen wet of verordening die vleesreclames verbiedt. Het gaat om privaatrecht: de gemeente is verantwoordelijk voor het straatmeubilair en kan extra eisen stellen aan exploitanten die reclameruimte aanbieden op bushokjes of zuilen.
Trouw beschrijft hoe dat in de praktijk uitwerkt:
“Deze lente en zomer sprak de gemeente de drie reclame-exploitanten van bushokjes en zuilen en schermen in de openbare ruimte. Daarbij gaf Haarlem aan dat wanneer de huidige contracten aflopen, reclames voor producten uit de bio-industrie ‘niet langer zullen worden toegestaan’ in Haarlem. Dit zal in respectievelijk 2024, 2025 en 2031 zijn.”
Geen totaalverbod
De nieuwe reclameregels gaan alleen gelden voor reclameruimte op bushokjes en zuilen die door bedrijven als JCDecaux worden verhuurd. Bovendien rept de motie alleen over “producten uit de bio-industrie”, dus mogelijk blijft reclame voor biologisch vlees wel toegestaan, en kaasadvertenties niet. De motie is breed geformuleerd en noemt het woord vlees niet. Daarover zal de komende tijd nog veel worden gediscussieerd.
Belangrijker is dat de motie geen zeggenschap heeft over andere reclamevormen in Haarlem, bijvoorbeeld reclame op en rond winkelpanden. Er komt dus geen beperking op gehaktreclame op de ruit van de supermarkt, het aanprijzen van biefstuk door een restaurant, of de plaatsing van een hete grill met braadkip op de stoep van de poelier.
Openbare ruimte
Andere reclamevormen zijn óók gebonden aan vorm- en plaatsingsregels, en die uitgangspunten worden aangestipt in de Algemene Plaatselijke Verordening Haarlem en staan verder gedetailleerd omschreven in het reclame- en uitstallingenbeleid. Vlees wordt in die documenten niet genoemd. Mediaberichten maken dat subtiele onderscheid niet duidelijk.
Het begrip openbare ruimte uit de motie is door media breed opgevat als: het straatbeeld. Ook Trouw doet dat ondanks alle nuance en details in het artikel:
“De komende jaren moeten reclames voor kiloknallers en plofkippen dus uit het straatbeeld van Haarlem verdwijnen.”
Conclusie
De gemeente Haarlem gaat de komende jaren nieuwe contracten afsluiten met reclame-exploitanten. Daarin wordt abri- en zuilreclame voor vlees uit de bio-industrie niet langer toegestaan. Die beperking geldt niet voor andere reclamevormen in de gemeente. De claim dat vleesreclame uit het Haarlemse straatbeeld zal verdwijnen, of dat de stad een verbod op vleesreclames afkondigt, is kortom onwaar.
