Gevaarlijke stoffen uit tatoeage-inkt kunnen zich wel door het lichaam verspreiden

Van een goed aangebrachte tatoeage gaan geen gevaarlijke stoffen door het lichaam zweven

Onwaar

Sinds 4 januari zijn nieuwe Europese regels van kracht voor tatoeage-inkt. Dat betekent dat er veel strengere eisen worden gesteld aan de samenstelling, zuiverheid en etikettering van inkt. Doel van de wetgeving is het terugdringen van de kans op allergische reacties en de blootstelling aan giftige of kankerverwekkende stoffen.

De afgelopen tien jaar hebben Nederlandse en Europese analyses van tatoeage-inkt gevaarlijke stoffen aangetoond zoals verontreiniging met zware metalen en kankerverwekkende PAKS. Verder zijn sommige felgekleurde inkten gemaakt van pigmenten die in zonlicht uiteenvallen, waarbij kankerverwekkende amines vrijkomen. Een flinke reeks pigmenten en toevoegingen is daarom vanaf januari verboden voor gebruik in tatoeage-inkt, en voor metalen en PAKS gelden maximale concentraties. Overigens is de geschatte kans op kanker door tatoeëren klein maar niet verwaarloosbaar.

De oude tatoeage-inkten voldoen niet aan de nieuwe REACH-regels en mogen dus per direct niet meer worden gebruikt. Voor veel tatoeëerders is dit een vervelende verrassing, vooral omdat groothandels nog geen alternatief kunnen leveren. Fabrikanten zijn namelijk nog bezig met het ontwikkelen van REACH-conforme inkt.

Deze ontwikkeling en de kritiek van de tatoeage-branche leidde al tot Kamervragen. De Europese invloed op tatoeage-inkt kreeg brede media-aandacht, onder meer bij RTL Nieuws, Nu.nl, Algemeen Dagblad en de daaraan gelieerde regionale kranten als PZC. Vrijwel allemaal baseerden ze zich op berichtgeving van ANP; een aantal passages kwam woordelijk terug in een dozijn verschillende nieuwsartikelen.

Eén van die passages ging over de eventuele risico’s van eventuele schadelijke stoffen in tatoeage-inkt en de vraag of die zich door het lichaam kunnen verspreiden. Daarbij werd de Nederlandse brancheorganisatie voor Tattoo Kunst (NBTK) aangehaald.

Tijdens het aanbrengen van een tatoeage wordt met een massief stalen naaldje honderden keren per seconde in de huid geprikt, ongeveer twee millimeter diep. Via de gaatjes die zo ontstaan kan een beetje tatoeage-inkt naar binnen stromen. Het doel is om de inkt – water met microscopische pigmentkorreltjes – in de lederhuid te brengen, de laag waarin ook zenuwen, haarwortels, bloed- en lymfevaten zitten.

Na het aanbrengen van de afbeelding gaat de huid herstellen. De gaatjes sluiten en in de lederhuid ontstaat een tijdelijke ontstekingsreactie en daarna herstel. Afweercellen proberen de lichaamsvreemde pigmentdeeltjes en andere toevoegingen uit de inkt op te ruimen, maar dat lukt maar ten dele. Het pigment blijft na herstel grotendeels aanwezig in huid- en afweercellen en in het bindweefsel tussen de cellen.

Daarmee zit de afbeelding op het eerste gezicht vastgeklonken, maar toch komt een deel van de pigmentdeeltjes en eventuele gevaarlijke stoffen tijdens het herstel al in beweging richting de lymfeklieren. Dierexperimenten hebben laten zien dat ongeveer een derde van het pigment uit de huid verdwijnt in de weken na het zetten van de tatoeage. Het opruimproces stopt vermoedelijk nooit helemaal, waardoor tatoeages over de jaren heen vervagen.

Tatoeage-pigment van een afbeelding op de arm belandt bijvoorbeeld in de lymfeknopen in de oksels. Opvallend gekleurde lymfeklieren van getatoeëerde patiënten zijn herhaaldelijk beschreven door chirurgen. Microscopisch onderzoek toont aan dat ook als er op het oog niets te zien is, er toch vaak sporen van tatoeage-inkt in lymfeklieren te vinden zijn. Het is niet bekend of de aanwezigheid van pigmentdeeltjes en eventuele gevaarlijke stoffen op de lange termijn veel kwaad kan.

Bij het zetten van een tatoeage wordt inkt via kleine gaatjes ingebracht in de lederhuid. Een flink deel van de pigmentdeeltjes blijft daar na herstel zitten, maar het is niet zo dat de afbeelding opgesloten zit tussen twee huidlagen. De lederhuid bevat afweercellen en lymfevaten die zorgen voor afvoer van pigmentdeeltjes en eventuele schadelijke stoffen. De bewering dat van een goed aangebrachte tatoeage geen gevaarlijke stoffen door het lichaam gaan zweven is dus onwaar.