Bron van de grafiek
Op 29 februari plaatste de belangenorganisatie voor emancipatie WOMEN Inc. een Instagram-bericht (gearchiveerd) en omstreeks dezelfde tijd een LinkedIn-bericht (gearchiveerd) over de groeiende kloof tussen de ideologie van jonge vrouwen en jonge mannen. Een onderzoek van de Financial Times liet namelijk zien dat jonge vrouwen steeds progressiever worden en jonge mannen steeds conservatiever. Bij deze posts publiceerde WOMEN Inc. de volgende grafiek om die groeiende gender gap te illustreren.
Op LinkedIn (niet op Instagram) heeft WOMEN Inc. de wat mysterieuze opmerking toegevoegd: ‘Deze grafiek is een abstracte weergave van de groeiende kloof in ideologie. Zie het Financial Times-artikel voor specifieke grafieken per land.’
Waarom krijgt deze grafiek een waarschuwing?
Bij deze abstracte weergave van de groeiende kloof tussen mannen en vrouwen staan concrete cijfers op de y-as, waarvan niet duidelijk is wat ze betekenen. Ook verwarrend is dat vrouwen en mannen als twee verschillende groepen ingekleurd zijn, wat de indruk wekt dat er geen overlap is in de ideologie tussen de twee groepen. De meest conservatieve vrouw zou dan nog progressiever zijn dan de meest progressieve man. Daarnaast kun je door deze inkleuring als lezer denken dat er in 1990 evenveel mannen als vrouwen waren, maar dat er in 2020 twee keer zoveel vrouwen waren.
De rechte lijnen van 1990 naar 2020 verhullen ook nog eens dat er in werkelijkheid allerlei schommelingen waren. Dat wordt duidelijk als we de originele grafieken van het Financial Times-artikel erbij pakken.
We zien dat in vier landen de ideologische kloof tussen mannen en vrouwen in de loop der jaren is gegroeid, deze kloof is in één kleur ingevuld.
Op het eerste gezicht lijkt de abstracte grafiek van WOMEN Inc. het meest op de data van Zuid-Korea en de vraag is of die data representatief zijn voor de Nederlandse situatie – de Financial Times noemt Korea ‘een extreme situatie.’
De data van de vier landen komen uit verschillende bronnen en gaan over verschillende perioden: de gegevens over Zuid-Korea beginnen in 2005, maar die van Duitsland gaan terug tot 1980. WOMEN Inc. heeft dan weer de tijdschaal van 1990 tot 2020 gebruikt waarop de data van het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten lopen. Maar in die laatste twee landen eindigen de mannen in 2020 aan de progressieve kant van de schaal, terwijl WOMEN Inc. ze flink naar de conservatieve kant doortrekt. Is het eigenlijk ook niet merkwaardig om conservatief als negatieve waarde neer te zetten?
Abstracte grafieken, het kan wel
We staan als Grafiekpolitie niet onwelwillend tegenover het idee van abstracte datavisualisaties (in feite is elke grafiek natuurlijk een abstractie van de werkelijkheid). We konden in de literatuur geen argumenten tegen dit soort visualisaties vinden. Wel vonden we voorbeelden die enthousiast onthaald werden. Het Living Planet report gebruikt bijvoorbeeld dit plaatje om mogelijke scenario’s voor biodiversiteits-behoud te illustreren.
In deze abstracte grafiek zien we globale trends zonder getallen op de y-as, maar met pictogrammen die de mogelijke scenario’s verbeelden. Bovendien staat er direct onder de grafiek een link naar het achterliggende wetenschappelijke onderzoek met de vermelding dat ‘deze illustratie de belangrijkste conclusies uit het artikel illustreert, maar niet bedoeld is om de resultaten accuraat te representeren.’ Met deze principes maken we ook een alternatieve grafiek voor WOMEN Inc. om de groeiende ideologische kloof te illustreren.
Reactie WOMEN Inc.
‘Wij zijn het helemaal met jullie eens dat deze grafiek gebreken heeft’, reageert woordvoerder Cécile Wansink namens WOMEN Inc. ‘De grafiek is inderdaad geen accurate weergave van één specifiek land. Ons doel was om de trend die wereldwijd zichtbaar is uit te drukken op een manier waarop het in één oogopslag zichtbaar is wat voor beweging er plaatsvindt: vrouwen worden progressiever, mannen conservatiever. Daarom is er ook gekozen voor dit kleurgebruik, maar dit dekt inderdaad niet de overlap in ideologie.
Het gebruik van cijfers op de y-as is niet gelinkt aan één specifiek land; er is op dit moment ook nog geen soortgelijke data over Nederland beschikbaar. Om dit duidelijker te maken voor de lezer hadden we er inderdaad beter voor kunnen kiezen om de cijfers en jaartallen weg te laten. Wat betreft ‘conservatief’ als negatieve waarde: dit is overgenomen uit het Financial Times-onderzoek en voor de missie van WOMEN Inc. die gelijke kansen ongeacht gender of sekse is, is dit een zorgelijke trend.’
Groeiende kloof?
De alternatieve Grafiekpolitiegrafiek van de groeiende ideologische kloof tussen mannen en vrouwen is gebaseerd op dezelfde gegevens waarover WOMEN Inc. beschikte. We hielden ons niet bezig met de betrouwbaarheid van de data of met de vraag in hoeverre die op Nederland van toepassing zijn. Inmiddels kunnen we daar meer over zeggen: toevallig verschenen toen deze aflevering van de Grafiekpolitie al klaar stond voor publicatie twee artikelen over de ideologische gender gap in Nederland, in de Volkskrant en op het politicologenblog Stuk Rood Vlees.
Hieruit blijkt onder andere dat jonge vrouwen als groep sinds 2012 inderdaad progressiever zijn gaan stemmen. Jonge mannen stemmen relatief vaker op populistisch en nationalistisch radicaal-rechts. Maar: dit stemgedrag kun je niet een-op-een vertalen naar de manier waarop mannen en vrouwen tegen maatschappelijke kwesties aankijken. De opvattingen van jonge mannen en vrouwen over de vraag in hoeverre migranten zich moeten aanpassen gaan al sinds 1994 gelijk op. Over klimaat en euthanasie denken mannen conservatiever dan vrouwen, maar er is nog geen bewijs dat die gender gap groter wordt. Maar lees deze genuanceerde en rijkelijk met grafieken gestoffeerde artikelen vooral zelf.
