“Hamburgers zijn goed voor je, blijkt uit onderzoek”, was de kop boven een online-artikel van Esquire op 13 oktober. Dit zou blijken uit een studie van Dr. Stephen Smith, gelieerd aan de Texas A&M University. Vlees van een bepaald gedeelte van runderen die graan in plaats van gras gevoerd hebben gekregen zou ervoor zorgen dat je goede cholesterol stijgt. Kunnen we nu dus met zijn allen lekker onbeperkt aan de hamburgers? Nieuwscheckers ging op onderzoek uit, en kwam er achter dat het zo simpel helaas niet is. De mate waarin je dit fastfood consumeert blijft van belang!
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het bericht op de site van Esquire is geschreven door redacteur Jonathan van Noord. Hij zegt het bericht niet gecheckt te hebben, maar het te hebben overgenomen van de website Men’s Health. Deze site valt onder dezelfde uitgever, namelijk Hearst. Van Noord paste slechts de tekst aan naar de ‘tone of voice’ van Esquire en voegde een link naar het onderzoek toe. Het bericht van Men’s Health waar Van Noord zijn artikel op baseerde, kent een belangrijk verschil met de tekst van Esquire: Er wordt duidelijk gemaakt dat het onderzoek is gefinancierd door een belangengroep. “Uiteraard heeft dokter Smith contacten in de vleesindustrie en heeft The National Cattlemen’s Beef Association zijn voorgaande onderzoeken – inclusief deze – gefinancierd, dus neem het alsjeblieft met een korreltje zout.’’
De NCBA is een lobbygroep voor vleesproducenten in de VS. Volgens Sander Kersten, hoogleraar voeding, metabolisme en genomics aan de Universiteit Wageningen, hoeft dat niet per se te betekenen dat het onderzoek onbetrouwbaar is. “Maar een belangengroep die zo’n onderzoek laat doen, verwacht natuurlijk wel dat er voor hen iets positiefs uitkomt’’, voegt hij daaraan toe. “Het is goed om je daar bij dit soort onderzoeken van bewust te zijn. Een onderzoek naar de schadelijke effecten van vlees zullen ze bijvoorbeeld nooit doen.”
Misleidend
De kop van het Esquire-artikel is voor Kersten een déja vu. Volgens hem worden dit soort beweringen over voeding aan de lopende band gedaan. “Ik overweeg ook om dit stuk te gebruiken voor mijn onderwijs. De kop zegt hier dat hamburgers goed voor je zijn, maar dat is misleidend. Dat is ook niet in het genoemde onderzoek onderzocht. Vervolgens staan er ook nog links naar hamburgerrestaurants in Rotterdam en Amsterdam. Dat heeft natuurlijk niets met wetenschap te maken.’’
Kersten onderschrijft het feit dat oleïne-vetzuren, die in het vlees uit het artikel voorkomen, gezond zijn. Maar dat betekent volgens hem niet dat de hele hamburger ineens gezond wordt. Behalve dat het voor koeien moeilijk is om deze gezonde vetten aan te maken, vergelijkt hij het ook met een snoepje: “Je kan daar de kleurstof wel uit halen, maar dan blijft er nog steeds genoeg rotzooi over. Eén component in de goede richting veranderen, betekent niet dat een product ineens gezond wordt. Er zijn ook hele andere redenen waarom we ons zorgen maken over het eten van vlees. Zo zijn er bijvoorbeeld onderzoeken die beweren dat rood en bewerkt vlees het risico op kanker verhoogt. Meer of minder oleïne-zuren, dat maakt dan niet veel uit.’’
Hoeveelheid is van belang
Ellen Blaak, hoogleraar Fysiologie van Vetmetabolisme aan de Universiteit van Maastricht, is het met Kersten eens dat de stelling dat hamburgers gezond zijn ‘misleidend’ is. “Ik heb sowieso al een hekel aan het stempel gezond of niet gezond. Alles valt en staat natuurlijk met hoeveelheid. Mijn angst is dat mensen door dit soort berichten denken dat ze maar veel hamburgers moeten gaan eten. Dat de vetsamenstelling van een hamburger zou kunnen veranderen naar meer onverzadigde vetten, waardoor het misschien iets gezonder wordt, neemt niet weg dat je er gewoon echt niet teveel van moet eten. Er is wel uit onderzoek gebleken dat het consumeren van bepaalde vetten gezond is, maar dat geldt alleen als de ‘overall’ consumptie van vetten redelijk matig is. Boven een bepaalde hoeveelheid worden die gunstige effecten helemaal teniet gedaan. Mensen moeten dus niet denken: “Ik kan deze hamburgers wel veel gaan eten, want ze hebben een gunstige vetzuursamenstelling”. Zo werkt het gewoon niet.”
Kritiek
Ook de onderzoeksresultaten zouden met een korreltje zout moeten worden genomen. Zo staat er nergens in het artikel hoeveel koeien er daadwerkelijk zijn onderzocht. Daarnaast probeert Smith zijn argumenten te versterken door onder andere te verwijzen naar een omstreden onderzoek uit 2010. De auteurs van dat artikel beweren ook dat rundergehakt gezond is en zijn tot deze conclusies gekomen door tien mannen vijf weken lang hamburgers te laten eten. Die steekproef is dusdanig klein dat het onderzoek niet representatief te noemen is.
Daarnaast zijn er meerdere onderzoeken waaruit blijkt dat koeien die graan gevoerd krijgen een grotere kans hebben op de E. Coli bacterie, wat kan leiden tot griep, maagklachten, hoofd- en spierpijn. Koeien die gras gevoerd krijgen, hebben aanzienlijk minder E. Coli bacteriën in hun systeem, wat het risico op die gezondheidsklachten doet afnemen. Smiths pleidooi om koeien voortaan graan te voeren voor de gezondheid van de mens is dus niet zonder tegengeluid.
Conclusie
Slecht nieuws dus voor de hamburgerfan: om je nu te gaan vergrijpen aan heel veel hamburgers is niet aan te raden. De aanwezigheid en de effecten van oleïne-vetzuren in hamburgers zijn nog steeds goed, maar de daadwerkelijke gezondheidsfactoren ervan zijn verwaarloosbaar. Bovendien heeft Esquire z’n bericht gebaseerd op een onderzoek dat niet volledig onomstreden is. Ons advies: geniet, maar met mate.
