Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De plaatsing van grenshekken door de Hongaarse president Orbán, was de eerste kentering in de grote toestroom van vluchtelingen naar de EU.
Oordeel
Waar
Bron van de bewering
Woensdag 13 september was Mona Keijzer, nummer twee op de kieslijst van BBB, te gast bij Goedemorgen Nederland om te praten over de asielinstroom. Op zeker moment gaat het over het plaatsen van hekken om vluchtelingen die naar de EU komen tegen te houden. Keijzer zegt daarop:
“Toen ik woordvoerder Asiel en Migratie was, zette Orbán hekken neer. Daar vond iedereen van alles van, maar dat was de eerste kentering geweest in de grote toestroom.”
Dezelfde dag nog zond EenVandaag in de rubriek Feit of Fictie op NPO Radio 1 een factcheck uit over deze uitspraak van Keijzer. De conclusie van de factcheck is dat het niet klopt, omdat asielzoekers dan andere routes zoeken: “In het geval van Orbáns hekken reisden ze via buurlanden en kwamen ze alsnog in Duitsland en Oostenrijk terecht.”
Waarom dit waar is
Wat opvalt aan de factcheck van EenVandaag is dat er geen cijfers genoemd worden en dat er weinig context gegeven wordt over de situatie toen Orban hekken op de Hongaarse grens plaatste om vluchtelingen tegen te houden.
Het gaat over de periode van 2015 en 2016, toen Mona Keijzer in de Tweede Kamer inderdaad woordvoerder asiel en migratie voor het CDA was. Hongarije begon met het bouwen van een eerste hek in augustus 2015, op de grens met Servië. Dat was op het moment dat door de oorlog in Syrië het aantal vluchtelingen dat naar de EU kwam, enorm toenam.
Die toename gold met name voor de zogeheten Balkanroute. Vanaf Turkije staken grote aantallen vluchtelingen de Middellandse Zee over naar Griekenland, en van daaruit trokken ze via Macedonië, Servië en Hongarije naar Oostenrijk en Duitsland. In november 2015 besloot ook Macedonië een hek te plaatsen, op de grens met Griekenland.
In onderstaande grafiek is duidelijk te zien dat in die periode het aantal vluchtelingen dat via Griekenland naar Europa kwam, enorm toenam.
Ook is te zien dat dit aantal vanaf oktober 2015 scherp daalde. In een eerdere factcheck, uit 2019, concludeerde Nieuwscheckers al dat die daling veroorzaakt werd door de grenshekken die Balkanlanden plaatsten. Begin 2016 was het aantal weer op hetzelfde niveau als voor de enorme piek in 2015. Ook Elsevier kwam in 2019 tot de conclusie dat de scherpe daling kwam door de grenshekken op de Balkan.
Het klopt dus wat Mona Keijzer zei: de hekken zorgden voor een eerste kentering in de grote toename van vluchtelingen die destijds naar de EU kwamen.
Het klopt overigens ook dat vluchtelingen andere routes kiezen als ze belemmerd worden door grenshekken. Nu kiezen ze relatief weinig voor Griekenland en de Balkanroute, en in plaats daarvan relatief veel voor de Italiaanse route, zoals de afbeelding hieronder laat zien.
Reactie EenVandaag
EenVandaag laat desgevraagd weten vast te houden aan de eigen conclusie:
“Zoals Lucassen in de Feit of Fictie zegt: uiteindelijk hebben hekken geen effect. Steeds meer landen hebben sinds 2016 hekken geplaatst, en dat leidde inderdaad tot een tijdelijke vermindering. De aantallen zijn na de coronaperiode (na 2021) weer gestegen. De hekken van Orbán hebben daarom mogelijk een kortdurend effect gehad, maar betekenden geen structurele kentering in de asielstroom. Dat hadden we duidelijker kunnen formuleren.”
Conclusie
Mona Keijzer heeft gelijk dat de Hongaarse grenshekken in 2015 zorgden voor een “eerste kentering in de grote toestroom” van asielzoekers die via de Balkanlanden naar de EU probeerden te komen.
