Beweging Denk reageert op de beschuldigingen van NRC over trollen door een eigen tegenonderzoek te presenteren. Met onjuiste cijfers en gedateerde informatie verdraait de partij de werkelijkheid.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Op 10 februari publiceerde NRC een artikel waarin de krant Denk beschuldigt van het inzetten van zogenaamde ’trollen’: nepaccounts op social media, beheerd door echte mensen, met als doel politieke tegenstanders zwart te maken zonder hierbij de eigen identiteit kenbaar te maken. Denk heeft inmiddels toegegeven dat zij inderdaad trollen hebben ingezet om andere politici lastig te vallen met negatieve reacties. Toch kwamen ze met nog een reactie. En wat voor een.
Video van Denk
Een dag na de publicatie van het NRC-artikel reageerde Denk met een video waarin lijsttrekker Kuzu en Denks tweede man Farid Azarkan hun eigen onderzoek naar nepaccounts presenteerden. “Wij trappen niet meer in de onzin van NRC,” zei Kuzu. Wat bleek? In “een paar minuten” had Denk weten te achterhalen dat de socialmedia-accounts van een aantal politieke partijen én het account van NRC, beschikten over duizenden nepvolgers. NRC ging zelfs aan kop “met ruim 275 duizend nepvolgers op social media”.
Straffe taal van Denk, maar waar is de onderbouwing? Hoe komt de partij aan deze cijfers? Azarkan spreekt over ‘nepvolgers’ en ‘nepaccounts’ maar licht niet toe wat hij hier precies mee bedoelt. En welke websites vallen volgens de partij onder social media? Nieuwscheckers ging op onderzoek uit.
Onjuiste getallen
Een nadere blik op de video van Denk leert dat de partij kennelijk alleen Twitter onder social media verstaat. In het balkje naast het aantal nepvolgers is namelijk het Twitter-account van elke onderzochte partij te zien. Nieuwscheckers deed navraag bij de door Denk onderzochte partijen over het aantal volgers op Twitter ten tijde van het onderzoek. Alleen de PVV heeft niet op het verzoek gereageerd.
In de video noemt Azarkan van elke onderzochte partij het aantal ‘nepvolgers’. In beeld zijn ook het aantal ‘echte’ volgers te zien. Tel deze bij elkaar op en je weet het totale aantal volgers. Nieuwscheckers vergeleek dit cijfer met het aantal volgers dat de partijen ten tijde van het onderzoek daadwerkelijk hadden, en ontdekte een discrepantie.
Bij de accounts van de VVD en PvdA zat Denk nog enigszins in de buurt – een paar duizend volgers verschil – maar bij de accounts van Lodewijk Asscher en NRC was de afstand tussen de onderzoeksresultaten van Denk en de werkelijkheid groter. Denk zat er bij het aantal volgers van de vice-premier zo’n tienduizend volgers naast, en bij NRC maar liefst 75 duizend volgers. Genoeg reden tot argwaan wat betreft het aantal ‘nepvolgers’ dat Denk aanvoert.
Een paar minuten
Hoe heeft Denk dan “in een paar minuten” al deze informatie verzameld? Het balkje onderin beeld – waarin de partij de resultaten presenteert – blijkt regelrecht gekopieerd te zijn van de website Twitteraudit.com. Deze website stelt de gebruiker in staat gratis en met een enkele muisklik het aantal ‘nepvolgers’ van elk Twitteraccount op te vragen. Met een steekproef van vijfduizend volgers kijkt Twitteraudit naar het aantal tweets, volgers en gevolgden van elke volger, en baseert hier de resultaten op. Een account dat laag op deze parameters scoort, wordt aangemerkt als nep.
In Twitteraudit’s About-sectie wordt al opgemerkt dat deze methode niet perfect is. Thomas Slabbers, oprichter van MySocialDatabase.com, een van de grootste bedrijven ter wereld in Twitter-analyses, noemt dit een understatement. “Die website komt uit 2012 en is inmiddels verouderd. De steekproef is te klein en de parameters die Twitteraudit gebruikt, zijn niet handig,” aldus Slabbers.
Hij merkt op dat voor gedegen onderzoek veel meer tijd nodig is. Deze mening wordt gedeeld door Michaël Opgenhaffen, universitair docent Journalistiek en Nieuwe Media aan de Universiteit Leiden en de Koninklijke Universiteit Leuven: “Dat soort cijfers moet je met een korreltje zout nemen. Op basis van dergelijke methodes is het onmogelijk zulke grote conclusies te trekken als Denk doet.”
Suggesties
Volgens Thomas Slabbers is het voornaamste nadeel van Twitteraudit dat de manier waarop ‘nepvolgers’ worden geselecteerd niet zorgvuldig genoeg is. “Het gevolg van de methode van Twitteraudit is dat mensen die nieuw zijn op Twitter, en dus nog weinig Tweets en volgers hebben, automatisch als ‘nep’ worden gekwalificeerd,” aldus Slabbers.
Daarbij komt dat grote accounts zoals die van NRC, maar ook bijvoorbeeld grote politieke partijen, voor nieuwe gebruikers automatisch als volgsuggestie in beeld komen. Dergelijke grote accounts hebben dus veel nieuwe volgers, die door Twitteraudit allemaal als nep aangemerkt zullen worden.
Volgers kopen
De onderzoeksresultaten van Denk laten zich het beste als kortzichtig, onvolledig en vooral onjuist omschrijven. Daarbij komt nog dat de partij door NRC beticht werd van het gebruiken van trollen, terwijl Denk op hun beurt allerlei anderen beschuldigt van het hebben van ‘nepvolgers’. Een wezenlijk verschil, volgens Thomas Slabbers. “Trollen zijn accounts aangemaakt door individuen met een bepaald doel.” In het geval van Denk was dit het ondermijnen van politieke tegenstanders. Een nepvolger is iets heel anders. Bovendien heeft de houder van een account vaak geen enkele invloed op het aantal nepvolgers.
“Nepvolgers worden geautomatiseerd in grote hoeveelheden tegelijk aangemaakt,” zegt Slabbers. “Bedrijven als buyrealmarketing.com verdienen geld aan het produceren en verkopen van dit soort accounts. Wanneer iemand in een klap meer volgers wil, kan die bij zo’n bedrijf aankloppen en tegen betaling volgers kopen.” Om de nepvolgers enige geloofwaardigheid te geven, zorgt de producent ervoor dat ze automatisch een aantal andere accounts gaan volgen. Dit zijn vaak de accounts die Twitter suggereert, waaronder dus bijvoorbeeld het account van NRC.
“Het is dus logisch dat NRC, maar ook accounts als NOS of accounts van politieke partijen, een aantal nepvolgers hebben,” aldus Slabbers. Deze accounts hebben hier zelf geen invloed op en kunnen er ook vrij weinig aan doen. Slabbers: “Procentueel heeft elk groot account ongeveer hetzelfde aantal nepvolgers.” Slabbers noemt het onderzoek van Denk dan ook “de grootst mogelijke onzin”.
Conclusie
Denk wordt door NRC terecht beticht van het inzetten van trollen. De partij reageert hier vervolgens op door ‘aan te tonen’ dat het Twitter-account van deze krant veel nepvolgers heeft. Met onjuiste cijfers, verkregen met een onbetrouwbare en onvolledige methode, beschuldigt Denk NRC en vier andere accounts van het hebben van ‘nepvolgers’. In veel gevallen zullen deze volgers echter helemaal niet nep zijn. Daarnaast is het, door de handel in nepvolgers, volstrekt logisch dat deze Twitteraccounts nepvolgers hebben.
Inhoudelijk klopt er vrijwel niets van de video van Denk, en ook bij het onderwerp van het onderzoek zijn vraagtekens te zetten. Waarom verwijt Denk anderen het hebben van nepvolgers, terwijl de partij zelf trollen inzette? Denk was niet bereid te reageren en dus moet Nieuwscheckers u het antwoord schuldig blijven.
