Eind augustus meldden verschillende media dat huilen een positief effect heeft op de gemoedstoestand. Na het huilen zou de stemming binnen ongeveer negentig minuten verbeteren. Hoe serieus moeten we dit nemen? Is er reden om direct The Titanic en The Shawshank Redemption op te zetten? Deze factcheck toont aan dat je daar nog even mee kunt wachten. Het ligt namelijk allemaal een stuk gecompliceerder.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Een internationaal onderzoeksteam onder leiding van Ad Vingerhoets, hoogleraar psychologie aan de universiteit Tilburg, meldt in het wetenschappelijk tijdschrift Emotion dat men zich na een huilbui doorgaans beter voelt dan daarvoor.
De wetenschappers verzamelden zestig proefpersonen en lieten ze in een laboratorium twee films zien die bekend staan als echte tranentrekkers: Hachi – A Dog’s Tale en La vita è bella. Voordat de film startte, vroegen de onderzoekers de respondenten hun gemoedstoestand een rapportcijfer te geven. Na afloop werd dat nog drie keer gevraagd: direct na de film, twintig minuten later en negentig minuten later.
Tijdens de voorstelling moesten 28 deelnemers aan het experiment huilen. De overige deelnemers hielden het droog. De huilers gingen door een emotionele achtbaan. Direct nadat de film was afgelopen voelden ze zich gemiddeld genomen minder goed dan ervoor. Echter, na twintig minuten was hun stemming vrijwel elke keer weer op het zelfde niveau als voor de film. Na negentig minuten voelden zij zich zelfs beter dan voor de film startte! Dit in tegenstelling tot de mensen die niet hadden gehuild tijdens de film: hun stemming bleef constant.
Hé huil eens! Dat maakt gelukkig
De resultaten van het onderzoek werden al snel opgepikt door de media. ‘Huilen heeft positief effect op de stemming’, kopt nu.nl. Helemaal stellig is RTLnieuws: de kop ‘Hé, huil eens! Dat maakt gelukkig’ zet bijna aan tot huilen. Maar, klopt dit wel? Is huilen goed voor onze stemming?
Wat de meeste berichten achterwege laten, is dat er aan een positieve stemmingsverandering een opgelucht gevoel vooraf moet gaan. Dit gevoel is afhankelijk van een aantal factoren, aldus Vingerhoets. Allereerst is van eigenschappen van degene die huilt: “Mensen die zich depressief voelen, die echt niet lekker in hun vel zitten, die rapporteren doorgaans minder opluchting na een huilbui dan anderen.” Ook de reactie van omgeving is belangrijk: “Wanneer je wordt getroost, lucht huilen meer op dan wanneer je wordt uitgelachen”, aldus Vingerhoets. Tot slot en in dit onderzoek het meest van belang: de specifieke aanleiding van het huilen. Tranen bij een controleerbare en tijdelijke situatie luchten meer op dan bij een oncontroleerbare situatie. “Wanneer de aanleiding tot het huilen is gelegen in iets dat onbeheersbaar is, zoals het overlijden van een naaste, dan is de kans dat iemand zich beter voelt na het huilen minder groot dan wanneer iemand de situatie kan beïnvloeden.”
Je zou dus de vraag kunnen stellen of je met dit onderzoek, dat alleen kijkt naar huilen naar aanleiding van een film, kunt stellen dat op en huilbui altijd een stemmingsverbetering volgt.
Haken en ogen
“Het onderzoek ziet er op het eerste gezicht goed uit”, zegt Dylan Molenaar, universitair docent Psychometrie bij de afdeling Psychological Methods aan de Universiteit van Amsterdam. “Maar er zitten behoorlijk wat haken en ogen aan.” Omdat de onderzoeksresultaten gebaseerd zijn op 60 onderzoekspersonen, van wie 39 vrouw en iedereen student, twijfelt hij aan de representativiteit. “Bij een andere steekproef hadden de resultaten heel anders kunnen uitpakken. Tevens wordt nergens de keuze voor deze steekproef verantwoord.” Maakt huilen gelukkig? Molenaar: “Dat vraagt om enige nuance, enkel het gebruik van film als testmethode is voor een uitspraak als deze niet voldoende”.
Ook Chris Hartgerink, promovendus in Methodologie en Statistiek aan de Universiteit Tilburg, heeft zijn bedenkingen bij de methode van het onderzoek. Volgens Hartgerink leent deze kleine steekproef zich niet voor zulke sterke conclusies, het kan hoogstens een mogelijk effect signaleren dat vervolgens in een herhaling met meer proefpersonen bevestigd dient te worden. Daarnaast maken de onderzoekers volgens Hartgerink een cruciale fout: het is onduidelijk hoe ze de achttien metingen van negatieve emoties hebben samengevoegd. Het lijkt erop dat ze de som of het gemiddelde hebben genomen. “Dit is een zeer sterke assumptie, aangezien het redelijk is om aan te nemen dat bepaalde emoties sterker zijn dan andere. Ik voel me over het algemeen slechter als ik miserabel ben dan wanneer ik nerveus ben.”
Het is inderdaad een gemiddelde, legt onderzoeker Ad Vingerhoets uit. “Wij hebben een bepaalde maat die we in dat soort gevallen berekenen, namelijk Cronbachs Alpha. Wanneer deze een waarde heeft groter dan .70 mag je de afzonderlijke vragen beschouwen als metingen van dezelfde onderliggende dimensie.”
Conclusie
Lucht huilen op, of word je er zelfs gelukkig van? Nieuwscheckers concludeert dat de berichten over het huilonderzoek overdreven zijn. Vooral dat van RTL Nieuws: ‘Hé, huil eens! Dat maakt gelukkig’. De redactie van RTL Nieuws heeft niet gereageerd op een verzoek om toelichting. Wat betreft het onderzoek: in de toekomst zal het herhaald moeten worden onder verschillende omstandigheden en met meer proefpersonen. The Titanic kunnen we dus nog even in de kast laten liggen.