‘Fijne vakantie!’, twittert @inbreker aan de nietsvermoedende huiseigenaar die zojuist een vakantietweet plaatste. Verhalen over inbrekers zijn populair in de media en bovendien al zo oud als de weg naar Rome. Maar ze zijn niet altijd waar. Inbrekers lezen de kranten (niet) op zoek naar rouwadvertenties en ze merken je voordeur (niet) met krijt. Nu is het de beurt aan social media. Volgens het Reformatorisch Dagblad gebruikt ongeveer 80 procent van de inbrekers social media om onbewaakte huizen op te sporen. Nieuwscheckers concludeert: het zou kunnen, maar betrouwbaar onderzoek naar de omvang van het probleem ontbreekt.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
‘Inbreker kiest doelwit via Twitter en Facebook’, kopt de website van het Reformatorisch Dagblad op 5 oktober 2011. Journalist Pieter Ariese schrijft het nieuwsbericht op basis van de onderzoeksresultaten van het Britse beveiligingsbedrijf Friedland. Het onderzoek vindt plaats naar aanleiding van de UK Home Security Week, een week waarin aandacht gegeven wordt aan inbraakpreventie. Vijftig ex-inbrekers zou onder meer gevraagd zijn of de huidige generatie inbrekers gebruik maakt van social media bij de uitvoering van hun ‘vak’. 78 procent van de ex-inbrekers zou daarop een positief antwoord hebben gegeven.
‘Inbrekers komen je huis leegroven’
Herkomst en methode van het onderzoek roepen journalistieke vragen op. Het is uitgevoerd door een beveiligingsbedrijf; het staat doorspekt met tips voor inbraakalarmsystemen en raamsloten. Een groep ex-inbrekers laat zich uit over de werkzaamheden van huidige inbrekers. De ex-inbrekers geven aan wat volgens hen gevaarlijk is om als huiseigenaar te doen. En een van de gevaren, volgens de ex-inbrekers, is om op social media aan te geven waar je op dat moment bent. Nieuwscheckers neemt telefonisch contact op met beveiligingsbedrijf Friedland, maar een rapport waarin de wijze van onderzoek besproken wordt, blijkt niet beschikbaar. Meer dan het bericht op de website van het bedrijf krijgt Nieuwscheckers niet te pakken.
Ook Ariese van het Reformatorisch Dagblad had zijn twijfels bij het nieuws. Hij vond de cijfers wat aan de hoge kant, maar besloot om de onderzoekswijze niet te belichten. Wel vermeldt hij dat het onderzoek gedaan is door een beveiligingsbedrijf. Ook ontdekt hij dat het onderzoek bij Sky News besproken is en besluit een expert – die in de uitzending aan bod komt – te citeren in zijn nieuwsbericht. “Sky News is een gerenommeerde media-organisatie waar journalisten hun werk doen”, verduidelijkt Ariese. “Als het een groter artikel in de krant was geworden, had ik wellicht de experts persoonlijk benaderd. Voor dit nieuwsbericht op de website heb ik dat niet gedaan.” De veiligheidsexperts die aan bod komen bij Sky News, waarvan er één werkzaam is bij Friedland en één bij Sky News zelf, krijgt Nieuwscheckers niet te spreken.
Vertaalslag
Het is niet de eerste keer dat er geroepen wordt dat het world wide web een gevaar kan zijn. Vanaf het moment dat internet toegankelijk is voor de gewone burger, is internetprivacy een heikel punt. Nicknames doen al snel hun intrede en de echte privacyfreaks versleutelen hun IP-adres zodat ook de gevorderde internetgebruiker in het ongewis blijft over hun identiteit. Met de komst van geotagging, het toevoegen van een locatie aan een bericht of foto, is ook je realtime whereabouts geen geheim meer – mits je gedwee invult waar je bent. Voor inbrekers kan dit een buitenkansje zijn om uit te vinden waar hun toekomstige slachtoffer zich bevindt.
Maar hoe groot is die kans? Roy Johannink, senior adviseur bij veiligheidsadviesbureau VDMMP, die zijn twijfels al eerder uitte op weblog Frankwatching: “Dat is niet te zeggen, want er is geen onderzoek naar gedaan. Het Britse onderzoek vraagt ex-inbrekers of ze gebruik zouden maken van social media, en ongeveer 80 procent zegt ja. Vervolgens komt dat in het nieuws terecht als ‘80 procent van de inbrekers gebruikt social media’. Dat is precies een vertaalslag die niet mag worden gemaakt. Als ik jou vraag: ‘Kun je met de auto naar je werk?’ en je zegt ‘ja’, betekent dat niet dat je dat daadwerkelijk doet.”
Preventie
De voorziening tot samenwerking Politie Nederland (vtsPN), waarin alle regionale korpsen en de KLPD vertegenwoordigd zijn, kent geen cijfers over inbrekers en hun gebruik van social media. Judith van der Zwan, woordvoerder bij politie Haaglanden, vertelt Nieuwscheckers dat de politie vooral actief is op het gebied van preventie. “In de wintermaanden wijzen we op het goed verlichten van je huis, en in de zomermaanden wijzen we op het gevaar van een ‘ik ben op vakantie’-voicemail. Ook waarschuwen we voor het ophopen van post voor de deur. Ik weet van geen onderzoek naar social media en inbrekers. Het lijkt me ook erg moeilijk te onderzoeken.”
Journalist Pieter Ariese trekt de representativiteit van de vijftig ex-inbrekers voor het ‘inbrekersgilde’ in twijfel en weet geen gedegen onderzoeksrapport te achterhalen, maar besluit toch de resultaten te publiceren. “In het kader van een experiment van onze redactie met webverrijking”, zo zegt hij zelf. “Als webredactie zoeken we naar content die interessant is voor onze achterban. Voor mij was het signaal (pas op met het plaatsen van informatie op social media, inbrekers lezen mee) genoeg om het onderzoek mee te nemen. Veel mensen maken gebruik van social media, maar zijn zich niet bewust van de risico’s. Ik vind dat het ook mijn taak als journalist is om bepaalde ontwikkelingen te signaleren en om daarover te schrijven.”