Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Nederlanders leven ongezonder door overwerken
Oordeel
Waar
Bron van de bewering
Op 3 september 2017 berichtte NU.nl dat de Nederlandse werknemers ongezonder leven door overwerken. Dit was gebleken uit onderzoek in opdracht van Zilveren Kruis. Hetzelfde nieuws is te vinden bij het AD, LindaNieuws en De Limburger en andere nieuwsmedia.
Waarom klopt dit?
In augustus 2018 voerde Kantar Public, in opdracht van het Zilveren Kruis, het onderzoek ‘Impact van werk op het gezinsleven’ uit. Dit onderzoek was deel van een bewustwordingscampagne van Zilveren Kruis over ‘vitaal leiderschap’, de invloed van leidinggevenden op de (privé)situatie van werknemers.
Voor dit onderzoek werd een vragenlijst gebruikt die werd verspreid onder 2500 werknemers in loondienst en 1500 leidinggevenden. Hierop kwam een respons van 1090 werknemers en 730 leidinggevenden. De respondenten komen uit een bestand van TNS NIPO en zijn volgens de verantwoording ‘gespreid op leeftijd, geslacht, de regio en opleidingsniveau’. Die spreiding spreekt in ieder geval uit de verdeling van deelnemers met en zonder kinderen. Van de werknemers die reageerden had iets meer dan de helft kinderen, bij de leidinggevenden was dat 58 procent.
Uit het onderzoek komen enkele duidelijke conclusies naar voren. Zo blijkt dat medewerkers gemiddeld drie uur per week overwerken en leidinggevenden gemiddeld 6,5 uur per week. Een op de drie medewerkers geeft aan dat overwerken bij de bedrijfscultuur hoort en dat leidinggevenden zichzelf flink overschatten in hun voorbeeldrol.
Uit het onderzoek blijkt ook dat naarmate medewerkers meer uren overwerken zij inderdaad minder gezond gaan leven. Van de ondervraagde medewerkers geeft 50 procent aan dat zij minder gaan sporten, 37 procent dat zij slechter slapen en 30 procent dat zij ongezonder gaan eten.
Dat medewerkers iets ongezonder gaan leven, wil echter niet zeggen dat ze dus ook een slechtere gezondheid hebben.
Een metareview van Cochrane Library naar werkomstandigheden, gezondheid en welzijn kon dat in ieder geval niet hard maken. Uit deze studie blijkt dat onder andere overwerken geen aantoonbaar effect heeft op de psychische, mentale of algemene gezondheid en het welzijn van de werknemers. Toch merken de auteurs van de Cochrane-review op dat het onderzoek naar het effect van overwerk wat tekortkomingen had. Zo ontbreekt gedetailleerde informatie over de precieze tijd die is overgewerkt, waardoor het moeilijk is om definitieve conclusies te trekken.
The Lancet publiceerde in 2005 de resultaten van een meta-analyse van 17 verschillende studies onder 603.838 Europeanen, Amerikanen en Australiërs naar de gezondheidseffecten van overwerken. Hieruit blijkt een duidelijk verband tussen extreem lange werkweken (meer dan 55 uur) en veel overwerken enerzijds en de kans op een beroerte anderzijds. Er is ook een licht verhoogde kans op hartaandoeningen, maar dat verband is minder sterk, schrijven de onderzoekers. Een van de risicofactoren die hierbij een rol speelt, is mogelijk langdurig stilzitten.
Het lastige aan onderzoek naar de effecten van overwerken is dat er geen ondergrens bekend is van een ‘gezond’ aantal uren per werkweek, en dat verder de mentale en fysieke werklast per beroep sterk verschilt.
Conclusie
NU.nl en andere media beweerden dat Nederlandse werknemers ongezonder leven naarmate zij meer overwerken. Dit komt inderdaad naar voren uit de enquête van Kantar Public. Werknemers geven aan dat ze door overwerk minder sporten, minder goed slapen en ongezonder eten. De bewering is daarom waar, al is onduidelijk in hoeverre dit ook concrete gevolgen heeft voor de gezondheid.
