Geen bewijs voor een schurftuitbraak onder Leidse studenten

Er is een schurftuitbraak in Leidse studentenhuizen.

Niet te checken

Zowel landelijke media, zoals NU.nl, NOS op 3 en Algemeen Dagblad, en regionale en lokale media schrijven over schurft onder Leidse studenten. Er wordt onder meer door het Algemeen Dagbladgesproken over een ‘schurftuitbraak in tientallen studentenhuizen’. Het probleem zou dusdanig groot zijn, dat het GGD Hollands Midden nu onderzoek gaat doen naar de oorzaak van de uitbraak.

NOS op 3 heeft een artikel met de kop ‘Schurft rukt op in studentenhuizen’ en meldt daarin het volgende: “In een aantal studentensteden melden zich steeds meer studenten met schurftklachten.” Zij baseren hun artikel echter niet alleen op schurft in Leiden, maar ook in Groningen en Utrecht. In het artikel benoemen ze overigens niet dat er sprake is van een uitbraak, zoals andere media wel doen. De Telegraaf heeft delen van het NOS op 3-bericht overgenomen.

Daarnaast publiceerde Omroep West een artikel met als kop ‘Steeds meer Leidse studenten met schurft’. Het Leidse lokale medium Unity heeft het op zijn beurt over ‘zorgen bij de GGD door toename van schurft in Leidse studentenhuizen’. Volgens hen komt schurft steeds vaker voor.

De berichtgeving lijkt gebaseerd te zijn op een stuk van het Leidsch Dagblad, gepubliceerd op 4 juni, waarin wordt beschreven dat de GGD bezorgd is over schurft bij studenten. Zij spreken slechts over schurftmijt als ‘groeiend probleem’ in Leidse studentenhuizen.

De nieuwsberichten zouden zijn voortgekomen uit ‘de cijfers’ van GGD Hollands Midden. Die maken zich zorgen over het toenemende aantal gevallen van schurft onder Leidse studenten. Dusdanig dat er volgens verschillende media zelfs sprake is van een uitbraak en de GGD nu een onderzoek instelt.

De GGD beschikt echter niet over de cijfers van het exacte aantal mensen met de huidinfectie. “Schurft is geen meldingsplichtige ziekte”, aldus Henny Vermaas, communicatieadviseur van GGD Hollands Midden. “Bovendien gaat een deel van de mensen naar de huisarts, en een ander deel naar de GGD. Wij hebben dus geen zicht op het totaal aantal mensen dat schurft heeft.”

Dat er geen betrouwbare cijfers zijn, vermelden sommige media, desondanks melden ze heel stellig dat er sprake is van een toename of uitbraak.

De toename van het aantal gevallen waarover verschillende media spreken, is gebaseerd op het feit dat er in 2017, ten opzichte van 2016, in negen studentenhuizen meer schurft is gevonden. In 2016 waren er meldingen in tien huizen, in 2017 negentien. Maar het aantal personen dat er daadwerkelijk in die huizen schurft had is onbekend. “In studentenhuizen wonen meerdere studenten bij elkaar, en dus is het een omstandigheid waardoor men besmet kan worden met zo’n ziekte. Het is echter onbekend hoeveel personen het betreft. We beschikken niet over absolute aantallen.”

Vermaas laat bovendien weten dat zij zich als GGD Hollands Midden sinds 2016 bezighouden met diagnostiek van schurft, en sindsdien steeds meer bevestigde gevallen van de infectie treffen. Maar in datzelfde jaar lanceren zij ook de actie ‘Mijd de mijt’, waarmee zij zich richtten op een gecoördineerde aanpak van schurft onder studenten. De actie moest studenten bewust maken van het feit dat de GGD klaarstaat voor diagnostiek, voorlichting en volledige behandeling van de huidinfectie.

Maar zou het dan zo kunnen zijn dat die actie ook heeft geleid tot meer meldingen, omdat meer mensen zich melden bij de GGD? “Ja, dat is heel goed mogelijk”, aldus Vermaas. “Verder kan ik daar niet op ingaan, simpelweg omdat het op dit moment niet kan worden onderbouwd met cijfers.”

Over het woord ‘uitbraak’, dat door verschillende media wordt gebruikt, is de GGD ook duidelijk: “Wij hebben het nooit gehad over een uitbraak. Juist omdat we niet weten of het aantal gevallen écht in absolute vorm is gestegen. Mede daarom gaan we dan ook dat onderzoek doen.”

In het nieuwsbericht van eind november waarin de ‘Mijd de mijt’-actie wordt besproken, staat bovendien het volgende:

De nieuwsmedia die melden dat het aantal gevallen dusdanig is opgelopen dat daarom nu besloten is een onderzoek in te stellen, hebben daar overdreven. Het was in november 2017 namelijk al bekend dat er in 2018 onderzoek zou worden gedaan onder studenten die last hebben gehad van schurft. Ook toen was het plan om de resultaten daarvan te gebruiken voor een nieuwe voorlichtingscampagne.

Wij beschouwen bovenstaande claim als niet te checken. Er zijn vermoedens dat het aantal Leidse studenten met schurft is toegenomen, maar meer dan vermoedens zijn het niet. GGD Hollands Midden beschikt niet over betrouwbare cijfers en weet slechts in hoeveel studentenhuizen schurft is voorgekomen. Het is onbekend hoeveel mensen in Nederland schurft hebben, omdat men niet weet hoeveel patiënten naar de huisarts gaat met schurftklachten.

Het is duidelijk dat GGD Hollands Midden nooit heeft gezegd dat er sprake is van een uitbraak of een toename van het aantal Leidse studenten met schurft. Media die dat zeggen, hebben het dus niet bij het rechte eind. Het onderzoek dat in 2018 door GGD Hollands Midden zal worden uitgevoerd, moet uitwijzen of er daadwerkelijk sprake is van een toename van het absolute aantal gevallen.

Naar aanleiding van onze factcheck kregen wij bericht van Anna Pruis, de NOS op 3-redacteur die verantwoordelijk is voor het artikel. In de oorspronkelijke factcheck beschreven wij het volgende: “NOS op 3 spreekt van ‘een toename van het aantal studenten met schurftklachten in een aantal studentensteden in Nederland.”

Dat hebben wij echter verkeerd vermeld en dat betreuren wij dan ook ten zeerste. De tekst is inmiddels aangepast.

Verder ontvingen we de volgende reactie: