Ruim driekwart van de tieners heeft zoveel stress dat een burn-out op de loer ligt, aldus het AD op 11 september 2014. Het nieuws werd onder meer overgenomen door NU.nl en De Telegraaf. Sociale media zijn een grote oorzaak van de stress, beweert het AD op basis van een onderzoek en de uitspraken van een deskundige. Maar in het onderzoek gaf 78 procent van de tieners juist aan vrijwel nooit stress te hebben door sociale media. Bovendien zegt de opgevoerde burn-outspecialist tegen Nieuwscheckers geen expert te zijn op het gebied van burn-outs bij kinderen of door sociale media.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het onderzoek naar stress is gedaan bij het jongerenpanel van EenVandaag. NRC Next checkte dit nieuws al eerder bij de onderzoekers, een opiniepeiler van EenVandaag en psycholoog Ybe Meesters. Uit het artikel van NRC Next en het rapport van EenVandaag komen al een aantal opvallende dingen naar voren. Uit het onderzoek blijkt dat 76 procent van de jongeren wel eens een hoge prestatiedruk ervaart, maar volgens klinisch psycholoog Meesters is dit niet hetzelfde als een burn-out.
Daarnaast blijkt uit het onderzoeksrapport niet dat driekwart van de jongeren stress ervaart door sociale media. ”Slechts één op de tien (9%) deelnemers zegt hier wekelijks stress van te ondervinden. Wel geeft ruim een derde (34%) aan dat hun leven een stuk relaxter zou zijn zonder sociale media’’, aldus NRC Next. Hoewel dit laatste resultaat duidt op negatieve gevolgen van sociale media, geeft 78 procent van de respondenten aan vrijwel nooit stress te hebben door sociale media.
Sociale media
Maar dat is niet het enige wat er mis is met dit nieuws. Volgens het AD beweert Carol van Velzen, klinisch psycholoog bij het ‘burnoutprogramma’ van het Universitair Medisch Centrum in Groningen, dat sociale media voor een belangrijk deel bijdragen aan een burn-out. Waar baseert zij deze uitspraken op? Van Velzen stond Nieuwscheckers graag te woord, omdat het artikel in het AD haar in negatieve zin verrast had: de krant heeft alleen de twee opmerkingen gebruikt die ze had gemaakt als leek. ”De opmerking over sociale media was een lekenuitspraak. Dat is mijn expertise helemaal niet, die opmerking maakte ik vanuit persoonlijke ervaring”, aldus Van Velzen.
Ook is de klinisch psycholoog het niet eens met de laatste alinea van het AD, die begint met de zinnen: ‘Om jongeren voor deze ellende te behoeden ziet Van Velzen nadrukkelijk een rol voor de ouders. “Leer kinderen af en toe nee te zeggen en hoe ze moeten ontspannen.”‘ Van Velzen: “Het lijkt nu alsof ik een grote rol voor ouders zie, maar het was gewoon een antwoord op de vraag of ouders eventueel een rol zouden kunnen spelen bij de stress van hun kinderen.” Ook bij deze uitspraak heeft Van Velzen naar eigen zeggen benadrukt dat ze als moeder sprak en niet als expert.
Burn-outs bij jongeren
Carien Karsten is psychotherapeut en coach op het gebied van burn-outs en heeft verschillende jongeren in haar praktijk. Er bestaat geen rechtstreeks verband tussen sociale media en een burn-out zegt zij: “Sociale media kunnen op zichzelf geen burn-out veroorzaken, maar als iemand zich voelt buitengesloten, dan kan diegene mogelijk stress ervaren bij het zien van sociale foto’s van anderen.” Maar die stress kan ook ervaren worden door bijvoorbeeld gezinssituaties, vriendschappen en schoolprestaties. Bovendien wil Karsten benadrukken dat stress niet hetzelfde is als een burn-out.
Jongeren en sociale media: moeilijk nieuws
Het AD beweert dat sociale media negatieve invloed hebben op stress bij tieners, zonder hier de juiste bronnen voor te gebruiken. Het medium trok verkeerde conclusies uit het onderzoek van EenVandaag en gebruikte de lekenuitspraken van iemand die expert is op het gebied van burn-outs bij volwassenen. Zowel de onlineredactie als de nieuwsredactie van het AD hebben niet gereageerd op verzoeken om commentaar.
Het AD is overigens niet het eerste medium dat blundert met berichtgeving over onderzoek naar jongeren en sociale media. Zo toonde Linda Duits twee jaar geleden al aan dat onder andere het NOS Journaal een lang en kritiekloos item had gemaakt over de negatieve gevolgen van sociale media, op basis van een PR-stunt.