Als we het Algemeen Dagblad mogen geloven, mishandelen jonge Marokkanen kinderen in de wijk Kruiskamp in Amersfoort. Volgens PVV-Kamerlid Joram van Klaveren gaat het zelfs om een ‘structureel probleem’. Maar hoe ernstig zijn deze voorvallen eigenlijk? Na onderzoek van Nieuwscheckers bleek dat de daders in elk geval niet van Marokkaanse afkomst zijn.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
In het artikel (3 oktober) vertelt ooggetuige Sander hoe zijn zoontje door een Marokkaan in elkaar werd geslagen. De toon is ernstig: Amersfoortse kinderen lijken niet meer veilig op straat. Maar volgens Cornelie Hogeveen, woordvoerster van de politie Utrecht, komt de sfeer in het artikel niet overeen met de werkelijkheid: “Er is sprake van een aantal incidenten rondom een kleine groep jongens tussen de 8 en 12 jaar, niet van een trend wat betreft het mishandelen van kinderen in de buurt.” Hogeveen zou dit incident eerder scharen onder ‘pesten’. De term ‘mishandeling’ is volgens haar echt te zwaar.
Hoe erg is ‘overlast?’
Marco Willemse, journalist van het Algemeen Dagblad, is het hier niet mee eens. “Mijn collega (Istvan Kövi, red.) heeft het slachtoffer gezien: deze had een blauw oog en gescheurde lip. Ja, dan vind ik het geen gepest meer. Het ging hier ook om vier of vijf leeftijdgenoten die het slachtoffer te grazen namen.” Uit de beschrijving van Willemse kunnen we dus afleiden dat het voorval inderdaad meer is dan onschuldig gepest.
“De toon in berichtgevingen is de laatste tijd harder geworden”, vertelt Monique Koemans, die deze maand promoveerde op een studie naar straatoverlast. Dit AD- artikel vormt hierop geen uitzondering. “Voorheen was overlast een op zichzelf staand incident, maar tegenwoordig wordt het steeds meer gekoppeld aan criminaliteit”, aldus Koemans. Dit kan verklaren waarom een medium als het AD de overlast labelt als mishandeling, terwijl de politie spreekt van pesten.
Toch is er geen reden voor de inwoners van Kruiskamp om hun kinderen thuis te houden. Ruim een week na het bericht van het AD, bracht DeStadAmersfoort.nl een ander bericht naar buiten. Hierin staat dat de rust is weergekeerd in Kruiskamp. “Inmiddels hebben de vijf kinderen hun drie slachtoffertjes ontmoet in aanwezigheid van de wijkagent en de jongerenwerker. Er zijn handjes geschud en er zijn excuses aangeboden.” Omdat de ‘boel is gesust’, wilde wijkcoördinator Marianne Stolwijk niet inhoudelijk reageren op de media-aandacht. “Het is nu klaar. Ik wil niet dat deze wijk weer de aandacht krijgt die het niet verdient.”
‘Slordig van de journalisten’
In het AD-bericht worden Marokkanen als daders aangewezen. AD-verslaggever Willemse vond het belangrijk om de etniciteit te vermelden. “Het spanningsveld was in dit geval tussen autochtonen en allochtonen”, legt hij uit. “Omdat de politie geen uitspraak deed over de daders, moesten we op onze eigen bronnen afgaan. Zij zeiden allemaal dat het Marokkanen waren.” Dit blijkt echter niet te kloppen, zo weet politiewoerdvoerster Hogeveen ons te vertellen. “Het waren geen autochtone kinderen, maar het ging ook niet om Marokkanen. Het is slordig van de journalisten dat zij gewoon overgenomen hebben wat de ouders dachten zonder dat verder te controleren.” Het Algemeen Dagblad heeft dus een grove fout gemaakt in de kop van het artikel. Nu wordt de Marokkaanse jeugd in Kruiskamp onterecht als schuldig beschouwd. Dit roept weer een vlaag aan negatieve reacties op, waarin wordt afgegeven op ‘de Marokkaan’. Een voorbeeld hiervan is de volgende reactie van ‘Birdje’ op de AD-site:
“Intimidatie, afpersing,mishandeling en gebrek aan respect voor ouderen zijn van toepassing op de huidige generatie Marokkaanse jongeren. Wat ze in Marokko niet durven, durven ze hier wel. Het is een door en door agressief ras jegens de samenleving en ik ben geen Wilders fan, maar hij heeft wel gelijk. Keihard aanpakken deze groep. Opsluiten in een kamp.”
De onjuiste aanduiding van de daders kan dus gevolgen hebben voor de manier waarop sommige Nederlanders tegen Marokkanen aankijken. Willemse erkent zijn fout, maar zegt ter verdediging dat hij het op dat moment gerechtvaardigd vond om het artikel op deze manier te brengen, omdat het uit de mond van een bron komt. “We hebben daar natuurlijk wel ethische richtlijnen voor”, zegt hij. “De bron moet betrouwbaar zijn en meerdere bronnen hebben onafhankelijk van elkaar hetzelfde bericht.” Nieuwscheckers vindt dat Willemse expliciet had moeten aangeven dat de daderbeschrijving van de bron afkomstig is.
Structureel probleem
Wat betreft de situatie in de Amersfoortse wijk Kruiskamp is er volgens de politie geen sprake van een structureel probleem. “Van het geval dat in het Algemeen Dagblad omschreven wordt, is niet eens aangifte gedaan; niet van de mishandeling in ieder geval”, zegt Hogeveen. “De vader die geïnterviewd werd, heeft wel in paniek 112 gebeld, omdat hij zich bedreigd voelde door de groep jongens nadat hij hen vermanend had toegesproken.” Er is wel één andere melding gedaan van een incident met betrekking tot dezelfde groep jongens, door een moeder. De politie was al bezig met deze zaak vóór die de media haalde.
Kamervragen
Het Algemeen Dagblad meldde dat PVV-kamerlid Joram van Klaveren Kamervragen zou stellen over de situatie, maar deze kreeg niet de kans om ‘minister Donner op het matje te roepen’. Kamervoorzitter Verbeet koos er namelijk voor om zijn vraag niet te behandelen tijdens het vragenuurtje. “We hebben er verder geen werk van gemaakt, omdat de begroting eraan komt. Daarin vragen we speciale aandacht voor dit probleem”, vertelde Van Klaveren. Dat het in Kruiskamp volgens de politie niet om Marokkanen ging, was nieuw voor hem. Van Klaveren, die eerder nog wilde dat het kabinet erkende ‘dat er meer aan de hand was met Marokkanen’: “Maar dat doet er ook niet toe, want ook als het om autochtone daders was gegaan, hadden we hier extra aandacht voor willen vragen. Het gaat om een structureel probleem in de samenleving dat jonge kinderen op straat mishandeld worden.” De Amersfoortsde fracties van VVD, Groenlinks en PvdA hebben bij het college van B&W vragen ingediend over de situatie in Kruiskamp, die inmiddels zijn beantwoord. Het bericht van het Algemeen Dagblad heeft dus veel ophef veroorzaakt. Verslaggever Willemse is daar zelf niet van geschrokken. “Ik vind persoonlijk dat dat ook wel mag. We lopen er in elk geval niet voor weg.”
Focus op slachtoffer
Volgens politiewoordvoerster Hogeveen hebben de journalisten van het Algemeen Dagblad wel contact gezocht met de politie Utrecht, maar deze niet de kans gegeven om de vragen te beantwoorden. “Mijn collega werd gebeld toen hij in de auto zat”, vertelt Hogeveen. “Hij vroeg de journalist in kwestie of hij zijn vragen even op mail kon zetten, zodat hij even rustig uit kon zoeken of er misschien sprake was van een trend.” Die e-mail is er volgens de politie nooit gekomen. Van dit voorval kan journalist Willemse zich niets herinneren. Volgens hem was de informatie van de politie ook niet het evident. “Onze focus lag op het verhaal van het slachtoffer”, reageert hij. “We hebben de politie gebeld met de vraag of er melding is gedaan en of ze hun beleid hierop aanpassen. We hebben ons daar vooral op gericht en niet op de zaak zelf.”
Het bericht staat nog steeds ongewijzigd op de site van het AD, onder de kop ‘Jonge Marokkanen mishandelen kinderen in “hun” wijk’. Gevolgd door 163 merendeels verontwaardigde reacties. In het AD zelf werd op 8 oktober wel uitvoeriger en genuanceerder over het voorval bericht. Zo werden er bijvoorbeeld cijfers gepubliceerd over het aantal niet-westerse allochtonen en werkzoekenden in de wijk. Ook werden de ontwikkelingen in Kruiskamp als Vogelaar-wijk belicht. De fout met betrekking tot de afkomst van de daders werd rechtgezet: “De politie weet inmiddels wie de daders zijn, zegt woordvoerder Hogeveen. ‘Het gaat om vijf jongens, van wie ik alleen kan zeggen dat ze níet van Marokkaanse afkomst zijn. Er zijn gesprekken gevoerd, handjes geschud en excuses aangeboden, maar het krijgt nog een vervolg'”, schreven Willemse en Kövi. Tot slot verscheen er in diezelfde dag ook een genuanceerder stuk waarin meer betrokkenen aan het woorden kwamen – helaas wel alléén in de papieren krant.