‘Linkshandigen zijn slechter af’, kopte Nu.nl op 8 juni: linkshandigen zijn minder getalenteerd dan rechtshandigen en presteren slechter in groepen. Dit blijkt uit nieuw Australisch onderzoek, dat afrekent met de mythe dat linkshandigen juist creatiever of slimmer zijn dan rechtshandigen. Nieuwscheckers ont-dekte overhaaste conclusies in een slecht vertaald nieuwsbericht over een twee jaar oud onderzoek.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Het begon allemaal op de website van Flinders University (Adelaide), waar de afdeling Marketing & Communications een nieuwsberichtje plaatste over de onderzoeksresultaten van Mike Nicholls, het net nieuw aangestelde hoofd van de afdeling Brain & Cognition. Volgens het nieuwsbericht bleek uit zijn onderzoek dat het met het cognitieve vermogen van linkshandigen slechter gesteld was dan met dat van rechtshandigen: bij het maken van een IQ-test scoorden linkshandigen gemiddeld genomen lager.
Oud nieuws
De daarop volgende dagen dook het bericht overal op in de Australische media en uiteindelijk belandde het via Bitsofscience.org ook op nu.nl. Alhoewel de meeste berichten getuigden van veelvoudig knip- en plakwerk verscheen er ook nieuwe informatie. Sprak het nieuwsbericht van Flinders University nog over cognitief vermogen en IQ-testen, in de diverse media werden er conclusies getrokken over de creativiteit van linkshandigen. Bovendien beweerde Nu.nl dat linkshandige kinderen die in groepen samenwerkten, slechter presteerden dan hun rechtshandige klasgenoten, terwijl er in Australische nieuwsberichten niet over groepsopdrachten gesproken werd.
Enigszins in de war ging Nieuwscheckers daarom op zoek naar het onderzoeksrapport. Maar vreemd genoeg werd in geen van de berichten verwezen naar de oorspronkelijke publicatie. Volgens nu.nl-journalist Jorn van Dooren betrof het een nog niet gepubliceerd onderzoek. Na een e-mail naar de Australische onderzoeker Mike Nicholls had Nieuwscheckers het artikel echter binnen een uur in handen. De in de media warm onthaalde onderzoeksresultaten bleken twee jaar oud te zijn: het onderzoek was gepubliceerd in 2009.
Kleurplaat
Het onderzoek was gebaseerd op een in 2004 vrijgegeven dataset afkomstig uit de Longitudinal Study of Australian Children. Nicholls en zijn team maakten gebruik van de gegevens van bijna vijfduizend kinderen van vier en vijf jaar oud. Tien procent van de kinderen was linkshandig. Vervolgens vergeleken ze de scores van rechts- en linkshandige kinderen op een vocabulairetest en een IQ-test. De derde bron van informatie over de ontwikkeling van het kind waren hun leerkrachten. Zij beantwoordden vragen over het leervermogen, de motorische vaardigheden en taalvaardigheden en de sociale en emotionele ontwikkeling van het kind. Op alle punten werden significante verschillen gevonden tussen links- en rechtshandige kinderen, behalve op het gebied van taalvaardigheid (zoals aangegeven door de docenten en de vocabulairetest). De onderzoekers corrigeerden voor eventuele onderliggende factoren, maar de resultaten bleven nagenoeg gelijk.
‘Het onderzoek toont aan dat linkshandige kinderen in cognitieve ontwikkeling achterblijven op rechtshandige kinderen,’ verklaart Nicholls. Hij geeft toe dat het onderzoek niets zegt over creativiteit. De in de media veel geplaatste foto van een linkshandig kindje dat een kleurplaat inkleurt is dan ook misleidend. Ook gaat het onderzoek niet in op het werken in groepen. De bewering daarover op nu.nl is waarschijnlijk een vertaalfout. ‘Left-handers tend to do worse as a group than right-handers,’ lezen we in de Australische Herald Sun: gemiddeld presteren linkshandigen slechter. ‘Als de linkshandige kinderen in groepen samenwerkten presteerden ze slechter dan hun rechtshandige klasgenoten’, denkt Nu.nl.
Het onderzoek zegt dus niets over creativiteit of samenwerken. Maar welke conclusies kunnen we wel aan dit onderzoek verbinden? ‘Dat er iets behoorlijk mis is gegaan’, zegt Rik Smits, wetenschapsjournalist en schrijver van een boek over linkshandigheid. ‘De uitkomsten van dit onderzoek zijn zo dramatisch en raar dat we de verschillen tussen links- en rechtshandigen overal terug zouden moeten vinden in het straatbeeld en in het onderwijs. Maar dat is niet het geval.’
Lelijk handschrift
Volgens Smits bestaan er de gekste studies naar linkshandigen. Zo blijkt uit onderzoek dat linkshandigen slimmer zijn, maar ook dat ze dommer zijn. Ze zijn onhandig, gaan eerder dood, schrijven lelijk en verdienen meer geld. Hij is dan ook uiterst sceptisch als het om zulke nieuwsberichten gaat. ‘De resultaten van onderzoeken naar linkshandigheid zijn totaal niet consistent en vertonen vaak geen enkele overeenkomst met de praktijk’, zegt Smits.
Hoe het komt dat onderzoeksresultaten van twee jaar oud ineens in het nieuws verschenen? Nicholls laat weten dat er twee jaar geleden ook al een persbericht uit is gegaan. Toen werd het niet door de media opgepakt. Een belangrijke les voor alle wetenschappers die weinig aandacht krijgen voor hun bevindingen: probeer het twee jaar later nog een keer.