Mayastad Los Abuelos werd in 2023 opgegraven, niet in 2025

Er zijn in mei 2025 restanten gevonden van een oude Mayastad in het noorden van Guatemala.

Grotendeels onwaar

In het noorden van het Zuid-Amerikaanse land Guatemala zijn restanten gevonden van een bijna 3000 jaar oude Mayastad, compleet met piramides en monumenten. De stad is door onderzoekers Los Abuelos (Spaans voor ‘de grootouders’) genoemd, naar twee opgegraven beelden van wat onderzoekers een ouder echtpaar noemen.

Dit viel eind mei te lezen en te horen bij verschillende nieuwsmedia: onder andere bij de NOS, Nieuws en Co, RTL Nieuws, De Telegraaf, de Belgische VRT en The Guardian.

De golf van berichten van eind mei is niet de eerste keer dat deze archeologische vondst in het nieuws komt. Zoals wetenschapsjournalist Maarten Keulemans van de Volkskrant op X aangeeft, was er vorig jaar in september al een soortgelijke ‘ontdekking’ van ruïnes in het noorden van Guatemala in het nieuws bij Radio Prague International. Dat het gaat om dezelfde vondst, blijkt uit het feit dat bij het artikel van Radio Prague International en het artikel van de VRT dezelfde reconstructiebeelden zijn gebruikt.

Maar het verhaal van de ontdekking gaat verder terug: in 2023 werd een video geplaatst met dezelfde reconstructiebeelden. Volgens de beschrijving van de video werd in juli 2023 een archeologische expeditie ondernomen om een 3D-model van de ruïnes te maken. Het gaat daarbij niet om de beelden die in de video te zien zijn.

Volgens een onderliggend rapport uit 2015 begon in 2009 archeologisch onderzoek rond Uaxactun, een al eerder bekende nederzetting van de Maya. In 2010 is in het gebied de nederzetting Tz’ibatnah ontdekt, waarna meer archeologisch onderzoek volgde. In de jaren daarna zijn er 91 nederzettingen geïdentificeerd, waarvan later bleek dat het ging om 18 stedelijke zones en 25 kleine, landelijke nederzettingen. De overige 54 nederzettingen bestonden uit bekende steden als Uaxactun, plaatsen die alleen bekend waren als punten op bepaalde kaarten en vooral plaatsen die verder nog niet bekend of gedocumenteerd waren.

Na vragen van Nieuwscheckers vertelt Alejandra Recinos, universitair docent aan de Faculteit der Archeologie van de Universiteit Leiden, dat dit soort nederzettingen vaak al generaties lang bij de lokale bevolking bekend zijn. In het geval van de opgravingen in Noord-Guatemala staat in het rapport uit 2015 staat dat sommige van de ongedocumenteerde nederzettingen alleen genoemd werden in de orale geschiedenis van chiceverzamelaars.

In een artikel van de Guatemalteekse krant Prensa Libre staat een recenter overzicht van het archeologische onderzoek in Guatemala: inmiddels zijn er 176 nederzettingen ontdekt en daarvan zijn er 20 opgegraven. Los Abuelos is er daar een van en werd ontdekt in 2023, waarna er in april en mei 2025 meer onderzoek volgde.

Vanwaar dan de recente media-aandacht? Het artikel uit 2024 van Radio Prague International werd geschreven naar aanleiding van het einde van de expeditie uit de zomer van 2023. Volgens Recinos is de recentere berichtengolf te danken aan de eerste officiële en openbare publicatie van de resultaten. In het artikel van Prensa Libre valt ook te lezen dat de archeologen hun nieuwste vondsten over Los Abuelos aan het Palacio Nacional de la Cultura (Nationale Paleis van de Cultuur) van Guatemala presenteerden. De regering van Guatemala bracht dit verder naar buiten: Boris van der Spek, correspondent Latijns- en Midden-Amerika, zei bij Nieuws en Co (2:52) dat de regering het oppompt voor PR voor de toeristenindustrie.

De Mayanederzetting Los Abuelos is geen recente ontdekking. In 2009 begon archeologisch onderzoek in een groot gebied van 1200 vierkante kilometer rond de nederzetting Uaxactun in het noorden van Guatemala. Er zijn sindsdien veel tot daarvoor niet gedocumenteerde nederzettingen in dat gebied ontdekt en Los Abuelos werd in 2023 opgegraven. De recente media-aandacht werd veroorzaakt doordat nieuwe vondsten aan de Guatemalaanse regering werden gepresenteerd.