Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Moeder doneert oog aan haar zoon.
Oordeel
Onwaar
Bron van de bewering
Het artikel over de moeder die haar oog doneerde aan haar zoon, verscheen op 10 augustus 2017 op nepnieuws- en clickbaitsite ongelooflijk.co, en de dag erna ook op dagelijksekrant.nl. De artikelen zijn precies hetzelfde, en vertellen het verhaal over een jongen die zich diep schaamt voor zijn moeder, die maar één oog heeft. Zijn klasgenoten lachen hem uit, en hij ontwikkelt een diepe haat voor zijn moeder. Zodra hij klaar is met school, besluit hij dan ook naar het buitenland te vertrekken en het contact met haar geheel te verbreken. Jaren later staat ze nog bij hem op de stoep, maar stuurt hij haar weg omdat zijn kinderen schrikken van haar handicap. Als de man vervolgens op een dag naar een reünie gaat van zijn oude school, besluit hij ook langs zijn ouderlijk huis te lopen, waar zijn buren hem weten te vertellen dat zijn moeder net is overleden. Ze heeft hem wel een brief achtergelaten, waaruit blijkt de moeder haar oog aan hem doneerde nadat hij een van zijn eigen ogen als baby verloor bij een ernstig ongeluk. Het artikel eindigt met de morele boodschap dat “geen offer ouders te groot is voor hun kinderen. Je weet nooit wanneer het te laat is, dus vergeet niet om je liefde en dankbaarheid hiervoor uit te spreken. Deel deze indrukwekkende brief met je vrienden als je het hier mee eens bent.”
Om wie het hier precies gaat, en waar en wanneer het zich heeft afgespeeld, blijft in het ongewisse. Bovenaan de artikelen staat dat het onduidelijk is waar het verhaal vandaan komt en dat de man om wie het gaat ‘zijn identiteit nooit heeft prijsgeven’. Desalniettemin is het verhaal ‘een schrijnend voorbeeld van het belang om je waardering voor elkaar uit te spreken’ en ‘echt de moeite waard is om te lezen’, aldus het artikel.
In Nederland verscheen het verhaal eerder op clickbaitsites in januari van dit jaar en in juli 2016. Voor zover we het kunnen terugvinden, verscheen het in deze versie in Nederland voor het eerst in 2015, op de website leeshet.nu, met de volgende boodschap:
“Het is niet duidelijk of dit echt gebeurd is, maar hoe dan ook is dit een belangrijk verhaal dat gehoord moet worden. Het is een les over respect voor elkaar hebben.”
Opvallend is dat er bij sommige Nederlandse artikelen een foto zit van de Engelstalige brief (zie bovenaan), en bij andere een foto van een gedeelte van de zogenaamde Nederlandstalige brief:
Waarom klopt dit niet?
Laat we beginnen met het feit dat het onmogelijk is om een heel oog te doneren aan iemand anders. Het oog is via de oogzenuw verbonden aan de hersenen, en zonder deze verbinding kunnen we niets zien. Het doorsnijden van de oogzenuw leidt dan ook altijd tot blindheid. Wel is het mogelijk om delen van het oog te doneren. Zo is een hoornvliestransplantatie mogelijk, waarbij beschadigd hoornvlies wordt vervangen door dat van een donor. In zeldzame gevallen kan soms ook de oogrok, het buitenste witte laagje van het oog, soms worden getransplanteerd en gebruikt worden voor reconstructie van ogen en oogleden. Het doneren van hoornvlies en de oogrok is echter niet mogelijk bij leven.
Waar dit verhaal dan precies vandaan komt, is niet duidelijk. Het artikel gaat al jaren rond op internationale fora en nepnieuws- en clickbaitsites. In 2005 duikt het verhaal voor het eerst op, op de website moralstories.org, een Amerikaanse website waaraan iedereen kan bijdragen met ‘verhalen die motiveren, inspireren en leren’. De verhalen zijn bedoelt om voor te lezen aan je kinderen, en ze op die manier wat morele levenslessen mee te geven.
Debunksite Snopes, die het verhaal in 2011 al bestempelde als onwaar, weet te melden dat het verhaal vervolgens een eigen leven is gaan leiden in kettingmails en op fora. Zo ging er in 2011 een variant op het verhaal rond op fora, waarbij het geheel zich zou hebben afgespeeld in Seoul, Zuid-Korea. Ook gaat er een variant rond waarbij de zoon zijn overleden moeder, met de brief in haar hand, zelf zou hebben gevonden op de keukenvloer.
Ook in Nederland is het al langer bekend: voordat het in 2015 op clickbaitsites verscheen, was het al populair op islamitische forumpagina’s, waar het in 2006 voor het eerst opdook.
