Een ruime meerderheid van de Nederlandse kiezer is geïnteresseerd in wetenschap, zo meldt De Pers op 14 oktober 2009. Dat zou blijken uit een opiniepeiling door MarketResponse in opdracht van Innovatieplatform Nederland. Dit platform heeft als doel de wetenschappelijke kennis onder het volk in ons land te verbeteren. Het platform meldt in zijn persbericht dat uit de peiling blijkt dat Nederlanders meer willen investeren in wetenschappelijk onderzoek. Is het toeval dat uit een onderzoek in opdracht van het Innovatieplatform blijkt dat Nederlanders meer geld voor wetenschap willen?
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Aan het onderzoek deden 1005 mensen mee. Ze werden telefonisch geselecteerd, waarna zij online een veertigtal vragen beantwoordden. Op de vraag of meer geld naar wetenschap moet, gaf 68% van de ondervraagden aan dat niet te willen. MarketResponse gaf enkele concrete voorbeelden van wetenschap en vroeg het nog een keer. Vervolgens bleek 55% wel voorstander van het vergroten van investeringen in wetenschap. Een voorbeeld is vraag 32: Of het onderzoek naar kunstmatige meegroeiende hartkleppen voor kinderen belangrijk is?
Je kunt je afvragen hoe betrouwbaar de resultaten zijn van een onderzoek dat op deze manier is opgezet. Will Tiemeijer deed onderzoek naar dit soort opiniepeilingen en schreef daar een boek over. Hij zegt over dit onderzoek: “De volgorde waarin de vragen worden gesteld, suggereert dat wetenschappelijk onderzoek behulpzaam is. Als deze burgerpeiling onderzoekt of de burger in wetenschap geïnteresseerd is, dan is het ver beneden peil.”
Imre van Rooijen, bij MarketResponse verantwoordelijk voor de enquête, laat weten zijn onderzoek niet zelf te kunnen of mogen toelichten. Hij verwijst naar Maria Henneman, voormalig presentatrice van het NOS journaal en tegenwoordig onder meer woordvoerder van het Innovatieplatform. Zij legt uit dat het Innovatieplatform graag wil weten wat het effect van framing is op de perceptie. Framing is de wijze waarop iets dat wordt waargenomen of gepresenteerd, in context wordt gezet. Henneman: “De eindconclusie is niet dat mensen meer steun voor wetenschap willen zien. De burgerpeiling leidde bij ons tot de conclusie dat betere en meer voorlichting over wetenschap voor meer draagvlak zou kunnen zorgen. De koppelingen die gemaakt wordt met voorbeelden en de volgorde van vragen zijn een bewuste keuze omdat we juist dit wilden testen.”
Daarentegen staat in het nieuwsbericht van De Pers: “Niet meer geld naar de wetenschap, was de eerste reactie van ondervraagden. Maar na het lezen van concrete voorbeelden gaf 55 procent aan wel meer te willen investeren”. Hoe zit dat? Marcel Hulspas, wetenschapsredacteur bij de krant: “Het spijt me, maar ik heb dat malle stukje op onze site niet geschreven. Dergelijke flutonderzoekjes gaan bij mij persoonlijk linea recta in de prullenbak. Maar blijkbaar vindt iemand in of om de internetredactie zoiets de moeite van het samenvatten waard.” De webredactie van De Pers was niet bereikbaar voor commentaar.
Henneman heeft het volgende te zeggen over het nieuwsbericht op DePers.nl: “Graag willen wij verwijzen naar het persbericht zoals dat op de site van het Innovatieplatform staat. Voor het persbericht en het onderzoek zijn wij als Innovatieplatform verantwoordelijk. Niet voor hetgeen de media er in eventueel nog een bewerkingsslag maken.“
Alleen stelt het persbericht waar Henneman naar verwijst hetzelfde als het nieuwsbericht: “ Een meerderheid van de ondervraagden vindt dat er als gevolg van de crisis niet meer geld naar wetenschap moet, maar na het lezen van concrete voorbeelden van (opbrengsten van) wetenschappelijk onderzoek is 55% wel voorstander van het vergroten van investeringen in wetenschap.” Ook het persbericht blijkt onduidelijk over de opzet van het onderzoek. Het doel was niet om steun voor wetenschap te peilen, maar om het effect van voorlichting op die steun te testen. Wel zegt het persbericht: “Uit het onderzoek blijkt daarnaast dat je wetenschap beter voor het voetlicht brengt door middel van duidelijke taal en concreetheid.”
De vertaalslag van het onderzoek naar het persbericht en het nieuwsbericht lijkt gebrekkig. Zoals die nu is gemaakt, worden resultaten uit een onderzoek naar framing volledig uit context getrokken. Eigenlijk zou het moeten zeggen: Het effect van wetenschap in context plaatsen, zorgt dat welwillendheid om te investeren in wetenschappelijk onderzoek stijgt van 32 naar 55 procent. Al maakt dit nog steeds niet duidelijk welk percentage van Nederlanders daadwerkelijk wil investeren in wetenschap.