Vorige week spraken de lijsttrekkers van Nederlandse partijen tijdens het Nieuwsuur-lijsttrekkersdebat onder meer over migratie. Peter van Dalen, Europarlementariër van de ChristenUnie/SGP, zei dat Australië jaarlijks 20.000 mensen opneemt uit VN-vluchtelingenkampen. Dat is onjuist: Australië neemt een stuk minder vluchtelingen op.
Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering: Australië neemt jaarlijks 20.000 vluchtelingen op uit vluchtelingenkampen van de Verenigde Naties.
Oordeel: Onwaar
Bron van de bewering
Bij het Nieuwsuur- lijsttrekkersdebat dat plaatsvond op 13 mei, was een van de debatonderwerpen ‘vluchtelingen’. Europarlementariër Peter van Dalen, van ChristenUnie en de SGP, debatteerde met Bas Eickhout (GroenLinks), Malik Azmani (VVD), Derk Jan Eppink (Forum voor Democratie) en Ayhan Tonca (DENK) over het onderwerp.
Van Dalen wendde zich op een gegeven moment tot FvD- Europarlementariër Eppink.
“Wat ik zie bij Forum [voor Democratie, red.]: die gooien de deuren van Europa op slot en zeggen dan ‘we passen het Australische model toe, iedereen op een eiland’. Maar u winkelt selectief, want in het Australische model zit nog iets anders. U praat alleen maar over push-backs, maar het gaat ook over Australië dat elk jaar 20.000 vluchtelingen opneemt uit VN-vluchtelingenkampen.”
Waarom klopt dit niet?
Australië maakt deel uit van het resettlement program van UNHCR (de VN-vluchtelingenorganisatie), oftewel een hervestigingsprogramma. Dat programma is ingericht voor vluchtelingen die langdurig en onder slechte omstandigheden verblijven in kampen. De UNHCR selecteert daarbij de kwetsbaarste groepen voor hervestiging naar een land dat meedoet aan het programma, zoals Australië. Volgens Vluchtelingenwerk Nederland wordt jaarlijks slechts 0,5% van de vluchtelingen wereldwijd hervestigd.
Een medewerker van het UNHCR-kantoor in het Australische Canberra, stuurt ons een link naar de UNHCR-database genaamd Resettlement Data Finder, waar je per land kan zien hoeveel mensen daar hervestigd zijn. Daar treffen we onderstaande gegevens aan van de periode 2009 tot en met 2018. In 2019 zijn tot nu toe 1463 mensen hervestigd in Australië.
In bovenstaande grafiek is te zien dat het aantal door Australië opgenomen vluchtelingen uit VN-kampen in de afgelopen tien jaar niet in de buurt van de 20.000 is gekomen. Gemiddeld waren het er nog geen 7.000 (om precies te zijn: 6.716) per jaar.
Het is niet duidelijk op welke cijfers Van Dalen zijn uitspraak baseert: een reactie van de Europarlementariër blijft tot op heden uit.
‘Geen feitelijke onderbouwing’
Martijn van der Linden, persvoorlichter van VluchtelingenWerk Nederland, laat per mail weten dat de organisatie “het getal van 20.000 niet terugziet in de rapporten over hervestiging”. Van der Linden legt uit hoe het Australische model in elkaar zit. “Hervestiging is een van de twee essentiële onderdelen van het Australische model: kwetsbare vluchtelingen uit kampen van over de hele wereld kunnen in aanmerking komen voor hervestiging naar Australië. Daarnaast mag niemand zich spontaan melden in Australië. Als je dat doet, wordt je afgewezen.”
Volgens Van der Linden wordt er vaak eenzijdig gerefereerd naar het Australische model. “Hervestiging wordt vaak voor het gemak vergeten als men het over het Australische model heeft. Vaak hebben voorstanders van het model het alleen over het aspect ‘grenzen sluiten’.”
We leggen de vraag over de 20.000 vluchtelingen per jaar ook voor aan Henk van Houtum, hoogleraar Politieke Geografie en Geopolitiek aan Radboud Universiteit Nijmegen en mede-oprichter en coördinator van het Nijmegen Centre for Border Research. “Het lijkt me een onwaarschijnlijk hoog aantal. Die 20.000 kan ik nergens terugvinden”, laat hij weten. “Ook niet op de officiële Australische overheidspagina’s. Daar staan beduidend lagere aantallen.”
Van Houtum vertelt tevens dat het Australische beleid de laatste jaren wordt gekenmerkt door een ‘nationalistisch, streng immigratiebeleid en een push-back policy‘. “Met soms dramatische gevolgen die indruisen tegen mensenrechten”, aldus de hoogleraar. “Kortom, het Australische beleid is nog schrijnender dan Van Dalen in zijn repliek aan Eppink aangeeft.’’
Human Rights heeft meerdere malen rapporten gepubliceerd over de situatie van vluchtelingen in Australië. In deze recente publicatie is te lezen dat Australië afgelopen augustus de inkomenssteun en huisvesting van asielzoekers heeft stopgezet: een actie die door de Verenigde Naties als ‘meedogenloos’ wordt beoordeeld.
Conclusie
Er zijn geen cijfers die aantonen dat Australië jaarlijks 20.000 vluchtelingen opneemt uit kampen van de Verenigde Naties. De aantallen uit de ‘Resettlement Data Finder’ van UNHCR, de vluchtelingenorganisatie van de Verenigde Naties, zijn een stuk lager: de afgelopen tien jaar ging het om gemiddeld 6.716 vluchtelingen per jaar. Bovendien geeft zowel VluchtelingenWerk Nederland als hoogleraar Henk van Houtum aan dat er geen feitelijke onderbouwing is voor het aantal dat Van Dalen noemt. Wij beschouwen de bewering daarom als onwaar.
Update (22 mei 2019, 14:55 uur)
Na publicatie van dit artikel is de woordvoerder van Van Dalen alsnog met een reactie gekomen. Hij verwijst naar een artikel van The Guardian uit februari 2018, waarin staat dat Australië in 2016 meer dan 24 duizend vluchtelingen opnam.
Maar dit zijn niet louter vluchtelingen uit VN-kampen, zoals Van Dalen zei in het Nieuwsuur-debat. Het gaat ook om mensen die via andere regelingen naar Australië zijn gekomen, zoals een speciaal programma voor Syrische vluchtelingen in 2016. In de jaren erna – in 2017 en 2018 – is het totale aantal vluchtelingen dat Australië heeft opgenomen weer gedaald onder de 20 duizend [pdf].
Bronnen
Vluchtelingen in getallen 2018 – Vluchtelingenwerk Nederland, juli 2018 (pdf).
Resettlement Data Finder – UNHCR.
Wil je geen enkele factcheck van ons missen? En wil je op de hoogte blijven van nieuws en onderzoek naar nepnieuws, desinformatie en factchecken? Meld je dan aan voor de wekelijkse nieuwsbrief van Nieuwscheckers.
