Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
Generaal van de Oekraïense krijgsmacht Valerij Zaloezjnyj draagt een armband met daarop een hakenkruis.
Oordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Begin oktober gaat er een foto rond van de Oekraïense generaal Valerij Zaloezjnyj waarop hij een armband zou dragen met daarop een hakenkruis. De foto werd ook op Nederlandstalig Twitter gedeeld, zoals hier. Dit verhaal past in de bredere context waarin vaker beweringen worden gemaakt over nazisme in het Oekraïense leger.
Waarom is dit onwaar?
Als we naar de Twitterpagina van Zaloezjnyj gaan, komen we de foto tegen die door hemzelf getweet is. Als we op de originele foto inzoomen, zien we inderdaad iets wat op het eerste gezicht op een hakenkruis lijkt.
Zowel onder de foto die door Zaloezjnyj is getweet als onder tweets van mensen die beweren dat het hier om een hakenkruis gaat, zijn levendige discussies te vinden. Zo komen we een tweet tegen van een officier van het Oekraïense leger die beweert dat de armband van het Oekraïense sieradenmerk Pakabone is.
In de tweet wordt gelinkt naar dit bedeltje. Met een reverse image search van de foto van Zaloezjnyj kwamen we ook Redditposts tegen waar over de foto en deze sieraden werd gediscussieerd. Zo werd in deze post gedemonstreerd hoe het bedeltje op een hakenkruis kan lijken door een lagere resolutie en andere vervormingen van de foto.
Wat verder lijkt te staven dat het inderdaad om een armband van Pakabone gaat, is dat in ieder geval een ander bedeltje dat Pakabone verkoopt te herkennen is op de foto van Zaloezjnyj.
Dat het hier gaat om een hakenkruis klopt dus niet. Wel is het zo dat de symbolen van Noorse aard zijn. Dat er overlap is tussen rechtsextremisten en het gebruik van Noorse symboliek is een bekend fenomeen. Daarom legden wij de foto van Zaloezjnyi voor aan Michael Colborne, onderzoeker bij Bellingcat en expert op het gebied van rechtsextremisme in Centraal- en Oost-Europa.
Hoewel het klopt dat Noorse symboliek dikwijls wordt gebruikt door rechtsextremisten, zijn volgens Colborne dergelijke symbolen in Oekraïne vooral populair geworden omdat ze worden geassocieerd met het militaire milieu in het land, met name sinds het conflict met Rusland in 2014 begon in het oosten van Oekraïne.
Daarnaast heeft Colborne zicht op het extreemrechtse klimaat in Oekraïne, onder andere door op vele extremistische Telegramkanalen mee te kijken. In tegenstelling tot andere extremistische kleding- en sieraadmerken, wordt Pakabone nooit genoemd op die kanalen.
Als laatste noemt Colborne dat er in de geschiedenis van Zaloezjnyj geen aanwijzingen te vinden zijn dat hij een rechtsextremistische ideologie zou aanhangen. “Als Zaloezjnyj bij extremistische organisaties had gezeten, hadden we dat geweten.”
Conclusie
De armband die generaal Zaloezjnyj draagt, bevat geen hakenkruis. Door digitale vervormingen van de foto leek dat wel zo. Het gaat in werkelijkheid om een armband van het merk Pakabone, dat sieraden met Noorse symbolen verkoopt. Hoewel dergelijke symbolen ook door rechtsextremisten worden gebruikt, zijn er geen indicaties dat Zaloezjnyj extremistische ideeën aanhangt.
