Let op: Deze factcheck is uitgevoerd op basis van de beschikbare informatie op de datum van publicatie. Lees hier over onze werkwijze.
Bewering
De oorlog in Oekraïne wordt in scène gezet.
Ordeel
Onwaar.
Bron van de bewering
Op 12 augustus wordt in deze tweet beweerd dat de oorlog in Oekraïne in scène wordt gezet. In een video zou te zien zijn hoe filmopnames worden gemaakt die moeten worden ingezet als propaganda om Oekraïne als slachtoffer van de Russische invasie te presenteren. Ook Russische ambassades postten de video op sociale media met dezelfde suggestie.
Waarom is dit onwaar?
Als we de video bekijken, valt er direct iets op. Er is vrij duidelijk een TikTok-watermerk te zien. Als we op “yarikfors” zoeken op TikTok, komen we een account tegen met die @-handle en Ярослав Зарудный als schermnaam. Daar zien we tussen de video’s onder andere de video uit de tweet staan. Deze is inmiddels meer dan een miljoen keer bekeken.
Het opschrift in de video kunnen we door Google Lens laten analyseren en vertalen om mogelijk meer te weten te komen over wat we zien. Dit is vaak niet foutloos, maar een goed beginpunt. Om de automatische tekstherkenning van Google Lens zo goed mogelijk te laten werken, is het een goed idee om een frame uit de video te pakken waarin de tekst het meest contrasteert met de achtergrond. De tekst handmatig transcriberen is een andere optie. Als we de tekst vervolgens laten vertalen door Google, komt daar een aantal aanknopingspunten uit. Zo zou het mogelijk gaan om het maken van een film en zou dit in Hostomel plaatsvinden.
Als we op de LiveuaMap kijken, een kaart waarop de meest recente ontwikkelingen in de oorlog in Oekraïne worden bijgehouden, kunnen we precies zien waar de frontlinies liggen en hoe die veranderden gedurende het conflict. Daarop is te zien dat Hostomel, Irpin en Boetsja rond 1 april al werden heroverd door Oekraïense troepen van de Russische bezetting. Inmiddels heeft Oekraïne het gehele gebied rond Kiev weer onder controle.
Dat de beelden inderdaad uit Hostomel komen, is te zien aan het gebouw op de achtergrond. Associated Press schreef ook een factcheck over deze video. Daarin linkt AP naar een foto van het gebouw dat te zien is in de video. Als we in het beeldarchief van AP zoeken naar “Hostomel building” komen we ook een foto tegen die ongeveer uit dezelfde hoek als de video is genomen. Daarop is goed te zien dat het inderdaad om hetzelfde gebouw in Hostomel gaat. Het afdakje boven de deur, de kozijnen, de balken boven op het gebouw en natuurlijk het enorme gat in het appartement komen allemaal overeen.
Naast de inhoud van de video kunnen we ook nog naar de comments kijken. Er wordt veel gereageerd door andere TikTok-gebruikers. Er zijn ruim 2400 comments achtergelaten. Soms zit daar ook nog waardevolle informatie tussen. Met behulp van deze TikTok-comment scraper komen we een aantal comments van @yarikfors tegen die we in een vertaalmachine kunnen gooien.
Uit de comments van @yarikfors blijkt dat het hier om filmopnames voor een reconstructie van de gebeurtenissen in Irpin, Boetsja en Hostomel gaat. Er wordt gewerkt aan een documentaire en mogelijk een volledige (speel)film zodra het mogelijk is om iets dergelijks te produceren.
Zoals te lezen is in de eerdergenoemde factcheck van Associated Press, zocht AP contact met @yarikfors om meer informatie in te winnen over de film. @yarikfors heet in het echt Yaroslav Forsik en is een casting assistent voor dit filmproject. De film heet Область Героїв in het Oekraïens en Region of Heroes in het Engels en heeft een Facebookpagina. In een Facebookpost is meer informatie over de film te vinden. Uit een vertaling met Google Translate wordt duidelijk dat het hier inderdaad om een reconstructie gaat van de gebeurtenissen in de regio Kiev, waar Irpin, Boetsja en Hostomel liggen. Geen geënsceneerde oorlog dus, maar een gedramatiseerde terugblik op een eerder stadium van het conflict tussen Rusland en Oekraïne.
Conclusie
Hoewel het hier wel om filmopnames gaat, wordt het lopende conflict in Oekraïne niet in scène gezet. Het gaat hier om een deels gedramatiseerde reconstructie van de gebeurtenissen van maart 2022 in Irpin, Boetsja en Hostomel voor de film Область Героїв, of Region of Heroes in het Engels. De video laat opnames in Hostomel zien.
